Sağlık Turizmi Araştırmalarının (WoS) Bibliyometrik Haritalama Yöntemiyle İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 2, 622 - 640, 29.11.2024

Harun Çalhan

https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1521379

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, Web of Science veritabanında sağlık turizmi alanında yayımlanan makalelerin bibliyometrik yapısının ve ağ haritalarının belirlenmesidir. Web of Science veritabanının konu alanında, “health touris*, medical touris*, thermal touris*, spa touris*, wellness touris*, senior touris*, elderly touris*, disabled touris*” anahtar kelimeleri ile makale araması yapılmıştır. Çalışma kapsamında konu ile ilgili 1975-2024 yılları arasında yayımlanmış 8.740 adet makale tespit edilmiş ve makalelerin tümü analize tabi tutulmuştur. Sağlık turizmi konusundaki makaleler VOSviewer programı kullanılarak yıl, anahtar kelimeler, başlıca makaleler, en çok atıf alan ve en çok makalesi olan yazarlar, dergiler, üniversiteler, ülkeler ile yazarların, makalelerin, dergilerin ve üniversitelerin ortak atıf durumları bibliyometrik analiz yöntemiyle incelenmiş ve ağ haritalaması yöntemiyle görselleştirilmiştir. Çalışmanın bulguları olarak sağlık turizmi ile ilgili makalelerin 1980 yılı itibarıyla yayımlanmaya başladığı ve 2010 yılından itibaren makale sayısında ciddi artış yaşandığı belirlenmiştir. En üretken yazar J. Synder, en çok atıf alan yazar D. Scott, en fazla makale yayımlayan dergi “Sustainability”, en yüksek atıf alan dergi “Tourism Management” olarak saptanmıştır. Ayrıca, makalelerde “health tourism” ve “medical tourism” anahtar kelimelerinden sonra en çok “Covid-19” ve “sustainability” kelimelerine yer verildiği, sağlık turizmi alanında en çok makale üreten ülkelerin ABD, Çin ve Avustralya olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Turizmi, Medikal Turizm, Termal Turizm, Bibliyometrik Haritalama, WoS

Examining Health Tourism Researches (WoS) By Bibliometric Mapping Technique

Öz

The purpose of this study is to determine the bibliometric profile and network maps of the health tourism articles that in WoS database. A searching process was held in the category of topic by using “health touris*, medical touris*, thermal touris*, spa touris*, wellness touris*, senior touris*, elderly touris*, disabled touris*” keywords. In the study, 8.740 articles published between 1975 and 2004 were detected and all articles were analyzed using VOSviewer program in terms of publication year, keywords, citation numbers of authors, journals, universities, countries of authors and co-citations of authors, journals and universities. Citation and co-citation networks of the articles were visualized by bibliometric mapping technique. As a result of the study, it is revealed that first health tourism article was published in 1980 and the number of articles is considerably increased after 2010. In addition, it is found that the most productive author is “J. Synder”, the most cited authors is “D. Scott” and the most cited journal is “Tourism Management”. Moreover, following “health tourism” and “medical tourism”, “Covid-19” and “sustainability” are the most used keywords in the articles. Moreover, the most productive countries in terms of publishing health tourism articles are USA, China and Spain.

