Sosyal Yardım Bağımlılık Ölçeğinin Geliştirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 25 Sayı: 1, 61 - 73, 30.04.2022

Ali Kemal Nurdoğan

https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1050252

Öz

ÖZ
Sosyal yardımlar, ihtiyaç sahibi kişilerin muhtaçlık durumunun iyileştirilmesinde önemli bir politika aracıdır. Doğru planlandığında ve uygulandığında kişilerin yoksulluk döngüsünün kırılması ve sosyal dışlanmanın önlenmesinde etkili olduğu kabul edilmektedir. Ancak, uzun süreli ve cömert sosyal yardımların kişileri bağımlı hale getirdiği yönünde olumsuz bir görüş ve tartışma bulunmaktadır. Bu alanda yapılan tartışmalar büyük oranda teorik çalışmalar ile ekonometrik modeller ve nitel çalışmaların bulgu ve sonuçları ile açıklanmaktadır. Bu alanda nicel ve karma desenli çalışma sayısı azdır. Nicel araştırmalarda kullanılabilecek bir ölçeme aracının olmaması litaretürde var olan mevcut boşluğun sebebi olarak görülmektedir.
Çalışmanın amacı, sosyal yardımların faydalanıcılar üzerinde bağımlılık yaratma etkisini ölçebilecek geçerli ve güvenilir bir veri toplama aracı geliştirmektir.
Bu amaçla oluşturulan taslak ölçek, Kasım 2019 ve Mart 2020 tarihleri arasında Çorum il merkezinde sosyal yardımlardan faydalanan 650 kişiyle uygulanmış, 121 form analiz için uygun olmadığından çalışmaya dahil edilmemiştir. 529 form çerçevesinde elde edilen verilerle ölçeğin yapı geçerliliğini Açıklayıcı Faktör Analizi ve Doğrulayıcı Faktör Analizleri yapılarak araştırılmıştır. Açıklayıcı Faktör Analizleriyle elde edilen iki boyutlu ve toplam on bir maddeden oluşan ölçeğin yapı geçerliliği Doğrulayıcı Faktör Analizi ile doğrulamıştır. Ölçeğin tümü için Cronbach’s Alpha iç tutarlık katsayısı 0,84 olarak hesaplanmıştır.
Çalışma sonucunda politika yapıcılar tarafından sosyal yardımların miktarı ve süresinin bağımlılık yaratmayacak şekilde planlanabilmesinde kullanılabilecek nitelikte veri toplama aracı Sosyal Yardım Bağımlılık Ölçeği geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Yardım, Ölçek Geliştirme, Refah Bağımlılığı, Açıklayıcı Faktör Analizi

Development Of The Social Assistance Addiction Scale

Öz

Social assistance is an important policy tool in alleviatig the situation of needy people. If planned and implemented correctly, it is of great effect in pulling out cycle of poverty and prevention of social exclusion. Yet, there is also an argument that long-term and generous social benefits may make people more dependent. Discussions in this field are largely explained by theoretical studies, econometric models and qualitative studies. However, the number of quantitative and mixed-pattern studies is few and the absence of a measurement tool that can be used in quantitative research is regarded as the reason for the current gap in the literature.
The aim of the study is to develop a valid and reliable data collection tool that can measure the dependency syndrome of social assistance on beneficiaries. The draft scale created for this purpose was applied to 650 people benefiting from social assistance in the province of Çorum between November 2019 and March 2020, and 121 forms were not included in the study as they were not suitable for analysis. The construct validity of the scale was researched by applying Explanatory Factor Analysis and Confirmatory Factor Analysis with the data obtained from 529 forms. The construct validity of the two-dimensional and eleven-item scale obtained by Explanatory Factor Analysis was verified by Confirmatory Factor Analysis. The Cronbach's Alpha internal consistency coefficient for the entire scale was calculated as 0.84.
As a result of the study, the Social Assistance Addiction Scale, a data collection tool that can be used by policy makers to plan the amount and duration of social assistance in a way that does not create addiction, has been developed.

