Quantitative Analysis of Factors Affecting the Choice of Distribution Channel as a Strategic Supply Chain Function

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 2, 823 - 837, 29.11.2024

Kemal Kamacı , Murat Öz

Öz

In today's competitive landscape, logistics capabilities are considered the most critical factor determining the market performance and competitive abilities of supply chains when competition occurs among supply chains. In this context, the sustainability of distribution channels within supply chains emerges as a strategic element. Therefore, decision-makers need to be extremely cautious in establishing distribution channels and strive to minimize errors. Considering these factors, evaluating the factors influencing the distribution channel and highlighting the features that appear more efficient and important in the selection of distribution channels will support businesses in making the right strategic decisions for distribution channel selection and play a decisive role in their competitive positions in the industry. In this study, with this aim in mind, factors affecting distribution channel choices were determined using data obtained from the literature, and these factors were evaluated by the decision-makers of businesses. The data obtained were analyzed using the DEMATEL method, a multi-criteria decision-making approach. According to the analysis, customer satisfaction was found to be the most critical factor in distribution channel selection. Additionally, value-added factors such as after-sales services, distribution speed, and resource adequacy were prioritized in distribution channel selection, and it was concluded that these features had an impact on customer satisfaction and costs.

Anahtar Kelimeler

Distribution Channel, DEMATEL, Supply Chain Management, Multi-Criteria Decision Making (MCDM), Logistics

Stratejik Bir Tedarik Zinciri Fonksiyonu Olan Dağıtım Kanalının Seçimine Etki Eden Faktörlerin Nicel Analizi

Öz

Rekabetin günümüzde tedarik zincirleri arasında gerçekleştiği düşünüldüğünde tedarik zincirlerinin pazar performanslarını ve rekabet yeteneklerini belirleyen en önemli unsur sahip oldukları lojistik kabiliyetler olmaktadır. Bu doğrultuda tedarik zincirleri içerisinde dağıtım kanallarının sürdürülebilir bir yapıya sahip olması da stratejik bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sebeple karar vericilerin dağıtım kanalının oluşturulmasında çok dikkatli davranmaları ve hatayı en aza indirmeye çalışmaları gerekmektedir. Bu hususlar göz önüne alındığında dağıtım kanalına etki eden faktörlerin değerlendirilerek dağıtım kanalı seçiminde diğerlerinden daha etken ve önemli görünen özelliklerin ortaya konması işletmelerin dağıtım kanalı seçimlerinde doğru strateji belirlemelerine destek olacak ve sektördeki rekabet konumlarında belirleyici olacaktır. Çalışmada bu amaçla, literatürden elde edilen veriler ile dağıtım kanalı seçimlerine etki eden unsurlar belirlenmiş ve bu faktörler işletmelerin karar vericileri tarafından değerlendirilmiştir. Elde edilen veriler çok kriterli karar verme yöntemlerinden DEMATEL yöntemiyle analiz edilmiştir. Analize göre, müşteri memnuniyeti faktörü dağıtım kanalı seçiminde en yüksek öneme sahip faktör olmuştur. Bununla birlikte satış sonrası hizmetler, dağıtım hızı, kaynak yeterliliği gibi katma değer sağlayan faktörlerin dağıtım kanalı seçiminde önceliklendiği ve bu özelliklerin müşteri memnuniyeti ile maliyetler üzerinde etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dağıtım Kanalı, DEMATEL, Tedarik Zinciri Yönetimi, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV), Lojistik

Etik Beyan

Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulu’ndan etik kurul onayı alınmıştır (Toplantı tarihi: 29.03.2021, Karar: 02-2021/32).

