Investigation of Psychological Mobbing and Perceived Social Support Levels of Health Workers an Application in Konya Province

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 2, 381 - 399, 30.11.2021

Sevda Kara , Ş. Didem Kaya

https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.952926

Cited By: 6

Öz

Psychological intimidation is defined as oppression or bullying. Social support covers the number of people who can help the person in need. One way of coping with psychological intimidation is social support. The aim of this study is; The aim of this study is to investigate the perceived social support levels of health workers with psychological intimidation and to determine the relationship between two concepts. The study is a descriptive study. The population of the study consists of a total of 2901 health workers and a sample size of 345 people. Aiello et al. (2008) and the Turkish adaptation of the Mobbing Scale by Laleoğlu and Özmete (2013) and Turkish adaptation developed by Zimet et al. (1988), Eker et al. (2001) by the Multidimensional Scale of Perceived Social Support was used. In the analysis of data; Percentage, mean, standard deviation, t test, ANOVA test, correlation and regression analysis were used. %54,2 of the participants were female and %45,8 were male. The mean score and standard deviation of the Mobbing Scale were 2,810 ± 1,639; The mean score and standard deviation for the Perceived Social Support Scale were found to be 5,684 ± 0,245. According to gender, age, educational status, title variable, there was a significant difference between Psychological Intimidation scores (p <0.05). There was a significant difference between Perceived Social Support score according to gender, age, title and professional experience variable (p <0.05). As a result of the correlation analysis, a negative correlation was found between the levels of psychological intimidation and perceived social support of the employees (r =-0,154; p <0,01). The impact of perceived social support on the perception of psychological intimidation is %2,4. As the perceived social support level of health workers increases, the level of psychological intimidation decreases ".

Anahtar Kelimeler

Perceived Social Support; Mobbing; Psychological Intimidation; Health Workers

Sağlık Çalışanlarının Psikolojik Yıldırma ve Algılanan Sosyal Destek Düzeylerinin İncelenmesi: Konya İlinde Bir Uygulama

Öz

Psikolojik yıldırma, baskı ya da zorbalık şeklinde tanımlanmaktadır. Sosyal destek ise ihtiyacı olan kişiye yardım eli uzatabilen kişilerin sayısını kapsamaktadır. Psikolojik yıldırma ile baş etme yollarından biri de sosyal destektir. Bu çalışmanın amacı; sağlık çalışanlarının psikolojik yıldırma ile algılanan sosyal destek düzeylerinin incelenmesi ve iki kavram arasındaki ilişkinin tespit edilmesidir. Çalışma, tanımlayıcı tipte bir araştırmadır. Çalışma Eylül 2016-Ocak 2017 tarihleri arasında Konya ilinde bir üniversite hastanesi ve bir devlet hastanesinde yapılmıştır. Araştırmanın evrenini toplam 2901 sağlık çalışanından, örneklem büyüklüğü ise 345 kişiden oluşmaktadır. Çalışmada Aiello ve diğ. (2008) tarafından geliştirilen ve Türkçe uyarlaması Laleoğlu ve Özmete (2013) tarafından yapılan Mobbing Ölçeği ile Zimet ve diğ. (1988) tarafından geliştirilen ve Türkçe uyarlaması Eker ve diğ. (2001) tarafından yapılan Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde; yüzde, ortalama, standart sapma, t testi, ANOVA testi, korelasyon ve regresyon analizinden yararlanılmıştır. Araştırmaya katılanların %54,2’si kadın, %45,8’i ise erkektir. Mobbing Ölçeği’ne ait ortalama puan ve standart sapma 2,810±1,639; Algılanan Sosyal Destek Ölçeği‘ne ait ortalama puan ve standart sapma 5,684±0,245 olarak bulunmuştur. Cinsiyet, yaş, eğitim durumu, unvan değişkenlerine göre Psikolojik Yıldırma puanları arasında anlamlı düzeyde farklılık bulunmuştur (p<0,05). Cinsiyet, yaş, unvan ve mesleki deneyim değişkenine göre Algılanan Sosyal Destek puanı arasında anlamlı düzeyde farklılık çıkmıştır (p<0,05). Yapılan korelasyon analizi sonucunda çalışanların psikolojik yıldırma düzeyleri ile algılanan sosyal destek düzeyleri arasında negatif yönlü ve düşük düzeyde ilişki bulunmuştur (r=-0,154; p<0,01). Algılanan sosyal destek düzeyinin, psikolojik yıldırma algısı üzerindeki etkisi %2,4 oranında açıklanmaktadır. “Sağlık çalışanlarının algılanan sosyal destek düzeyi arttıkça psikolojik yıldırma düzeyi azalmaktadır” şeklinde söylenebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Algılanan Sosyal Destek, Mobbing;, Psikolojik Yıldırma, Sağlık Çalışanları