Anahtar Kelimeler

Social Assistance, Scale Development, Welfare Addiction, Explanatory Factor Analysis

Kaynakça

• Aca, Zeynep, (2018) “Türkiye’de Kamusal Sosyal Yardımların Yapabilirlik Yaklaşımı Çerçevesinde Etkinliği Analizi: Bursa Örneği”, Doktora Tezi, T. C. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Adaman, Fikret ve Çağlar Keyder, (2006) “Türkiye’de Büyük Kentlerde Gecekondu Ve Çöküntü Mahallelerinde Yaşanan Yoksulluk Ve Sosyal Dışlanma”. https://ec.europa.eu/employment_social/social_inclusion/docs/2006/study_turkey_tr.pdf (Erişim Tarihi 06.12.2021).
• Arın, Tülay, (2002) Sosyal Sigorta Değil, Sosyal Güvenlik Sistemi: Sosyal Riskler, Sosyal Haklar Ve Sosyal Güvenceler, İstanbul, TÜSES (Türkiye Sosyal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı) Yayın No: 2002/2.
• Aydos, Eda, (2018) “Sosyal Yardımların Kayıtdışı Ekonomiye Etkisi: Çankırı Örneği”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 5 (9), 36-47.
• Bal, Erdi, (2018) “Sosyal Yardımların Yoksulluk Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bane, Mary Jo and David Ellwood, (1996). Welfare Realities: From Rhetoric To Reform, Cambridge, MA, Harvard University Press.
• Barrientos, Armando, (2019) The Role Of Social Assistance In Reducing Poverty And Inequality In Asia And The Pacific, ADB Sustainable Development Working Paper Series no:62.
• Büyüköztürk, Şener, (2002) “Faktör Analizi: Temel Kavramlar Ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi 8 (32).
• Büyüköztürk, Şener, (2005) “Anket Geliştirme”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 3 (2), 133-151.
• Carmines, Edward and Richard.A. Zeller, (1982) Reliability And Validity Assessment, Beverly Hills, Sage Publications Inc.
• Churchill, Gilbert. A, (1979) “A Paradigm For Developing Better Measures of Marketing Constructs”, Journal of Marketing Research, Vol. XVI, 64-73.
• Çelikay, Ferdi ve Erdal Gümüş, (2014) “Sosyal Harcamaların Yoksulluk Üzerine Etkileri: Ampirik Bir İnceleme”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14 (4), 127-138.
• Çengelci, Ethem, (1993) “Sosyal Refahın Gerçekleştirilmesinde Sosyal Yardımların Rol Ve Önemi”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Dergisi, Cilt:11, Sayı:1-2-3.
• Çoğurcu, Cemalettin, (2010) “Stratejik Planlama, Stratejik Yönetim Ve Sosyal Yardımlaşma Ve Dayanışma Genel Müdürlüğünde Sosyal Yardım Politikalarına Yönelik Gerçekleştirilen Projeler”, Yardım Ve Dayanışma Dergisi, Cilt:1, Sayı:2, 7-32.
• Demi̇rbi̇lek, Sevda, (2005) Sosyal Güvenlik Sosyolojisi, İzmir, Legal Yayıncılık.
• De Vellis, R. F., (2003) “Scale Development Theory And Applications Second Edition”, SAGE Publications International Educational And Professional Publisher, Chapter 5, 60-96.
• Drewnowski̇, Jan, (1977) “Poverty: It’s Meaning and Measurement”, Development and Change 8/2, 183-206.
• Dicleli, Vedat, (1946). “Yoksulluk Ve Sosyal Yardım Şekilleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3 (1).
• Dilik, Sait, (1980) “Sosyal Yardımlar İki Anlamlı Bir Terim”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi 35(1), 55-72.
• Erkuş, Adnan ve diğ., (2000). “Öğretmenliğe İlişkin Tutum Ölçeği Geliştirilmesi”, Eğitim ve Bilim 25(116), 27-33.
• Ellwood, David T, (1989) “The Origins Of ‘Dependency’: Choices, Confidence Or Culture?” Focus 12, 6–13.