Kaynakça

• Acar, A. Z., & Köseoğlu, A. M. (2014). Lojistik Yaklaşımıyla Tedarik Zinciri Yönetimi (1. Baskı). Nobel Yayın.
• Amiri, M., Salehi Sadaghiyani, J., Payani, N., & Shafieezadeh, M. (2011). Developing a DEMATEL method to prioritize distribution centers in supply chain. Management Science Letters, 1(3), 279–288. https://doi.org/10.5267/j.msl.2010.04.001
• Andrejić, M., & Kilibarda, M. (2015). Distribution Channels Selection Using PCA-DEA Approach. International Journal for Traffic and Transport Engineering, 5(1), 74–81. https://doi.org/10.7708/ijtte.2015.5(1).09
• Andrejić, M., Pajić, V., & Kilibarda, M. (2023). Distribution Channel Selection Using FUCOM-ADAM: A Novel Approach. Sustainability (Switzerland), 15(19). https://doi.org/10.3390/su151914527
• Baatz, E. B. (1995). CIO 100 Best practices: the chain gang. CIO, 8(19), 46–52.
• Baki, B., & Abuasad, N. (2020). The Evaluation of Humanitarian Supply Chain Performance Based On Balanced Scorecard-DEMATEL Approach. Alphanumeric Journal, 8(2), 163–180. https://doi.org/10.17093/alphanumeric.736730
• Battal, Ü. (2018). Türkiye’de Havayolu Taşımacılığının Finansman Sorunları: DEMATEL Yöntemi Uygulaması. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 96–111. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.394862
• Blythe, J. (2009). Key Concepts in Marketing. Sage Publications.
• Brasch, J. J. (1981). Deciding on an organizational structure for entry into export marketing. Journal of Small Business Management (Pre-1986), 19(2), 7–15.
• Bucklin, L. P. (1966). A theory of distribution channel structure. Institute of Business and Economic Research, University of California.
• Ceyhun, G. Ç. (2020). An Assessment for Classification of Distribution Network Design. In Handbook of Research on the Applications of International Transportation and Logistics for World Trade (pp. 40–53). IGI Global.
• Chang, C. W. (2020). Evaluation of smart alarm systems for industry 4.0 technologies. Applied Sciences (Switzerland), 10(6). https://doi.org/10.3390/app10062022
• Cheung, M., Myers, M. B., & Mentzer, J. T. (2011). The value of relational learning in global buyer‐supplier exchanges: A dyadic perspective and test of the pie‐sharing premise. Strategic Management Journal, 32(10), 1061–1082.
• Christopher, M. (2011). Logistics and Supply Chain Management (4. Baskı). Prentice Hall.
• Czinkota, M. R., Kotabe, M., Vrontis, D., & Shams, S. M. R. (2021). Distribution and Supply Chain Management. In Marketing Management: Past, Present, and Future (pp. 499–552). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-030-66916-4_11
• Czinkota, M. R., & Ronkainen, I. A. (2013). International Marketing. Cengage Learning.
• Daǧdeviren, M., & Eraslan, E. (2008). PROMETHEE sıralama yöntemi ile tedarikçi seçimi. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 23(1), 69–75.
• Dent, J. (2011). Distribution Channels: Understanding and Managing Channels to Market. Kogan Page Publishers.
• Diyadin, A., & Koçak, A. (2018). Sanayi 4.0 Geçiş Süreçlerinde Kritik Başarı Faktörlerinin DEMATEL Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Ege Akademik Bakış, 18(1), 107–120. https://doi.org/10.21121/eab.2018132203
• Eroğlu, A. H., Kanıbir, H., & Eker, N. (2008). Endüstriyel işletmelerin dağıtım kanalı seçimini etkileyen faktörlerin belirlenmesine yönelik bir çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 95–110.
• Gandhi, S., Mangla, S. K., Kumar, P., & Kumar, D. (2015). Evaluating factors in implementation of successful green supply chain management using DEMATEL: A case study. International Strategic Management Review, 3(1–2), 96–109. https://doi.org/10.1016/j.ism.2015.05.001
• Geoffrion, A. M., & Graves, G. W. (1974). Multicommodity distribution system design by benders decomposition. Management Science, 20(5), 822–844. https://doi.org/10.1007/978-1-4419-6810-4_4
• González-Loureiro, M., Dabic, M., & Kiessling, T. (2015). Supply chain management as the key to a firm’s strategy in the global marketplace trends and research agenda. International Journal of Physical Distribution and Logistics Management, 45, 159–181. https://doi.org/10.1108/IJPDLM-05-2013-0124
• Gültepe, M., & Yılmaz, E. (2022). Tedarik Zinciri Yönetiminde Lojistik ve Dağıtım Ağının Etki Seviyelerinin Belirlenmesi ve Tedarikçi Seçimi Optimizasyonu için AHP ve Matematik Programlama Modelini İçeren Yeni Bir Yaklaşım. International Journal of Advances in Engineering and Pure Sciences, 34(2), 262–270.
• Gürbüz, F., & Çavdarcı, S. (2018). Geri dönüşüm sektörüne ilişkin sorun alanlarının DEMATEL ve gri DEMATEL yöntemiyle değerlendirilmesi. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 22(2), 285–301. https://doi.org/10.16984/saufenbilder.338350
