Bağımsız Denetim ve Muhasebe Meslek Etiği: Bağımsız Denetçilerin Etik İlkelere Yaklaşımları Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2018, Cilt: 21 Sayı: 2, 348 - 373, 30.11.2018

Özlem Gümrah , Baki Yılmaz

https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.457622

Cited By: 3

Öz

Tüm dünyada olduğu
gibi ülkemizde de muhasebe ve denetim mesleğinin önemi gün geçtikçe
artmaktadır. Dolayısıyla denetim faaliyetini gerçekleştiren denetçilerin
mesleğin gerektirdiği önem ve özen doğrultusunda meslek etiği kurallarına uygun
hareket etmeleri önem arz etmektedir. Bu önem doğrultusunda çalışma Ankara,
Konya ve Karaman illerinde faaliyette bulunan bağımsız denetçilerin meslek
etiği ilkelerine olan yaklaşımlarını tespit etmeyi amaçlamıştır. Çalışmanın
birinci bölümünde denetim ve bağımsız denetim kavramları ele alınmış, ikinci
bölümde etik, muhasebe ve denetim meslek etiği kavramları teorik çerçevede
anlatılmıştır. Çalışmanın son bölümü olan uygulama kısmında Ankara, Konya ve
Karaman illerinde faaliyet gösteren meslek mensuplarının bağımsız denetim etik
ilkelere olan yaklaşımlarını tespit etmek amacıyla anket uygulaması
yapılmıştır. Anket formları yüz yüze yapılan görüşmeler ve söz konusu illerdeki
meslek odaları aracılığı ile bağımsız denetçilere ulaştırılmıştır. 150 anketin
geri dönüşü sağlanmış olup, 100 tanesi Ankara, 38 Konya ve 12 tanesi Karaman
ilinde faaliyet gösteren meslek mensuplarına aittir. Elde edilen veriler
bilgisayar ortamına aktarılarak SPSS-16 programı yardımıyla analiz edilmiş
ulaşılan sonuçlar yorumlanmıştır.Çalışma sonucunda bağımsız denetçilerin
“Meslek Etiği” kavramı hakkında bilgi sahibi oldukları ve faaliyetleri
sırasında “Tarafsızlık” ilkesine uymaları gerektiğini düşündükleri tespit edilmiştir.
Ayrıca bağımsız denetçilerin, bağımsız denetçi unvanını aldıkları sınavlar,
mesleki deneyimleri ve 3568 sayılı meslek yasasına göre unvanları ile meslek
etiği ilkelerinin uygulanmasına yönelik görüşleri arasında anlamlı bir görüş
farklılığı tespit edilemezken, eğitim düzeyleri, faaliyette bulundukları il,
yaşları, denetim alanındaki unvanları ve çalışma şekilleriyle meslek etiği
ilkelerinin uygulanmasına yönelik görüşleri arasında anlamlı farklılaşma tespit
edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Denetim, Bağımsız Denetim, Etik, Meslek Etiği

Independent Auditing and Accounting Professional Ethics: A Study on Ethical Principles Approaches of Independent Auditors

Öz

As in the rest of
the world, the importance of accounting and auditing profession in our country
is increasing day by day. Therefore, it is important for the auditors who carry
out the audit activity to comply with the rules of professional ethics in line
with the importance and care required by the profession. The study in this
direction aimed to determine the approaches of the independent auditors
operating in Ankara, Konya and Karaman to the principles of ethics. In the
first part of the study, the concepts of audit and independent audit are
discussed. In the second part, the concepts of ethics, accounting and audit
professional ethics are explained in the theoretical framework. In the last part
of the study, a questionnaire was applied in order to determine the approaches
of the professionals working in Ankara, Konya and Karaman, which are
independent auditing ethical principles. The questionnaire forms were sent to
independent auditors via face-to-face interviews and occupational chambers. 150
questionnaires were returned, 100 of them belong to Ankara, 38 Konya and 12 of
them belong to the professions operating in Karaman. The obtained data were
transferred to the computer environment and analyzed with the help of SPSS-16
program and the obtained results were interpreted.As a result of the study, it
has been determined that independent auditors have knowledge of the concept of
"ethics" and think that they should observe the principle of
"impartiality" during their activities. In addition, no significant
difference was found between the independent auditors' testimonies of their
independent auditors, their professional experience and their views on the
application of their titles and professional ethics principles according to the
professional law numbered 3568. Significant differences have been identified
between education levels, provinces, ages in which they operate, their titles
in the field of supervision and their way of working and their views on the
application of occupational ethics principles.

