The Effect of Nitrogen and Irrigation on The Yield, Yield Components and Quality of Durum Wheat (Triticum durum L.)

Yıl 2009, Cilt: 23 Sayı: 48, 20 - 29, 25.06.2009

Ertuğrul Çakır H. Hüseyin Geçit

Öz

This study; was conducted during two yield seasons which are 1996/1997 and 1997/1998 seasons out in the ecological conditions of Haymana and to determine the effects of 3 different irrgation time and 4 different nitrogen fertilization levels (2-20 kg) on grain yield per unit area, 1000 seed weight, proportion of glassy grain, and protein content of grain on durum wheat varieties Kunduru-1149 and Berkmen-469. The experiment was carried out on fallow lands left out after wheat. The experiment was designed as random block strip plot design with three replications and the varieties were considered separately. The main plots were subjected to irrigation levels S1,S2, S3, sub plots were subjected to Ni-trogen levels N1, N2, N3. The highest grain yield per unit area of 429 kg/da during first year, 605 kg/da during 2nd year was obtained from variety Kunduru-1149. Whereas, the highest grain yields per unit area was 415 kg/da during first year and 482 kg/da during second year from variety Berkmen-469. These values were obtained after application of 20 kg/da N application in three splits with 9 kg/da at first application before sowing, 9 kg/da at initial stage of growth and 2 kg/da before tillering with three irrigations. The maximum 1000 grain weight, percentage of glassy seeds, the highest protein of variety Kunduru-1149 during first year was 59.50 g, 98%, 19.07% and 61.30 g, 95%, 15.93% during 2nd year respectively. The maximum 1000 grain weight, percentage of glassy seeds, the highest protein of variety Berkmen during first year was 51.10 g, 90.33%, 18.81% and 50.94 g, 74% and 15.81% during 2nd year respectively. It is concluded that under conditions of Central Anatolia, the highest grain yield in durum wheat could be obtained using three irrigations, summer fertilization with N at leaf emergence and tillering at the rate of 18 kg/da. As per results as yield and quality, the variety Kunduru-1149 should be preferred compared to Berkmen-469.

Anahtar Kelimeler

Durum wheat, irrigation, glassy seeds, protein percentage, 1000 seed weight, irrigation, nitrogen fertilization

Makarnalık Buğdayda (Triticum durum L.) Sulama ve Azotlu Gübrelemenin Verim ve Bazı Kalite Faktörleri Üzerine Etkisi

Öz

Bu araştırma; Haymana koşullarında 1996-1997 ve 1997-1998 yıllarında iki yıl süre ile yürütülmüştür. Kunduru–1149 ve Berkmen-469 makarnalık buğday çeşitlerine üç farklı sulama ve 2 -20 kg/da arasında değişen dört farklı azot dozu uygulanarak birim alan tane verimi, bin tane ağırlığı, camsı tane oranı ve tanede protein oranında ortaya çıkan değişimler incelenmiştir. Denmeler her iki yılda da buğday anızında yürütülmüştür. Tesadüf bloklarında bölünmüş par-seller deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak yürütülen çalışmada çeşitler ayrı ayrı ele alınmıştır. Ana parsellere sulamalar (S1, S2, S3), alt parsellere ise azot dozları (N1, N2, N3, N4) yerleştirilmiştir. Kunduru–1149 çeşidinde en yüksek birim alan tane verimi birinci yılda 429, ikinci yılda 605 kg/da, Berkmen–469 çeşidinde en yüksek birim alan tane verimi birinci yılda 415, ikinci yılda 482 kg/da olarak elde edilmiştir. Bu değerler ekilişte, sapa kalkma öncesinde, başaklanma öncesinde olmak üzere üç defa sulanan ve ekimle birlikte 2, sapa kalkma öncesinde 9, başaklanma öncesinde 9 kg/da (toplam 20 kg/da) saf azot verilen parsellerde ortaya çıkmıştır. Kunduru–1149 çeşidinde en yüksek bin tane ağırlığı birinci yılda 59.50 g, ikinci yılda 61.30 g, en yüksek camsı tane oranı birinci yılda % 98, ikinci yılda % 95 ve en yüksek tanede protein oranı birinci yılda % 19.07, ikinci yılda % 15.93 arasında değişmiştir. Berkmen–469 çeşidinde ise aynı sıra ile en yüksek değerler 51.10-50.94 g, % 90.33 - % 74 ve % 18.81- % 15.81 olarak belirlenmiştir. Orta Anadolu koşullarında uzun boylu makarnalık buğday çeşitlerine üç defa sulama ve yazlık azot uygulamalarını, sapa kalkma öncesi ve başaklanma öncesinde olmak üzere eşit miktarlarda iki defada olmak üzere 18 kgN/da kadar çıkartıldığı zaman, birim alan tane verimi ve makarnalık kalitesinde fazla bir düşüş ortaya çıkmamaktadır. Elde edilen sonuçlara göre verim ve kalite özellikleri bakımından Kunduru-1149 çeşidi, Berkmen-469 çeşidine tercih edilmelidir.

Anahtar Kelimeler

makarnalık buğday, camsı tane, protein oranı, bin tane ağırlığı, sulama, azotlu gübreleme