Seljuk Emirs Involved in the Construction of Alanya Castle

Yıl 2024, Sayı: 52, 407 - 422

Mehmet Hacıgökmen

Öz

After the Battle of Malazgirt, many castles in Anatolia were abandoned and left empty. However, some strategically important castles were later inhabited and fortified by the Seljuk conquerors. Castles such as Konya, Kayseri, Sivas, Malatya, Afyon, and Erzurum were improved and fortified by Kılıç Arslan II, Gıyaseddin Keyhusrev I, İzzeddin Keykavus I, and Alaeddin Keykubad I. Alaeddin Keykubad I is the most notable sultan among these rulers. After his accession to the throne (1220-1237), he began fortifying the fortresses in the Seljuk country, starting with the capital Konya (Darü'l-mülk). The Sultan issued an edict, requesting all emirs to participate in the construction of the fortifications. This initiative was also implemented in other important cities such as Kayseri and Sivas, turning the country into a construction site. After Sultan Alaeddin Keykubad I conquered Kalonoros (Alaiyye), an important port in the Mediterranean after Antalya, he immediately began expanding the fortifications. Notably, Sultan Alaeddin I had a strong affection for this place, as evidenced by his decision to name it after himself. This affection is also reflected in the inscriptions. The inscriptions suggest that Sultan Alaeddin expressed gratitude to Allah for the acquisition of the region (al-minneti lillah). Most of the castle walls, including the Kizilkule and the shipyard, were built by Sultan Alaeddin himself, with the assistance of a few emirs who were in his close service (Emir-Candar, Otakbasi, Sharabsalar). This study aims to provide information about the emirs who participated in the construction of the walls of Alanya (Alaiyye).

Anahtar Kelimeler

Kalonoros, Alanya, Emir Karaca, Yakut Otakbaşı, Esededdin Ayaz

Alanya Kalesi'nin İnşasında Bulunan Selçuklu Emirleri

Öz

Malazgirt Savaşından sonra Anadolu’da kalelerin çoğu terk edilmiş, boş kalmıştır. Ancak zaman içinde stratejik olarak önemli olan bazı kaleler Selçuklu fetihleri ile iskâna uğramış, ayrıca tahkimat yapılmıştır. II. Kılıç Arslan, I. Gıyaseddin Keyhüsrev, I. İzzeddin Keykavus, I. Alaeddin Keykubad döneminde, Konya başta olmak üzere Kayseri, Sivas, Malatya, Afyon, Erzurum gibi kalelerde eklemeler ve tahkimat yapıldığı görülmektedir. Bu sultanlar içinde en dikkat çeken sultan, I. Alaeddin Keykubad’dır. I. Alaeddin Keykubad tahta çıkışından itibaren (1220-1237) Selçuklu ülkesinde bulunan kaleleri tahkim etmeye başlamıştır. Sultan I. Alaeddin bu işe başkent Konya (Darü’l-mülk) ile başlamıştır. Sultan önce bir ferman çıkarmış, bütün emirlerin bu sur inşaatına katılmasını istemiştir. Tabi bu durum diğer Kayseri, Sivas gibi önemli şehirlere de yansımış, ülke sanki inşaat alanına dönmüştür. Sultan I. Alaeddin Keykubad Akdeniz’de, Antalya’dan sonra önemli bir liman olan Kalonoros (Alaiyye)’u fethettikten sonra, kalede mevcut genişleme tahkimat işine hemen başladığı görülmektedir. Dikkat çeken nokta, Sultan I. Alaeddin’in burayı çok sevdiği görülüyor. Sultan I. Alaeddin önce buraya ismini vererek sevgisini göstermiştir. Bu sevgi kitabelere de yansımıştır. Kitabelerde sanki bu bölgeyi aldığı için Allah’a şükretmektedir (el-minneti lillah). Kızılkule, Tersane dahil kale surlarının büyük bir kısmını Sultan Alaeddin yaptırmış, kale suru inşaatına katılanlar Sultanın yakın hizmetinde (Emir- Candar, Otakbaşı, Şarabsalar) bulunan birkaç emirdir. Bu çalışmada Alanya (Alaiyye) surlarının inşasında bulunan emirler hakkında bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kalonoros, Alanya, Emir Karaca, Yakut Otakbaşı, Esededdin Ayaz

Etik Beyan

Etik Kurul Kararından muaftır.