Kaynakça

• Aiello, Antonio ve diğ., (2008) “A Tool for Assessing the Risk of Mobbing in Organizational Environments: The “Val.Mob.” Scale, Prevention Today 3, s. 9– 24.
• Akdoğdu, Eda ve Salih Uşun, (2017) “Sınıf Öğretmenliği Lisans Programının Öğretmen Adaylarının Görüşleri Doğrultusunda Bağlam, Girdi, Süreç ve Ürün (CIPP) Modeli İle Değerlendirilmesi” İlköğretim Online 16, s. 826-847.
• Akeren, İhsan, (2017) “Üniversite Öğrencilerinde Algılanan Sosyal Destek ve Güvenilirlik ile Psikolojik Yardım İhtiyacının İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Akın, Mahmut, (2008) “Örgütsel destek, sosyal destek ve iş/aile çatışmalarının yaşam tatmini üzerindeki etkileri” Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 25, s. 141-170. Aksoy, Fikret, (2008) “Psikolojik Şiddetin (Mobbing) Sağlık Çalışanlarına Etkisi”, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Kurumları Yöneticiliği Anabilim Dalı, İstanbul.
• Akbaba, Altun, Sadegül, (2001) Örgüt Sağlığı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Ardahan, Melek, (2006) Sosyal Destek ve Hemşirelik.
• Argon, Türkan ve Çiğdem Selvi, (2013) “İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Sahip Oldukları Girişimcilik Değerleri ve Algıladıkları Sosyal Destek Düzeyleri Arasındaki İlişkisi”, International Journal of Social Science 6, s. 179-206.
• Cemaloğlu, Necati. ve Abbas Ertürk, (2007) “Öğretmenlerin Maruz Kaldıkları Yıldırma Eylemlerinin Cinsiyet Yönünden İncelenmesi”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 5, s. 345-362
• Chappell Duncan ve Vittorio Di Martino, (1998) “Violence At Work”, Geneva, International Labor Organization, s. 2.
• Çarıkçı, İlker, Hüseyin ve Hüseyin Yavuz, (2009) “Çalışanlarda Mobbing (Psikolojik Şiddet) Algısı: Sağlık Sektörü Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10, s. 11.
• Çeçen, Rezan, Ayşe, (2008) “Öğrencilerinin Cinsiyetlerine ve Ana Baba Tutum Algılarına Göre Yalnızlık ve Sosyal Destek Düzeylerinin İncelenmesi”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 6, s. 416
• Çetinkaya, Neslihan, (2016) “Belediye Çalışanlarının Psikolojik Yıldırma İle Güdülenme Düzeyleri Arasındaki İlişki (Mersin İli Örneği)”, Yüksek Lisans Tezi, Toros Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Mersin.
• Çimen, Mesut ve Serkan Deniz, (2017) Sağlık Kurumları Yönetiminde Örgütsel Davranış Konuları, 1. bs., Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Çivilidağ, Aydın, (2011) “Üniversitelerdeki Öğretim Elemanlarının Psikolojik Taciz (Mobbing), İş Doyumu ve Algılanan Sosyal Destek Düzeyleri”, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bilim Dalı, Konya.
• Demir, Gökçe, ve diğ., (2014) “Hemşirelerin Mobbinge Uğrama Durumlarının Belirlenmesi”, Düzce Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 4, s. 1-5
• Demirdüzen, Hilal, (2013) “Ergenlerin Algılanan Sosyal Destek Düzeyleri ile Duygusal Öz Yeterlik Düzeylerinin İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Programı, İzmir.
• Department of Health, (1999) “Campaignto Stop Violenceagainst Staff Working in the NHS: NHS Zero Tolerance one”, Department of Health, London, s. 226
• Dündar, Tuğba, (2010) “Sağlık Çalışanlarının Yıldırmaya Maruz Kalmalarında Hastane Etik İklimi ile Sosyo Demografik Özelliklerinin Rolü: Bolu İli Hastanelerinde Bir Araştırma”, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Kurumları Yönetimi Programı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Eker, Doğan ve diğ., (2001) “Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Gözden Geçirilmiş Formunun Faktör Yapısı, Geçerlik ve Güvenirliği”, Türk Psikiyatri Dergisi 12, s. 17-25
• Elmacı, Figen, (2006) “Parçalanmış ve Bütünlüğünü Koruyan Aileye Sahip Ergenlerin Depresyon ve Uyum Düzeylerinde Sosyal Desteğin Rolü”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi 6, s. 405-423.
