Dolaylı Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 1, 92 - 100, 30.04.2020

Şahin Karabulut

https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.618155

Cited By: 5

Öz

Ülkelerin makroekonomik amaçları incelendiğinde bu amaçlar ekonomik büyüme ve kalkınma, ekonomik istikrar, ödemeler bilançosu dengesi, gelir dağılımında adalet ve kaynak tahsisinde etkinliğin sağlanmasından oluşmaktadır. Bu amaçlardan ekonomik büyüme ve kalkınmanın sağlanmasında gelişmiş ülkeler genellikle belirli bir oranda ekonomik büyümenin sağlanmasına öncelik verirken gelişmekte olan ülkelerin önceliği ise belirli bir kalkınmışlık düzeyine ulaşabilmektir. Ekonomik büyüme ve kalkınmanın sağlanması en önemli öncelik gibi görülse de tek başına bu amaca ulaşılması ekonomik anlamda başarılı olunduğu anlamına gelmemektedir. Büyümenin yanı sıra büyüyen ekonomiden tüm topluma adil bir payın verilmesi ekonomik refahı artıracak, toplumsal kalkınmaya katkıda bulunacak, sosyal barışa olumlu etki yapacak ve ekonomik büyümenin hızlanmasına neden olacaktır. Ancak, piyasanın kendi haline bırakılması durumunda ekonomik büyüme sonucunda elde edilen gelir toplum arasında adaletsiz bir şekilde paylaşılması olası bir durumdur. Bu nedenle devletin piyasaya müdahalede bulunarak geliri olması gerektiği gibi paylaştırması görüşü literatürde oldukça savunulan bir konudur.
Devlet geliri piyasadaki ekonomik aktörler arasında paylaştırırken hiç şüphesiz ki belirli araçlara ihtiyaç duymaktadır. Bu araçlar kamu harcamaları, vergiler ve borçlanmadan oluşmaktadır. Vergiler açısında durum incelendiğinde, gelirin yeniden dağılımında gelir vergisi ve kurumlar vergisi gibi dolaysız vergilerin daha etkin olduğu söylenebilir. Diğer taraftan, katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi gibi dolaylı vergilerin ise sahip oldukları tersine artan oranlılık özelliği nedeniyle gelir dağılımını olumsuz etkileyeceği tahmin edilmektedir. Bu çalışmada dolaylı vergilerin gelir dağılımı üzerindeki etkisi Türkiye ekonomisi özelinde incelenmiştir. Çalışma sonucunda, incelenen 1990-2017 döneminde dolaylı vergilerin gelir dağılımını negatif etkilediği ampirik olarak tespit edilmiştir. Bu durum uygulama sonuçlarının teorik beklentilerle uyumlu olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Vergilendirme, Gelir Dağılımı, Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif Sınır Testi (ARDL)

Impact of Indirect Taxes on Income Distribution

Öz

When the macroeconomic objectives of the countries are analysed, these aims include economic growth and development, economic stability, balance of payments, fair income distribution and resource allocative efficiency. Among these objectives, while developing countries generally give priority to economic growth at a certain rate, the priority of developing countries is to reach a certain level of development. Although economic growth and development are the most important priority, achieving this aim alone does not mean that it is economically successful. In addition to growth, giving a common share from the growing economy to the whole society increases economic prosperity, contributes to social development, positively affects social peace and causes acceleration of economic growth. However, if the market is left to itself, it is possible that the income generated as a result of economic growth will be un equally shared among the society. For this reason, the idea that the government intervenes in the market and allocates the income as it should be being a highly defended subject in the literature.
There is no doubt that the state needs certain instruments when allocating income among economic actors in the market. These instruments consist of public expenditures, taxes and debt. When the situation is examined in terms of taxes, it can be said that direct taxes such as income tax and corporate tax are more effective in the redistribution of income-wealth. On the other hand, indirect taxes such as value added tax and special consumption tax are estimated to negatively affect income distribution due to the contrary progressivity. In this study, the effect of indirect taxes on income distribution has been examined in Turkish economy. As a result of the study, it was determined empirically that indirect taxes negatively affect the income distribution in the analysed period of 1990-2017. This shows that implementation results are in line with theoretical expectations. This shows that, application results and theoretical expectations are adaptive.