Anahtar Kelimeler

Health Tourism, Medical Tourism, Thermal Tourism, Bibliometric Mapping, WoS

Kaynakça

• Agapito, D. (2020). The senses in tourism design: A bibliometric review. Annals of Tourism Research, 83, 102934. https://doi.org/10.1016/j.annals.2020.102934
• Akın, M.H. (2021). Sağlık turizmi alanyazının bibliyometrik analizi (2015-2020). Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(3), 2026-2036. https://doi.org/10.33206/mjss.882655
• Aksöz, E.O., & Yücel, E. (2020). Engelli turizmi alanındaki lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 388-404. https://doi.org/10.26677/TR1010.2020.319
• Alsharif, A.H., Salleh, N., & Baharun, R. (2020). Bibliometric analysis. Journal of Theoretical and Applied Information Technology, 98(15), 2948-2962.
• Altsoy, S., & Taştan Boz, İ. (2019). Medikal turizm alanında faaliyet gösteren hastanelerdeki mevcut sorunlar ve çözüm önerileri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(1), 113-134.
• Armağan, M., Kayahan, B., & Yıldız Özer, A. (2023). Türkiye’de wellness kavramına ilişkin lisansüstü araştırmaların bibliyometrik analizi. TOGÜ Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 281-94.
• Arman, H., & Bulgan, G. (2022). Ulusal literatür kapsamında engelsiz turizm konulu makalelerin bibliyometrik analizi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(3), 2171-2200. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1092688
• Arsezen Otamış, P., & Yüzbaşıoğlu, N. (2015). Medikal turizm sektöründe küresel işbirliği, yenilikçilik ve büyüme: Antalya örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(3), 173-192.
• Aydın, D., Aypek, N., Aktepe, C., Şahbaz, R. P., & Arslan, S. (2011). Türkiye’de medikal turizmin geleceği. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi ile Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Koordinatörlüğü Ortak Raporu, Ankara, 1-22. https://www.byclb.com/Files/turizm/turkiyedemedikal-turizm-gelecegi.pdf
• Aydın, O. (2012). Türkiye'de alternatif bir turizm: Sağlık turizmi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2012(2), 91-96.
• Baynal Doğan, T.G., Doğan, S., & Baynal, B. (2020). İleri yaş ve engelli turizmi hedef kitlesine yönelik Bolu ili sağlık serbest bölgesi tasarımı. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 23(2), 295-311.
• Bozça, R., Kıraç, F. Ç., & Kıraç, R. (2017). Sağlık turizmi SWOT analizi: Erzincan. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 157-163.
• Bölüktaş, R.P. (2020). Türkiye’nin yaşlı sağlığı turizmi için fırsatları. Çekmece İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 1-15.
• Bulut, A., & Şengül, H. (2019). Dünyada ve Türkiye’de sağlık turizmi. Yönetim, Ekonomi ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 3(1), 45-62. https://doi.org/10.29226/TR1001.2019.104
• Canik, S., & Güneren Özdemir, E. (2019). Sağlık turizmini konu alan lisansüstü tezlerin bibliyometrik değerlendirmesi (1988-2017). Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 30(2), 125-134. https://doi.org/10.17123/atad.636870
• Çalhan, H., & Arıcı, A. (2022). Bir turistik ürün olarak medikal turizmin değerlendirilmesi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(4), 1091-1112. https://doi.org/10.26677/TR1010.2022.1140
• Çılgınoğlu, H. (2023). Medikal turizm konusundaki araştırmaların bibliyometrik analizi: Eğilimler, odak noktaları ve olanakları. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(3), 451-464. https://doi.org/10.26677/TR1010.2023.1286
• Çolakoğlu, Ü., Altun, H.E., & Kıykaç, B. (2019). Türkiye’deki medikal turizm tezlerinin bibliyometrik profili (2008-2018). Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 30(2), 135-143.
• Demir, B. (2020). Sağlık turizmine dair. İçinde: Ahmet Yıldız (Ed.), Sağlık turizminde öne çıkan ülkeler: sağlık sistemleri ve dünya sağlık turizmindeki yerler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Dikmetaş Yardan, E. D., Dikmetaş, H., Coşkun Us, N. C., & Yabana, B. (2014). Türkiye ve Dünya’da sağlık turizmi. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 8(2), 27-42.
• Doğan, O. (2023). Üçüncü yaş turizmi kapsamında yapılan çalışmaların bibliyometrik analiz ile incelenmesi. International Journal of Tourism and Destination Studies, 2(2), 112-123. https://doi.org/10.5281/zenodo.8158942
• Doğan, S., & Baynal Doğan, T.G. (2020). Uluslararası alanyazında sağlık turizmi alt bileşenleri üzerine bibliyometrik bir analiz. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 23(4), 561-586.
• Donthu, N., Kumar, S., Mukherjee, D., Pandey, N., & Lim, W. M. (2021). How to conduct a bibliometric analysis: An overview and guidelines. Journal of Business Research, 133, 285-296. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2021.04.070
• Duran-Sanchez, A., Alvarez-Garcia, J., Del-Rio-Rama, M.D.L., & Rosado-Cebrian, B. (2019). Science mapping of the knowledge base on tourism innovation. Sustainability, 11(2), 3352. https://doi.org/10.3390/su11123352
• Ellegaard, O. (2018). The application of bibliometric analysis: disciplinary and user aspects. Scientometrics, 116, 181-202. https://doi.org/10.1007/s11192-018-2765-z