• Göymen, Yusuf, (2020) “İş Hayatında Mobbing ve Mobbingle Başa Çıkma Yolları”, Toros Üniversitesi, İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi 7, s. 31-60.
• Gün, Hüseyin, (2000) Çalışma Ortamında Psikolojik Taciz, İşyeri Sendromu (Mobbing/Bullying), 2. bs., Lazer Yayınları, Ankara.
• Gümüş, Hülya, (2015) “Evli Bireylerin Algılanan Sosyal Destek Düzeyi ve Yaşam Doyumları İle Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişki”, Yüksek Lisans Tezi, Yalova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, Sosyal Hizmet Bilim Dalı, Yalova.
• Hogh, Annie ve Andrea Dofradottir, (2001) “Coping with Bullying in the Workplace”, European Journal of Work and Organizational Psychology 10, s. 485-495
• Işık, Metin, (2020) “Kariyer Uyumunun Üniversite Yaşam Tatminine Etkisinde Sosyal Desteğin Rolü”, Bitlis Eren Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik İzdüşüm Dergisi 5, s. 21-38.
• İlhan, Ümit, (2010) “İşyerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Tarihsel Arka Planı ve Türk Hukuk Sisteminde Yeri”, Ege Akademik Bakış 10, s. 1175-1186.
• Kalaycı, Şeref, (2010) SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• Karabacak, Gözde, (2013) “İş Aile Çatışmasının İş ve Doyumuna Etkilerinin İş Stresi ve Algılanan Sosyal Destek Açısından Otel Personeli Üzerinde İncelenmesi”, Doktora Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, Aydın.
• Karabacak, Büşra ve Serkan Hacıcaferoğlu, (2020) “Antrenörlerin Çalışma Ortamlarında Maruz Kaldıkları Yıldırma (Mobbing) Davranışlarının İncelenmesi”, Journal of Social and Humanities Sciences Research 7, s. 2443-2450.
• Karal, Eser ve Berna, Gül Biçer, (2020) “Salgın Hastalık Döneminde Algılanan Sosyal Desteğin Bireylerin Psikolojik Sağlamlığı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi”, Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi 10, s. 129-156.
• Karcıoğlu, Fatih ve Sevil Akbaş, (2010) “İşyerinde Psikolojik Şiddet ve İş Tatmini İlişkisi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 24, s. 139-162.
• Kaya, Didem ve diğ., (2012) “A Research Levels of Perceıved Socıal Support On The Responsıble Persons of The Hospıtal Unıts”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 21, s. 357-370.
• Kaya Şerife, Didem, ve diğ., (2019) “İş Yeri Zorbalığı ve Sinizm: Sağlık Kurumlarında Çalışan Güvenliği Bağlamında Değerlendirilmesi”, Selçuk Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 42, s. 1-22
• Keser, Aşkın ve diğ., (2009) Çalışma Yaşamında Davranış Güncel Yaklaşımlar, 1. bs. ,Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
• Kılıç, Nurhayat ve Havva Tel, (2017) “Sağlık Çalışanlarında Mobbing Algısı ve İş Doyumunun Belirlenmesi”, Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 25, s. 31-40.
• Kılıç, Taşkın ve diğ., (2016) “Sağlık Çalışanlarında Mobbing ve İlişkili Faktörler”, Journal of Health and Nursing Management 3, s. 6.
• Kırel, Çiğdem, (2008) Örgütlerde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Yönetimi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Kozaklı, Hatice, (2006) “Üniversite Öğrencilerinde Yalnızlık ve Sosyal Destek Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Karşılaştırılması”, Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Kurt, Esra, (2013) “Algılanan Sosyal Destek ve İş Performansı İlişkisinde İşe Bağlılığın Aracı Etkisi: Turizm İşletmelerinde Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim Organizasyon ve Örgütsel Davranış Bilim Dalı, Ankara.
• Laleoğlu, Ayşegül ve Emine Özmete, (2013) “Mobbing Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Sosyal Politikalar Çalışmaları, s. 19-20.
• Mete, Ceren. (2017) “İzmir’de Yaşayan Roman Ergenlerin Psikolojik Sağlamlıklarının Algılanan Sosyal Destek, Mizah Kullanımı ve Sosyal Bağlılık Düzeylerine Göre İncelenmesi”. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, İzmir.
