Peasant Women Have No Name: Tractors in Turkish Literature and Female Workers in Agriculture

Yıl 2024, Sayı: 52, 53 - 72

Arda Korkmaz , Pınar Batur

Öz

We are focusing on Turkish early republican period literature, specifically works by Talip Apaydın, Aziz Nesin ve Fahri Erdinç, to examine the status of village women during industrialization of agriculture. During this period, Mahmut Makal’s text called Bizim Köy [Our Village] is seen as a threshold in terms of defining “Village Literature” within Turkish literature. In the late 1940s and early 1950s, with some trends such as the Marshall Plan in the political orbit of the Republic of Turkey, the change of methods in agriculture, the spread of mechanization in agriculture, the change of power, the village, the worldview of the villagers, the change in the situation of the villagers, attracted the attention of Turkish writers/intellectuals and caused it to turn in this direction. The discourse that began with Mahmut Makal continued with many writers/intellectuals such as Samim Kocagöz, Talip Apaydın, Abbas Sayar, Fakir Baykurt, Yaşar Kemal, Orhan Kemal, and Kemal Tahir. Our study concentrates on the introduction of technology, spotlighting Turkish village women during this early period of industrialization of agriculture with the introduction of tractors. The ongoing discussions in gender studies, about women’s participation in economic and social village life, concentrate on women’s participation in production, and wages of women’s work. Yet, while the period’s literature and the authors’ viewpoints display the tumultuous change the countryside was witnessing, village women remained subjects for the village male hegemony and overall patriarchy.

Anahtar Kelimeler

Tractor, woman, agriculture, village, literature

Köylü Kadının Adı Yok: Türk Edebiyatında Traktör ve Tarımda Kadın İşçiler

Öz

Ortaya koyduğumuz çalışmamız, tarımın sanayileşmesi sürecinde köy kadınının durumunu incelemek için erken Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatına, özellikle de Talip Apaydın, Aziz Nesin ve Fahri Erdinç'in eserlerine odaklanmaktadır. Bu dönemde Mahmut Makal'ın Bizim Köy adlı metni, Türk edebiyatında "Köy Edebiyatı"nın tanımlanması açısından bir eşik olarak görülmektedir. 1940'lı yılların sonu ve 1950'li yılların başında Türkiye Cumhuriyeti'nin siyasi yörüngesine giren Marshall Planı gibi bazı eğilimlerle birlikte tarımda yöntemlerin değişmesi, tarımda makineleşmenin yaygınlaşması; iktidarın, köyün, köylünün dünya görüşünün ve durumunun değişmesine sebep olmuş, Türk yazar/aydınların dikkatini bu yöne çevirmesini sağlamıştır. Mahmut Makal ile başlayan bu söylem, Samim Kocagöz, Talip Apaydın, Abbas Sayar, Fakir Baykurt, Yaşar Kemal, Orhan Kemal, Kemal Tahir gibi birçok yazar/aydın ile devam etmiştir. Çalışmamız, tarımın sanayileşmesinin bu erken döneminde, traktörlerin kullanılmaya başlandığı dönemde, Türk köy kadınlarına ışık tutarak teknolojinin tanıtılmasına odaklanmaktadır. Bununla birlikte çalışmamız, kadınların ekonomik ve sosyal köy yaşamına katılımına ilişkin toplumsal cinsiyet araştırmalarında süregelen tartışmalara, kadınların üretime katılımına ve kadınların çalışma ücretleri üzerine yoğunlaşmaktadır. Ortaya koyduğumuz bu çalışma, dönemin edebiyatının ve yazarlarının bakış açılarının kırsal kesimin tanık olduğu çalkantılı değişimi ortaya koyduğunu tespit ederken köy kadınlarının, köyün erkek hegemonyasının ve genel ataerkilliğin öznesi olmaya devam ettiği sonucuna varmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Traktör, kadın, tarım, köy, edebiyat

