XIX. YÜZYILIN SON ÇEYREĞİNDE KIRŞEHİR'DE FİYATLAR VE AİLENİN MALÎ DURUMU

Yıl 2005, Cilt: 8 Sayı: 1-2, 231 - 264, 06.05.2014

Nurhan Mıstanoğlu

Öz

XIX. yüzyılın sonlarında, Ankara vilayetinin bir sancağı olan Kırşehir'deki para, ölçü birimleri, fiyatlar ve ailenin malî durumu, şer'iye sicillerine dayalı olarak incelenmiştir. İncelenen dönemde, alışverişlerde Osmanlı lirası, sim mecidiye ve guruş temel para birimi olarak yer almış; daha küçük işlemlerde "para"da kullanılmıştır. Ülkede genel olarak geçerli olan ölçü birimlerinin yanında mahallî birimlerle de ölçme işlemi yapılmıştır. Kıtlık yılları dışında hububat ve diğer gıda fiyatlarında önemli bir artış olmamış; eşya, hayvan ve gayr-i menkul fiyatlarında da dikkati çeken genel bir hareketlilik gözlenmemiştir. Bazı maddelerde aynı dönem içinde bile farklı fiyatların görülmesi; kalite, yenilik, arz-talep ilişkisi gibi etkenlerden kaynaklanmıştır. İncelenen dönemde Kırşehir'de ailelerin ekonomik yönden genellikle iyi durumda bulunmadığı, zaman geçtikçe az gelirli aile sayısının arttığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kırşehir; Fiyat; Aile; Malî durum

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Belgeleri Dosya No Vesika No Yıldız Perakende Evrakı Komisyonlar Maruzatı, " 113 ,31,35,51,142 2 Yıldız Perakende Evrakı Maliye Nezareti Maruzatı, 18 Sadaret Mektubî Kalemi Mühimme Odası, 471 Kırşehir Şer'iye Sicilleri Numaralı Sicil ( 1875-1884) Numaralı Sicil ( 1884-1887 )
• Numaralı Sicil ( 1887- 1892 ) Numaralı Sicil ( 1896-1899 ) Salnameler
• Devlet Salnamesi ( Salname-i 'Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye ), ' 1294 (1877).
• Ankara Vilayeti Salnamesi, 1293 (1876),1300(1882),1309(1891),1311 (1893), 1318 (1900).
• II. KİTAP VE MAKALELER _ BABAN, Şükrü, “Tanzimat ve Para”, Tanzimat 1, MEB Yay., Istanbul 1999, s. 233-262.
• BAYKARA, Tuncer, Tarih Araştırma ve Yazma Metodu, İrfan Kültür ve Eğitim Derneği Yay., Izmir 1995.
• CANSIZ, İsmail, Şer'iye Sicil/erine Göre XIX. Yüzyıl Sonların- da Yozgat Sancağı, Basılmamış Doktora Tezi, Gazi U. Sos- yal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1996.
• ÇADIRCI, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri’nin Sosyal veEkanomik Yapıları,Tl'KYay.,Ankara 1991.
• ÇAKIR, _Coşkun, Tanzimat Dönemi Osmanlı Maliyesi, Küre Yay., Istanbul 2001. *L.
• GEDİK, İlhan, 20. Yüzyıl Başlarında Niğde, Niğde 1996.
• İNALCIK, Halil, “Osmanlı Metrolojisine Giriş”, Türk Dünyası Araştırmaları, Ağustos 1991, s. 21-50.
• KARAMURSAL, Ziya, Osmanlı Mali Tarihi Hakkında Tetkikler, TK Yay., Ankara 1989.
• KÜTÜKOĞLU, Mübahat S., “Osmanlı İktisadi Yapısı", Osmanlı Devleti Tarihı; C. 2, Feza Yayıncılık, İstanbul 1999, s. 513-650.
• MISTANOĞLU, Nurhan, XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Kırşehir San- cağı, Basılmamış Doktrora Tezi, Selçuk U. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2004.
• ÖZDEMİR, Rifat, “Kırşehir'de Ailenin Sosyo- _Ekonomik Yapısı ( 1880-1906)", Osmanlı Araştırmaları IX, Istanbul 1989, s. 157.
• ÖZTÜRK, Mustafa,“05manlı Dönemi Fiyat Politikası ve Fiyat- ların Tahlili”, Belleten,C.55,S.212,1991, 5. 87-100. --------- ,XVIII. Yüzyılın Sonlarında Anadolu'da Fiyatlar”, X.
• Türk Tarih Kongresi-Bildriler, C. IV, TTK Yay., An ka ra 1993, 1821-1850. '
• PAKALIN, M. Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Söz- lüğü, C. I-III, MEB Yay., Istanbul 1993.
• SAKİN, Orhan, Bozok Sancağı ve Yozgat; Ankara Ofset, Anka- ra 2004.
• ŞAHİN, İlhan, “Osmanlı Devrinde Kırşehir’in Sosyal ve De- mografik Tarihi ( 1485-1584 )”, Türk Kültürü ve Ahilik:
• XXI. Ah_ilik Bayramı Sempozyumu ( Kırşehir 13-15 Eylül 985), Istanbul 1986, s. 227-233.
• XIX Yüzyılın Son Çeyreğinde Kırşehir ’de Fiyatlar ve Ailenin Malî Durumu --------- , “Kırşehir", DİA, c. 25, Ankara 2002, s. 481-485.
• ŞEMSEDDİN SAMİ, Kamus-ı mm; çağrı Yay., İstanbul TARIM,Cevat Hakk_ı, Tarihte I(ırşehri-Gülşehri veBabai/er- Ahiler-Bektaşiler, Istanbul 1948.
• TEZEL, Yahya S., Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi ( 1950 ), Tarih Vakfı Yurt Yay., Istanbul 1994.
• YOLALICI, M. "Emin, XIX. Yüzyılda Canik (Samsun) Sanca- ğı’nın Sosyal ve Ekonomik Yapısı, 1TK Yay., Anka ra 1998.