Türkiye’deki Tescilli Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitleri ve Bazı Nohut Genotiplerinde Demir Alım Potansiyellerinin Belirlenmesi

Yıl 2009, Cilt: 23 Sayı: 49, 97 - 103, 25.09.2009

Emine Atalay Mehmet Babaoğlu

Öz

Kontrollü sera koşullarında saksı denemesi şeklinde yürütülen bu çalışmada materyal olarak 20 tescilli nohut (Cicer arietinum L.) çeşidi, 6 hat ve 3 köy populasyonu kullanılmıştır. Noksan seviyede (0.9 mg Fe.kg-1) demir içeren toprakta yetiştirilen kontrol grubuna demir uygulaması yapılmazken, uygulama grubundaki tüm saksılara nohut için yeterli seviyede demir (10 mg Fe kg-1) sequestrin formunda verilmiştir. Fe uygulamasının aktif demir (Fe+2) miktarına etkisi %1 seviyesinde önemli çıkmıştır. 8.60 mg Fe kg-1 olan kontrol grubuna ait genel ortalama, Fe uygulaması ile %26’lık bir artışla 10.85 mg Fe kg-1 değerine ulaşmıştır. Aktif Fe miktarına Fe uygulaması x genotip interaksiyonu da %1 seviyesinde önemli etki yapmıştır. Aktif Fe içeriği bakımından uygulama grupları genotip bazında incelendiğinde en yüksek aktif demir içeriğine Er-99 çeşidinin Fe uygulaması yapılmış bitkilerinde (13.31 mg Fe kg-1), en düşük içeriğe de 46 nolu hattın kontrol grubu bitkilerinde (7.44 mg Fe kg-1) rastlanmıştır. Uygulama grubunda yer alan Er-99, Gökçe, Menemen-92 ve İzmir-92 çeşitlerinde aktif Fe içeriği yüksek çeşitler olarak ön plana çıkmaktadır. Fe uygulamasının toplam demir (Fe+2 + Fe+3) miktarına etkisi de %1 seviyesinde önemli çıkmıştır. 43.28 mg Fe kg-1 olan kontrol grubuna ait genel ortalama Fe uygulaması ile %146’lık bir artışla 106.36 mg Fe kg-1 değerine ulaşmıştır. Toplam Fe miktarına Fe uygulaması x genotip interaksiyonu %1 seviyesinde önemli bir etki yapmıştır. Toplam Fe içeriği bakımından uygulama grupları genotip bazında incelendiğinde en yüksek toplam Fe içeriği Küsmen-99 çeşidinin Fe uygulama yapılmış bitkilerinde (136.30 mg Fe kg-1), en düşük içerik ise Kadınhanı köy populasyonunun kontrol grubu bitkilerinde (37.49 mg Fe kg-1) belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Nohut genotipleri, aktif demir, toplam demir

Determination of Iron Uptake Potentials of Registered Chickpea (Cicer arietinum L.) Cultivars and Some Chickpea Genotypes in Turkey

Öz

Twenty registered cultivars, 6 lines and 3 local populations of chickpea (Cicer arietinum L.) were grown in con-trolled greenhouse conditions to determine their active iron (Fe+2) and total iron (Fe+2 + Fe+3) contents upon iron treatment. Control plants were grown in pots containing Fe deficient (0.9 mg Fe kg-1) soil while treated plants were applied with 10 mg Fe kg-1 in sequestrin form. Iron treatment (Fe+) significantly (p<0.01) affected active Fe (Fe+2) contents of plants. An average of 26.2% in-crease in active Fe content (10.85 mg Fe kg-1) compared to untreated control plants from which an average of 8.60 mg Fe kg-1 was obtained. Fe application x genotype interaction was also significant with respect to active Fe contents. The highest active Fe content (13.31 mg Fe kg-1) was obtained from Er-99 genotype with Gökçe, Menemen-92 and İzmir-92 were other high Fe containing genotypes when treated with Fe. Fe treatment significantly increased total Fe (Fe+2 + Fe+3) contents of the genotypes. The average total iron content of control group was 43.28 mg Fe kg-1 but when treated with Fe it reached to an average value of 106.36 mg Fe kg-1 (146%). Total Fe content was also significantly affected by Fe treatment x genotype interaction. Küsmen-99 had the highest total Fe content (136.30 mg Fe kg-1) whereas Kadınhanı local population had the lowest value (37. 49 mg Fe kg-1).

Anahtar Kelimeler

Chickpea genotypes, active iron, total iron