Kaynakça

• Apaydın, T. (2007). Sarı traktör. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Asena, D. (1987). Kadının adı yok. İstanbul: Afa Yayınları.
• Ataöv, T. (1968). Marshall planı’nından NATO’nun kuruluşuna kadar “soğuk harp”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 23(3), s. 275-310. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000001010
• Avcı, İ (1999). Toplumsal cinsiyet ve teknoloji. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 54(1), s. 123-142. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000001939
• Berktay, F. (2015). Tarihin cinsiyeti. İstanbul: Metis Yayınları.
• Blumfield, R, Özkan, B. (2023). Ten years of empowering Turkish women farmers. HortTechnology, 3(4), s. 389-390. https://doi.org/10.21273/HORTTECH05225-23
• Butler, J. (2014). Bela bedenler. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Butler, J. (2019). Cinsiyet belası. İstanbul: Metis Yayınları.
• Erdinç, F. (1969). Diriler mezarlığı. İstanbul: Hür Yayıncılık.
• Erhan, Ç. (1996). Ortaya çıkışı ve uygulanışıyla Marshall planı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 51(1), s. 275-287. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000001907
• Erhan, Ç. (2006). Türk dış politikası cilt I: 1919-1980. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erol, K. (2006). Talip Apaydın’ın roman ve öykülerinde kadın ve sorunları. İlmi Araştırmalar Dergisi, 12, s. 87-120. https://dergipark.org.tr/tr/pub/fsmiadeti/issue/6498/86099
• Genç, H. N. (2012). İki öykü, iki değişim öğesi: Traktör ve yel değirmeni. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(16), s. 123-139. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/32323
• Gökdemir, L., Ergun, S. (2012). Kırsal kalkınmada kadının rolü. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), s. 67-81. https://dergipark.org.tr/tr/pub/inijoss/issue/8624/415759
• Günaydın, J., Uğuzman, T. (2022). Hikâye kahramanlarının gözünden sosyolojik bir simge: Marşal katırı hikâyesinde traktör. folklor/edebiyat Dergisi, 28(109), s. 83-96. https://doi.org/10.22559/folklor.1893
• Güler, Y. (2009). Marshall planı ve Türkiye’de Marshall planı’nın uygulanışı (Doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=n9zMe8HBa21--96fF14YHw&no=OU5HS149odnmtbA3OurXeQ
• Güven, S. (2008). 1950’li yıllarda Türk ekonomisi üzerinde Amerikan kalkınma reçeteleri. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Işıldak, S. (2020). Marshall planı ve Türkiye’de tarım (1948-1960) (Yayınlanmamış doktora tezi). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Niğde.
• Kandioti, D. (1988). Bargaining with patriarchy. Gender and Society, 2, s. 274-290. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/089124388002003004
• Karabulut, M., Yücekaya, Ö. (2020). Talip Apaydın’ın ‘sarı traktör’ romanında yapı ve izlek. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, s. 24-33. https://dergipark.org.tr/tr/pub/diclesosbed/issue/61631/920350
• King, Y. (1981). Feminism and the revolt of nature. Heresies, 13, s. 12-16.
• Koç, C. (2020). Fatma aliye hanım’ın kadın karakterleri ve aşka yaklaşım. The Journal of Academic Social Science Studies, 82, s. 245-262. http://dx.doi.org/10.29228/JASSS.42206
• Mendi, A. (2002). İkinci dünya savaşı’nın Türk dış politikasına etkileri, Truman doktrini, Marshall planı ve Türkiye (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Narlı, M. (2002). Araba sevdalıları. Türkbilig, 19(4), s. 19-28. https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkbilig/issue/52779/696890
• Nesin, A. (1961). Medeniyetin yedek parçası. İstanbul: Karikatür Yayınevi.
• Nurdan, G. T. (2020). Gelenek ve modernizm bağlamında ‘sarı traktör’ romanındaki ‘traktör’ simgesi. ÇAKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), s. 309-320. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jiss/issue/54441/671743
• OECD. (t.y.). Fact sheet: Food security and gender. https://www.oecd.org/dac/gender-development/46460857.pdf Erişim tarihi: 23.10.2023.
• Oğuz, C. (2015). Importance of rural women as a part of population in Turkey. European Countryside, 2, s. 101-110. https://doi.org/10.1515/euco-2015-0007
• Opie, R. (1953). Amerikan yardımı ve kalkınma meselesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 8(1), s. 85-11. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000000060
• Saugeres, L. (2002). Of tracktors and men: Masculinity, technology and power in a French farming community. Sociologia Ruralis, 42(2), s. 143-159. https://doi.org/10.1111/1467-9523.00207
• Shiva, P. (2016). Who really feeds the world?. ABD: North Atlantic Books.
• Tören, T. (2007). Yeniden yapılanan dünya ekonomisinde Marshall planı ve Türkiye uygulaması. İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı Yayınları.
• Tunç, B., Demirtaş, N. (2022). Tarım sektöründe kırsal kadının rolü ve Türkiye için kırsal kadın özneli organizasyonların önemi. 18. IBANESS Konferansı, Ohrid.
• Uslu, N. (2000). 1947’den günümüze Türk-Amerikan ilişkilerinin genel portresi. Avrasya Dosyası, 6(2), s. 203-232. https://www.21yyte.org/assets/uploads/files/203-232%20nasuh%20uslu.PDF
• Üstün, K. (2022). Çağdaş Türk romanında teknolojik gerçeklik. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Woolf, V. (2022). Kendine ait bir oda. İstanbul: İletişim.
• Yıldız, M. (2007). 1945-1960 dönemi hazırlanan yabancı raporların Türk sanayi politikalarına etkileri. Turkish Studies, 12, s. 303-318. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12798