Anahtar Kelimeler

Taxation, Income Distribution, Autoregressive Distributed Lag (ARDL)

Kaynakça

• Albayrak, Ö. (2011). “Finansal Krizde Uygulanan Vergi Politikalarının Gelir Dağılımı Etkileri: 2004-2009”. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 66(2), 1-34.
• Baldemir, E., Çakmak, A.G.O and Avcı, A.G.M. (2003). “KDV Oranlarının Gelir Gruplarına Göre Dağılımının Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 8(2), 63-76.
• Bellu, L. G., and Liberati, P. (2006). “Policy Impacts on Inequality: Welfare Based Measures of Inequality: The Atkinson Index”, Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Module 50.
• Bilgiç A. (2015). “Türkiye’de Uygulanan Vergilendirme Politikalarının Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkileri: 1990-2013 Dönemi”, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Creedy, J. (2019). “The Atkinson Inequality Measure and Inequality Aversion”, Victoria Business School Working Papers in Public Finance, Wellington: New Zealand.
• Demirgil, B. (2018). “Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkisi: Ampirik Bir Çalışma”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 118-131.
• Dickey, D. and Fuller, W.A. (1979). “Distribution of The Estimates for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427-431.
• Drucker, L., Krill, Z. and Geva, A. (2017). “The Impact of Tax Composition on Income Inequality and Economic Growth”, August 2017. Ministry of Finance. Publications and Reviews. Economic Data Articles Set.
• Dumlu, U. and Aydın, Ö. (2008). “Ekonometrik Modellerle Türkiye İçin 2006 Yılı Gini Katsayısı Tahmini”, Ege Akademik Bakış, 8(1), 373-393.
• Engle, R.F. and Granger, C.W.J. (1987). “Co-integration and Error Correction: Representation, Estimation, and Testing”, Econometrica: Journal of the Econometric Society, 55(2), 251-276.
• Esen, E., Yıldırım, S. and Kostakoğlu, S. (2012). “Feldstein-Horioka Hipotezinin Türkiye Ekonomisi İçin Sınanması: ARDL Modeli Uygulaması”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(1), 251-267.
• Gini, C. (1921). “Measurement of Inequality of Incomes”, The Economic Journal 31(121), 124-126.Johansen, S. and Juselius, K. (1990). “Likelihood Estimation and Inference on Cointegration-with Applications to the Demand for Money”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2), 169-210.
• Kuznets, S. (1955). “Economic Growth and Income Inequality”, The American Economic Review, 45(1), 1-28.
• Lorenz, M. O. (1905). “Methods of Measuring the Concentration of Wealth”, Publications of the American Statistical Association, 9(70), 209-219. http://dx.doi.org/10.2307/2276207
• Martinez-Vazquez, V., Vuloviç, B. and Dodson, M. (2012). “The İmpact of Tax and Expenditure Policies On İncome Distribution: Evidence from A Large Panel of Countries”, Review of Public Economics, 200, 95-130.
• Oboh, T., and Eromonsele, P.E. (2018). “Taxation and Income Inequality in Nigeria”, NG- Journal of Social Development. An Open Access Journal, 7(1), 63-72.
• Pata, U., Yurtkuran, S. and Kalça, A . (2016). “Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı”, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(2), 255-271.
• Pesaran, M. H. and Pesaran, B. (1997). Working with Microfit 4.0: Interactive Econometric Analysis, Oxford University Press, England.
• Pesaran, M. H. and Shin, Y. (1999). “An Autoregressive Distributed Lag Modelling Approach to Cointegration Analysis”, in S. Strøm (Ed.), Econometrics and Economic Theory in the 20th Century: The Ragnar Frisch Centennial Symposium, Cambridge University Press, Cambridge: England. 371-413.
• Pesaran, M. H. and Smith, R. (1998). “Structural Analysis of Cointegrating VARs”, Journal of Economic Survey, 12(5), 471-505.
• Pesaran, M. H., Shin Y. and Smith R. (1996). “Testing for the Existence of a Long-Run Relationship,” University of Cambridge, DAE Working Paper No. 9622.
• Pesaran, M. H., Shin, Y. and Smith, R. (2001). “Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationship”, Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Phillips, P.C. and Perron, P. (1988). “Testing for a Unit Root in Time Series Regression”, Biometrika, 75(2), 335-346.
• Pınar, A. (2006). Maliye Politikası: Teori ve Uygulama, Naturel yayınları, Ankara.
• Prasad, N. (2008). “Policies For Redistribution: The Use Of Taxes And Social Transfers”, International Institute for Labour Studies, Discussion Paper. No:194.
• Topuz, S. and Dağdemir, Ö. (2016). “Ekonomik Büyüme ve Gelir Eşitsizliği İlişkisi: Kuznets Ters-U Hipotezi’nin Geçerliliği”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(3), 115-130.
• Zivot, E. and Andrews, D.W.K. (1992). “Further Evidence on the Great Crash, the Oil Price Shock, and the Unit Root Hypothesis”, Journal of Business and Economic Statistics, 10(3): 251-270.