Anahtar Kelimeler

Audit, Independent Audit, Ethics, Ethical

Kaynakça

• Ateş, H., ve Oral, B. (2003). Kamu Yönetiminde Etik: Kültürel Temeller ve ''Örgütsel Ruhçuluk'' Kuramı Ekseninde Bir Analiz. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 55-71.
• Ayboğa, H. (2003). Globelleşme Sürecinde Ülkemizde Muhasebe Mesleği Ve Meslek Mensuplarının Eğitimi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 327-359.
• Başpınar, N. Ö., ve Çakıroğlu, D. (2012). Meslek Etiği. Ankara: Nobel.
• Biçer, A.A., Akarçay V. ve Mülküt, U. (2017). Etik Değerlerin Muhasebe Mesleğinin İtibarı Üzerindeki Rolü. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (31), 197-206.
• Çelik, İ. ve Dağdeviren, İ.E., (2015). Muhasebe Meslek Mensuplarının Etik Algılamaları ve Muhasebe Meslek Mensuplarını Etik Dışı Davranışlara Yönlendiren Faktörler: Göller Bölgesinde Bir Araştırma. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi. 8 (1), 67-89
• Çiçek, H., Canbaz, S., ve Keskin, A. (2013). Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslek Etiğine Bakış Açıları: Kırklareli İlinde Bir Araştırma. Tekirdağ S.M.M.M Odası Sosyal Bilimler Dergisi.
• Çukacı, Y. C. (2006). Kamuyu Aydınlatmada Muhasebe Meslek Elemanının Etik Anlayışı Ve İzmir İlinde Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniveristesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (1), 89-111.
• Dağlı, S. Ş. (2013). Muhasebe Meslek Etiği Ve Meslek Mensuplarının Etik Hakkındaki Görüşleri Üzerine Isparta İlinde Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dal, S., ve Çalış, Y. E. (2013, Temmuz-Ağustos). Anonim Şİrketlerde Bağımsız Denetim Ve Bağımsız Denetçi. Mali Çözüm.
• Daştan, A., Bellikli, U., ve Bayraktar, Y. (2015). Muhasebe Eğitiminde Etik İkilem Ve Etik Karar Alma Konularına Yönelik KTÜ-İİBF Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Ekonomik Ve Sosyal Arşatırmalar Dergisi, 75-92.
• Dinç, E., ve Tunçer, M. (2015). Muhasebe Meslek Mensuplarının Etik Duyarlılıkları İle İlgili Vergi Müfettişlerinin Algılarına Yönelik Bir Araştırma. Uluslararası İktisadi Ve İdari İncelemeler Dergisi(14), 318-338.
• Durmuş, C. N., ve Taş, O. (2008). SPK Düzenlemeleri ve 3568 Sayılı Mevzuat Kapsamında Denetim. İstanbul: Alfa.
• Ergün, H. ve Gül, K., (2005). Muhasebe Mesleği Etik Kuralları ve Bu Kuralların Meslek Mensuplarınca Algılanışı. Muhasebe Finansman Dergisi. (25) 144-154.
• Ertaş, F. Ç. (2007). Muhasebe Organizasyonu. Ankara: Seçkin.
• Güçlü, F. (2005). Muhasebe Denetimi İlkeler Ve Teknikler. Ankara: Detay.
• Güney, S., ve Çınar, O. (2012). Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Etik Algıları:Erzurum Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 26(2).
• Gürbüz, H. (1995). Muhasebe Denetimi. Eskişehir: Bilim Teknik.
• Haftacı, V. (2014). Muhasebe Denetimi. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Holmes, A., ve Overmyer, W. (1975). Muhasebe Denetimi Audıtıng Standartları ve Yöntemleri. (O. Göktürk, Çev.) Bilimsel Yayınlar Derneği.
• İşgüden, B. (2007). Sosyal ve Kültüren Değerlerin Muhasebe Meslek Etiği Üzerine Etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
• Karacan , S. (2014). Etik Kavramı ve Muhasebe Meslek Etiği. Kocaeli: Umuttepe.
• Kutlu, H. A. (2008). Muhasebe Meslek Ahlakı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kutluk, F. A., ve Ersoy, A. (2011). Muhasebe Meslek Üyelerinin Etik YArgı Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma. Ege Akademik Bakış, 11(3), 425-438.
• Özbirecikli, M., ve Ural , T. (2006). Muhasebe Mesleğinde Yaşanan Etik Dışı Davranışların Tespiti ve Etiksel Değerlendirmesi:Türkiye Örneği. İktisat/ işletme ve Finans Dergisi, 102-119.
• Özgener, Ş. (2004). İş Ahlakının Temelleri: Yönetsel Bir Yaklaşım. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Özkan, A., ve Hacıhasanoğlu, T. (2012). Muhasebe Meslek Mensuplarının Kişilik Özellikleri Ve Etik Karar Verme Davranışları Arasındaki İlişkiler. Niğde Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 125-137.
• Sakarya, Ş., ve Kara, S. (2010). Türkiye'de Muhasebe Meslek Etiğine Yönelik Düzenlemeler Ve Meslek Mensupları Tarafından Algılanması Üzerine Bir Alan Araştırması. KMÜ Sosyal Ve Akademik Araştımalar Dergisi, 57-72.
• Selimoğlu, S. K., ve Uzay, Ş. (2009). Muhasebe Denetimi. Ankara: Gazi.
• Tanç, A. ve Gümrah A. (2015). Bağımsız Denetimde Mesleki Muhakeme Becerisini Etkileyen Faktörlerin Tespit Edilmesine Yönelik Bir Araştırma. World of Accounting Science. 17(3), 525-538
• Terzi, A. (2010). Muhasebe Mesleği ve Rize' deki Meslek Mensuplarına Yönelik Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı.
• Utku, D.B. (2009). Etik Davranışlar: Muhasebe Meslek Mensubu Olmaya Aday İİBF Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi(4).
• Yalçın, S. (2011). Muhasebe Meslek Mensupları ve İşletmelerin Etik Konusunda Tutumları: Türkiye Araştırması. Muhasebe Finansman Dergisi (Ekim), 47-66
• Yavaşoğlu, M. (2001). Sermaye Piyasası Mevzuatında Bağımsız Denetim. Ankara: Seçkin.
• Yıldız, G. (2010). Muhasebe Mesleğinde Meslek Etiği Ve Kayseri İl Merkezinde Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi(36), 155-178.
• Yılmaz, R. ve Kaya, M. (2014). Kurumsal Yönetim İlkelerinin Muhasebe Etik Kurallar İle İlişkisi. İşletme Bilimi Dergisi 2(1), 17-35.
• Yücel, E. (2017). Muhasebe Meslek Mensuplarının Etik Dışı Davranışlarının Vergi Ahlakına Etkisi. Muhasebe Finansman Dergisi (Ocak), 229-248.