• Ergen, F. D. (2018). Türkiye'de medikal turizm girişimciliği: İstanbul örneği. (Yayımlanmamış doktora tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gökmen, B. & Şapçılar, M.C. (2020). Sağlık turizmine yönelik bibliyometrik bir analiz. USBIK 3.Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Kayseri, s.892-914.
• Gülenç, S. (2023). Sağlık turizminin tarihsel gelişim süreci (1923-2023). Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 34(3), 176-188.
• Kazak, M., & Kazak, G. (2023). Sağlık turizmi alanında yapılan çalışmalarının Vosviewer ile bibliyometrik analizi. Journal of Healthcare Management and Leadership, (1), 34-45. https://doi.org/10.35345/johmal.1253318
• Kantar, G., & Işık, E. (2014). Türkiye’de sağlık turizmi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 1(1), 15-20.
• Kesin, M., Horasan, B., & Çil, E. (2023). Sağlık turizmi anahtar kelimesinin lisansüstü tezlerdeki bibliyometrik analizi. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(3), 407-421.
• Konak, S. (2022). Medikal turizm konulu lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi (2018- 2022). Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 5(1), 417-425. https://doi.org/10.33083/joghat.2022.141
• Kördeve, M.K. (2016). Sağlık turizmine genel bir bakış ve Türkiye’nin sağlık turizmindeki yeri. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 2(1), 51-61.
• Kuşat, N., & Esen, E. (2022). Sağlık turizmi perspektifinden Türk sağlık sektörü rekabet gücü. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(1), 37-50.
• Oğuzbalaban, G. (2019). Termal turizm konulu lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(4), 1012-1027. https://doi.org/10.26677/TR1010.2019.225
• Orhan, F. (2022). Bibliometric analysis of health tourism publications by science mapping method: Bibliometric analysis of health tourism. Journal of Social and Analytical Health, 2(1), 33-47. https://doi.org/10.5281/zenodo.6356415
• Özbek, T. (1991). Dünya'da ve Türkiye’de termal turizmin önemi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(3), 15-29.
• Özkurt, H. (2007). Sağlık turizmi tahvilleri. Maliye Dergisi, 152(1), 122-142.
• Özsarı, S. H., & Karatana, Ö. (2013). Sağlık turizmi açısından Türkiye’nin durumu. Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi, 24(2), 136-144. https://doi.org/10.5505/jkartaltr.2013.69335
• Özer, Ö., & Sonğur, C. (2012). Türkiye’nin dünya sağlık turizmindeki yeri ve ekonomik boyutu. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(7), 69-81.
• Pikkemaat, B., Peters, M., & Bichler, B.F. (2019). Innovation research in tourism: Research streams and actions for the future. Journal of Hospitality and Tourism Management, 41, 184-196. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2019.10.007
• Pirhan, Ş., & Eter, M. (2022). Türkiye’de sağlık turizmi alanında 2000-2020 yılları arasında yayımlanan akademik çalışmaların bibliyometrik analizi. Bingöl Üniversitesi Sağlık Dergisi, 3(1), 136-49.
• Sağlık Bakanlığı (2012). Sağlık Turizmi El Kitabı. MBS Matbaacılık.
• Sarıkaya, F., & Yılmaz, M. (2021). Medikal turizm temalı ulusal lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi (2008-2020). Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(4), 2573-2591. https://doi.org/10.26677/TR1010.2021.88
• Sevim, E., & Sevim, E. (2019). Medikal turizm tercihini etkileyen faktörlerin incelenmesi: Türkiye örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(3), 633-652.
• Seyhan, F., & Özzeybektaş, M. (2021). Sağlık turizmi konusunda yapılan çalışmaların “r tabanlı” bibliyometrix analizi. Social Sciences Studies Journal, 7(81), 1569-1586.
• Sharma, A., Rao, P. S., & Pathi, S. (2015). Health tourism and its impact on economy. IOSR Journal of Humanities and Social Science, 20(3), 89-92.
• Siner, G., & Torun, N. (2020). Sağlık turizminde termal turizm ve spa-wellness turizminin yeri ve önemi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (48), 517-533.
• Şahbaz, R.P., Akdu, U., & Akdu, S. (2012). Türkiye’de medikal turizm uygulamaları: İstanbul ve Ankara örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(27), 267-296.
• Şengül, H., & Bulut, A. (2019). Sağlık turizmi çerçevesinde Türkiye’de termal turizm: Bir SWOT analizi çalışması. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 4(1), 55-70.
• Temizkan, P., Çiçek, D., & Özdemir, C. (2015). Sağlık turizmi konusunda yayınlanan makalelerin bibliyometrik profili. Journal of Human Sciences, 12(2), 394-415.
• Tontus, H.Ö. (2018). Sağlık turizmi tanıtımı ve sağlık hizmetlerinin pazarlanması ilkeleri üzerine değerlendirme. Disiplinlerarası Akademik Turizm Dergisi, 3(1), 67-88. https://doi.org/10.31822/jomat.412322
• Üner, T. (2023). Wellness turizmi: Web of Science veri tabanında bibliyometrik bir analiz. Journal of Tourism Research Institute, 4(2), 49-74.
• Üstün, U., & Demir Uslu, Y. (2022). Türkiye’nin sağlık turizminde tercih edilme nedenleri üzerine bir çalışma: Medikal turizm endeksi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 33, 344-353. https://doi.org/10.31590/ejosat.1020647