Kaynakça

• Arık, F. Ş. (1999). Türkiye Selçuklu Devleti’nde siyaseten katl (1075-1243). Belleten, 63(236), 43-94.
• Ayaz, Y. (2012). Üstâdüddâr. İslam ansiklopedisi (C. 42, s. 393-395). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Barthold, V. (1990). Moğol istilasına kadar Türkistan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Baykara, T. (1998). Türkiye Selçukluları devrinde Konya. Konya: Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları.
• Bombaci, A. (1978). The army of the Saljuqs of Rum, Annali. 38(4), 343-369.
• Cansız, M. (2018). Manavgat Sırtköy Tolhan yazıtı. Antalya kitabı Selçukludan Cumhuriyet’e Sosyal Bilimlerde Antalya. Akdeniz Üniversitesi Uluslararası I. Antalya Kongresi Bildiriler Kitabı içinde (s. 638-647). Konya: Palet yay.
• Erten, S.F. (1940), Antalya vilayeti tarihi, İstanbul: Tan Matbaası.
• Grousset, R. (1980). Bozkır imparatorluğu: Attila, Cengiz Han, Timur (M. Reşat Uzmen çev.). İstanbul: Ötüken yayınevi.
• Hacıgökmen, M. A. (2010). Türkiye Selçuklu devlet adamlarından Esededdin Ayaz. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (27), 471-488.
• Hacıgökmen, M. A. (2011). I. Alaeddin Keykubat dönemi emirlerinden Atabey Bedreddin Gühertaş (Gevhertaş) (D. ?-Ö. 1262). Tarih Araştırmaları Dergisi, 30(50), 119-136. https://Doi.Org/10.1501/Tarar_0000000498
• Hacıgökmen, M.A. (2004). Şarapsa Hanı ve şarapsa adı üzerine bir araştırma. Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri III. 411-445, Alanya.
• Halil Edhem (1328), Tarih-i Osmani encümeni mecmuası (C. 27). İstanbul.
• Hüseyin Hilmi (1341), Sinop kitabeleri. Sinop: Sinop Matbaası.
• İbn Bibi (1957). El- Evâmirü’l- alaiyye fi’l-umuri’l- Alaiyye I (Haz. A. Erzi- N.Lugal). Ankara.
• İbn Bibi (1996), El- Evâmirü’l- alaiyye fi’l-umuri’l- Alaiyye (M. Öztürk Çev.). Ankara: Kültür Bakanlığı yay.
• İbn Bibi, (2007). Selçukname (M. H. Yinanç Çev.). Ankara.
• Kafesoğlu, İ. (1953). Türk tarihinde Moğollar ve Cengiz meselesi. Tarih Dergisi, 5(8), 105-136.
• Kahraman, S.A. (2011). Evliya Çelebi seyahatnamesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kaymaz, N. (2009) . Anadolu Selçuklu Sultanlarından II. Gıyasüddin Keyhüsrev, Ankara : TTK yay.
• Koca, S. (2009). Moğol istilâsına karşı Sultan I. Alâeddîn Keykubâd’ın güvenlik politikası. Gazi Türkiyat, 1(5), 187-216.
• Konyalı, İ.H. (1946). Alanya. İstanbul: Ayaydın Basımevi.
• Köprülü, F. (1981). Bizans müesselerinin Osmanlı müesselerine tesiri. Ankara.
• Kucur, S. (2006). Vekîl-i hâsslık ve Selçuklu saraylarında üstâdü’d-dârlık. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi. İstanbul.
• Kunduracı, O. (2002). Kubadabad-Alanya Selçuklu kervan yolu güzergâhı üzerine yeni araştırmalar. 6.Orta çağ ve Türk Dönemi Kazı Sonuçları ve Sanat Tarihi Sempozyumu Bildirileri. Kayseri.
• Lloyd, S.; Rice, D. (1964). Alanya (Alaiyya). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Mansuroğlu, M. (1991). Candar. İslam Ansiklopedisi (C. 3, s. 24-25). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Merçil, E. (1995). Selçuklularda emîr-i dâd müessesesi. Belleten, 59, 327-340. doi:10.37879/belleten.1995.327
• Müneccimbaşı Ahmed b. Lütfullah. (2001), Câmiü’d-düvel (A. Öngül çev.). İzmir: Akademi Kitabevi.
• Sarre, F. (1967). Konya köşkü (Ş. Uzluk çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Sönmez, Z. (1989). Başlangıcından 16. yüzyıla kadar Anadolu Türk-İslam mimarisinde Sanatçılar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Şemîs Şerîk-i Emîn (1357). Ferheng-i ıṣṭılâḥât-ı dîvânî-yi devrân-ı Moġūl. Tahran.
• Taneri, A. (1993). Candar. İslam Ansiklopedisi (C. 7, s.193). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Taneri, A. (1993). Emir-i dad. İslam Ansiklopedisi (C. 11, s. 130). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Uzunçarşılı, İ.H. (1988), Osmanlı Devleti teşkilatına medhal. Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınevi.
• Ülkütaşır, M. (1949). Sinopta Selçukîler zamanına ait tarihî eserler. Türk Arkeoloji Dergisi (5), 112-151.
• Yardım, A. (2002). Alanya kitabeleri. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• Yavaş, A. (2016). Alanya-Çıplaklı mahallesinde bilinmeyen bir Selçuklu köşkü. Sanat Tarihi Dergisi, 12 (12).
• Yazıcızade Ali (2009) Tevârîh-i al-i Selçuk [Oğuznâme, Selçuklu târihi] (Haz. A. Bakır). İstanbul: Çamlıca yay.