• Mc Creary, D. (1997) “Appplied Social Psychology” Brock University Prentice Hall, Upper Saddle River, New Jersey, s. 71-73.
• Özdemir, Deniz, (2017) “Onkoloji Eğitim Hemşireliği Biriminde Eğitim Alan Meme Kanseri Hastalarında Stresle Başa Çıkma Yolları ve Algılanan Sosyal Destek Düzeyleri”, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı, Konya.
• Özyolcu, Ertuğrul, (2015) “Eğitim Yönetimi Temelinde Öğretmenlerin ve Yöneticilerin Aşırı İş Yükü, Tükenmişlik ve Sosyal Destek Durumlarının İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Yakın Doğu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Yönetimi Denetimi Ekonomisi ve Planlaması Anabilim Dalı, 2015 Lefkoşa.
• Palaz Serap, ve diğ., (2008) “İş Yerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Davranışları Üzerine Bir Araştırma; Bandırma Örneği”, “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi 10, s. 12.
• Resch, Martin and Marion Schubinski, (1996) “Mobbing- Prevention Management İn Organizations”, European Journal of Work and Organizational Psychology 5, s. 295-307.
• Sandvik, Pamela, Lutgen, (2006) “Burned By Bullyingİn The American Workplace: Prevalence, Perception, Degree, AndImpact”, Journal of Management Studies, s. 5-6. Sezerel, Hakan, (2007) “Örgütlerde Mobbing’in Etkileri ve Tülomsaş–Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi AŞ’de Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Sönmezsoy, Nureddin, (2018) “Akademisyenlerin Algıladıkları Sosyal Destek ve İş Doyumu Arasındaki İlişki”, Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Sönmeztekin, Burcu, (2016) “Sağlık Sektöründe Üst Yönetimin Mobbing Algısı Üzerine Nitel Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İşletme Yönetimi Programı, İstanbul.
• TBMM, (2011) Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu 23. Dönem 5. Yasama Yılı Faaliyet Raporu, Ankara.
• Tetik, Semra, (2010) “Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi”, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 12, s. 1-10. Turgut, Gizem, (2014) “Algılanan Sosyal Destek ve Duygusal Zekâ Düzeyinin İş Tatminine Etkisinin Devlette Çalışan Üç Farklı Meslek Grubunda Karşılaştırılması: Mühendis, Doktor ve Öğretmen”, Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Uyan, Adil, (2014) “Ergenlerde Algılanan Stres İle Sosyal Destek Arasındaki İlişki”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Ana Bilim Dalı, Psikoloji Programı İstanbul.
• Yıldırım, Dilek, (2009) “Mobbing ve İş Yerinde Taciz”, Sağlıcakla Dergisi 12, s. 12-15.
• Yıldırım, Aytolan ve Dilek Yıldırım, (2007) “Mobing the Workplace By Peersand Managers: Mobing Experienced By Nurses Working İn Healthcare Facilities İn Turkey and ıts Effect On Nurses”, Journal of Clinical Nursing 16, s. 1444-1453
• Yıldırım Tuğçe, (2017) “Üniversite Öğrencilerinde Benlik Saygısı İle Algılanan Sosyal Destek ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Ana Bilim Dalı, Klinik Psikoloji Programı, İstanbul.
• Yıldız, Gültekin ve diğ., (2013) “Psikolojik Taciz ve Örgütsel Bağlılık: Sağlık Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 2, s. 27.
• Yiğitbaş, Çağla ve Süleyman Erhan Deveci, (2011) “Sağlık Çalışanlarına Yönelik Mobbing”, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi 1, s. 5.
• Yılmaz, Yöney, Esma ve Erhan Kılınç, (2020) “Bankacılık Sektöründe Psikolojik Yıldırmanın Çalışanların İş ve Yaşam Tatmini Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi”, İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi 11, s. 34-52.
• Zencirkıran Mehmet ve Aşkın Keser, (2018), Örgütsel Davranış, 1. bs., Dora Basın Dağıtım.
• Zimet, Gregory ve diğ., (1988) “The multidimensional scale of perceived social support”, Journal of personality assessment 52, s. 30-4.