VEKTÖR OTOREGRESİF MODEL YARDIMIYLA TÜRKİYE EKONOMİSİNDE DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARININ EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2010, Cilt: 13 Sayı: 1-2, 385 - 403, 06.05.2014

Mustafa Gerçeker

Öz

Türkiye’de doğrudan yabancı sermaye girişlerinde özelleştirme hareketlerinin hız
kazanmaya başladığı 1990’lı yılların ortalarından itibaren gözle görülür artışlar
yaşanmaya başlamıştır. Özellikle 2000’li yıllardan itibaren bu artışlar rekor
seviyelerde gerçekleşmeye başlamıştır.
Çalışmamızda ülkemize gelen bu yabancı yatırımların ekonomik büyüme üzerine
bıraktığı etkiler incelenmiştir. Doğrudan yabancı sermaye yatırımları ile ekonomik
büyüme değişkenleri arasındaki ilişki Türkiye açısından 1995: 1 ile 2007: 9 arası aylık
verileri kullanılarak ilk olarak değişkenler birim kök analizine tabi tutulmuş ve birinci
dereceden farkları alınarak seriler birim kökten arındırılmıştır. Daha sonra sekiz
gecikmeli VAR modeli tahmin edilerek, ekonomik büyüme ve doğrudan yabancı
yatırımların birbirlerini pozitif yönde etkiledikleri sonuncuna ulaşılmıştır. Bir sonraki
adımda eşbütünleşme analizi gerçekleştirilerek söz konusu iki değişkenin uzun dönemde
birlikte hareket ettikleri saptanmıştır.
Granger nedensellik testi sonucunda ortaya çıkan bulgulara göre doğrudan yabancı
sermaye yatırımlarından ekonomik büyümeye doğru olmak üzere tek taraflı bir
nedensellik ilişkisi olduğu gözlemlenmiştir. Etki – tepki analiziyle de söz konusu iki
değişkende meydana gelebilecek artışların birbirlerini pozitif yönde etkileyecekleri
ortaya konulmuş ve son olarak varyans ayrıştırması metoduyla büyüme ile doğrudan
yabancı sermaye yatırımlarında meydana gelen artışların birbirlerini açıklama gücü
ortaya konulmuştur. Buna göre her iki değişken de birbirini açıklama gücüne sahip
olmakla birlikte ekonomik büyümede meydana gelen artış durumunda doğrudan
yabancı sermaye faktörünün payı, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarında yaşanan
artışlar içerisindeki ekonomik büyüme faktörünün payından daha belirgin nitelikte
ortaya çıkmıştır.