• Gough, Ian, and others, (1997). “Social Assistance In OECD Countries”, Journal of European Social Policy 7(1), 17.
• Heckman, James, (1978) “Simple Statistical Models For Discrete Panel Data Developed And Applied To Test The Hypothesis Of True State Dependence Against The Hypothesis Of Spurious State Dependence”, Annales de l’INSEE 30/31, 227–269.
• Hinkin, Timoty, (1995) “A Review Of Scale Development Practices In The Study Of Organizations”, Journal Of Management 27(5), 967-988.
• Immervoll, Herwing, Stephen P Jenkins and Sebastian Königs (2015). “Are Recipients Of Social Assistance 'Benefit Dependent'? Concepts, Measurement And Results For Selected Countries”, IZA Discussion Papers, No. 8786.
• İkizoğlu, Musa, (2000) “Yoksulluk Ve Sosyal Yardım İlişkisi: Ankara Mamak İlçesinde Ampirik Bir Araştırma”, Toplum ve Sosyal Hizmet 13 (1), 86-115.
• Karadoğan, Emirali, (2015) “Sosyal Yardımların Psikososyal Mitleri”, Çalışma Ve Toplum (3), 123-154.
• Karagöz, Yalçın, (2019) Uygulamalı İstatistiksel Analizler, Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karagöz, Sefa, (2020) “Türkı̇ye’de Sosyal Devletı̇n Sosyal Yardım Bağlamında Değerlendı̇rı̇lmesı̇”, Ekonomi, İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, 146-169.
• Karakoç, Fatma Yeşim ve Levent Dönmez, (2014) “Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Temel İlkeler”, Tıp Eğitimi Dünyası / Mayıs 2014 / Sayı 40, 39-49.
• Karataşoğlu, Soner ve Emel İslamoğlu, (2016) “Gelir Seviyesi ile Sosyal Dışlanma İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”, Çalışma İlişkileri Dergisi 7 (1), 12-41.
• Kıranlar, Safiye, (2013) Savaş Yıllarında Türkiye’de Sosyal Yardım Faaliyetleri (1914-1923), Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Koray, Meryem, (2000) Sosyal Politika, Bursa, Ezgi Kitabevi.
• Lawshe, Charles H., (1975) “A Quantitave Approach To Content Validity”, Personnel Psychology 28(4), 563-575.
• Lemieux, Thomas and Kevin Milligan, (2008) “Incentive Effects Of Social Assistance: A Regression Discontinuity Approach”, Journal of Econometrics 142, (2), 807-828.
• Likert, R, (1932) “A Technique For The Measurement Of Attitudes”, Archives Of Psychology, 22 140, 55.
• Murray, Charles, (1984) Losing Ground: American Social Policy 1950–1980, New York, Basic Books.
• Metin, Banu ve Mehmet Merve Özaydın, (2016) Çalışma ve Refah, Ankara, Gazi Kitapevi.
• Narayan Deepa, (1999) Bonds And Bridges: Social Capital And Poverty. Washington DC, World Bank.
• Öcal, Jülide Yıldırım, (2017) Türkiye’de Sosyal Yardım Harcamaları Ve İstihdam İlişkisi Program Kodu: 1001 Proje No: 115K574, https://open.metu.edu.tr/bitstream/handle/11511/50289/TVRjMU1UVTE.pdf (Erişim Tarihi 06.12.2021)
• Özdamar, Kazım, (2002) Paket Programlarla İstatistiksel Veri Analizi-1, Eskişehir, Kaan Kitabevi.
• Özdemi̇r, Süleyman, (2010) “Başlangıcından Günümüze Refah Devletlerinde Sosyal Harcamaların Analizi”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi 0 (50), 153-204.
• Saracel, Nüket, (1997) Sosyal Yardım Ve Hizmet Kuruluşlarının Sosyal Politikası Ve Türkiye Yardım Sevenler Derneği Uygulaması, Afyon, Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları.
• Scrabis-Fletcher, Kristin and Stephen Silverman, (2010) “Perception Of Competence İn Middle School Physical Education: Instrument Development And Validation”, Research Quarterly For Exercise And Sport 81(1), 52-61.
• Schwab, Donald P., (1980) Construct Validity in Organizational Behavior, (L. L. Cummings ve B. M. Staw (Eds.), Research in Organizational Behavior, Greenwich, CT, JAI Press, 3-43.
• Şeker, Hasan ve Başaran Gençdoğan, (2014). Psikolojide Ve Eğitimde Ölçme Aracı Geliştirme, Ankara, Nobel Yayıncılık.
• Şencan, Hüner, (2005) Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik, Ankara, Seçkin Yayınevi.
• Sözer, Ali Nazım, (2019) Türk Sosyal Sigortalar Hukuku, İstanbul, BETA Yayınevi.
• Spicker, P., (2006) Understanding Incentives’, In ‘Report On Incentive Structures Of Social Assistance In South Africa. Department Of Social Development, Pretoria, Republic Of South Africa.
• Surender, Rebecca and others (2010). “Social Assistance And Dependency In South Africa: An Analysis Of Attitudes To Paid Work And Social Grants”, Journal Of Social Policy 39(2), 203-221.
• Talas, Cahit, (1979) Sosyal Ekonomi, Ankara, S.Yayınları.
• Taşçı, Faruk, (2008) “Sosyal Yardım Yapma(Ma) Gerekçeleri Üzerine Yaklaşımlar”, Kamu-İş, İş Hukuku Ve İktisat Dergisi 9(4), 117-133.
• Taşçı, Faruk, (2010) “Türkiye’nin Kamusal Sosyal Yardım Anlayışı (1980-2007) Üzerine Bir Analiz”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı:55, 127-149.
• Tatlıdil, Hüseyin, (1996) Uygulamalı Çok Değişkenli Istatistiksel Analiz. Ankara: Engin Yayınları.
• Teber, Vijdan, (2017) “Sosyal Yardımların Çalışma Hayatındaki Olumsuz Etkileri: Tembellik”, Tezsiz Yüksek Lisans Dönem Projesi. Pamukkale Üniversitesi, Çalışma Ekonomisi Ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı Çalışma Ekonomisi Ve Endüstri İlişkileri Programı, Denizli.
• Tekgüç, Hasan, (2018) “Declining Poverty And Inequality In Turkey: The Effect Of Social Assistance And Home Ownership”, South European Society And Politics, Volume 23, Issue 4, 547-570.
• Tezbasaran, Ata, (2008) Likert Tipi Ölçek Hazırlama Klavuzu. Mersin: Türk Psikologlar Derneği.
• Tiyek, Ramazan, (2012) “Yerel Yönetı̇mlerı̇n Sosyal Polı̇tı̇ka Uygulamalarındakı̇ Rolü: İstanbul Büyükşehı̇r Beledı̇yesı̇ Sosyal Yardım Bı̇rı̇mı̇ Örneği”, Yerel Politikalar 53-84.
• Townsend, Peter, (1992) The International Analysis Of Poverty, Hemel Hempstead, England, Harvester-Wheatsheaf.
• Tunç, Ahmet, (2015) “Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı Açısından “Sosyal Yardim Yönetimine" Yönelik Bir Değerlendirme”, Akademik Araştırmalar Ve Çalışmalar Dergisi (AKAD) 7 (13), 190-206.
• Venkatraman, N. and John H. Grant, (1986). “Construct Measurement İn Organizational Strategy Research: A Critique And Proposal”, Academy Of Management Review 7/(1), 71-87.
• Yaşlıoğlu, M. Murat, (2017) “Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlilik: Keşfedici Ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt: 46, Özel Sayı 2, 74-85.
• Yılmaz, Abdullah, ve diğ., (2019) “Yoksullukla Mücadelede Çağdaş Bir Yöntem Olarak İstihdam Bağlantılı Şartlı Sosyal Yardımlar: Küresel Bir Analiz”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (59), 105-122.
• Yuvalı, Ertuğrul, (2018) “Hak Temelli Sosyal Yardım Ve Klientalizm”, TBB Dergisi 2018 (135), 383-404.