• Hendricks, K. B., & Singhal, V. R. (2003). The effect of supply chain glitches on shareholder wealth. Journal of Operations Management, 21(5), 501–522.
• Ho, W. (2007). Combining analytic hierarchy process and goal programming for logistics distribution network design. 2007 IEEE International Conference on Systems, Man, and Cybernetics, 714–719.
• Ho, W., Lee, C. K. M., & Ho, G. T. S. (2010). Multiple criteria optimization of contemporary logistics distribution network problems. OR Insight, 23(1), 27–43.
• Huang, T.-Y., Hu, J.-S., & Chen, K.-C. (2008). The influence of market and product knowledge resource embeddedness on the international mergers of advertising agencies: The case-study approach. International Business Review, 17(5), 587–599.
• Indap, S., & Kocaoglu, B. (2022). Branch Efficiency Analysis with a Hybrid DEA-AHP Analysis and Distribution Channel Selection with Linear Program. Research Developments in Science and Technology, 9, 221–252. https://doi.org/10.9734/bpi/rdst/v9/3158E
• İyigün, İ. (2019). Lojistik ve Tedarik Zinciri Süreçlerinde Büyük Veri Kullanımı ve Etkilerinin Analizi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7. https://doi.org/10.18506/anemon.576185
• Kabadayı, N., & Dağ, S. (2020). DEMATEL ve ELECTRE yöntemi ile tedarik zincirinde bayi performans değerlendirmesi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 26(1), 241–253. https://doi.org/10.5505/pajes.2019.39214
• Kaya, K. O. (2003). İşletmelerde dağıtım kanalı seçimi, seçime etki eden faktörler ve bir uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Khan, S., Haleem, A., & Khan, M. I. (2020). Risk management in Halal supply chain: An integrated fuzzy Delphi and DEMATEL approach. Journal of Modelling in Management. https://doi.org/10.1108/JM2-09-2019-0228
• Korucuk, S. (2021). Ordu ve Giresun illerinde kentsel lojistik performans unsurlarına yönelik karşılaştırmalı bir analiz. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 141–155.
• Küçük, O. (2021). Lojistik İlkeleri ve Yönetimi (7. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Li, Y., & Mathiyazhagan, K. (2017). Application of DEMATEL approach to identify the influential indicators towards sustainable supply chain adoption in the auto components manufacturing sector. Journal of Cleaner Production, 172, 2931–2941. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.11.120
• Lilien, G. L. (1979). Modeling the marketing mix decision for industrial products. Management Science, 25(2), 191–204.
• Long, D. (2022). Uluslararası Lojistik Küresel Tedarik Zinciri Yönetimi (4. Basım). Nobel Yayın.
• Luo, H., Zhong, L., & Nie, J. (2022). Quality and distribution channel selection on a hybrid platform. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 163, 102750.
• Madhani, P. M. (2020). Strategic Supply Chain Management: A Strategic Approach for Enhancing Business Performance. Materials Management Review, 16(9), 27–29.
• Mallen, B. (1971). Selecting channels of distribution: a multi‐stage process. International Journal of Physical Distribution, 1(1), 50–56. https://doi.org/10.1108/eb014264
• New, S. J., & Payne, P. (1995). Research frameworks in logistics: three models, seven dinners and a survey. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 25(10), 60–77.
• Öz, M., & Kamacı, K. (2021). İşletmelerde teknolojik yeniliklerin kabulüne etki eden yenilik özelliklerinin DEMATEL yöntemiyle değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 432–454.
• Öz, M., & Yılmaz, N. (2016). Türkiye’de tekstil sektöründe dağıtım kanalı seçiminde karşılaşılan problemler ve Adıyaman’da tekstil firmaları üzerinde bir uygulama. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(17), 596–609. https://doi.org/10.20875/sb.85757
• Öztürk, A. (2017). Pazarlama İlkeleri (3. Baskı). Gazi Kitabevi.
• Paksoy, T. (2005). Tedarik zinciri yönetiminde dağıtım ağlarının tasarımı ve optimizasyonu: Malzeme ihtiyaç kısıtı altında stratejik bir üretim-dağıtım modeli. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 435–454.
• Pedersen, S. G., Zachariassen, F., & Arlbjørn, J. S. (2010). Centralization vs decentralization of warehousing: A small and medium-sized enterprise perspective. Proceedings of the 22nd Annual NOFOMA Conference, 35–50.
• Peker, I., Korucuk, S., & Baki, B. (2019). Firm Selection Based on Logistics Risk Factors: A Multiple Criteria Decision Making Approach. International Journal of Operations Research and Information Systems, 10(3), 31–43. https://doi.org/10.4018/IJORIS.2019070103
• Pekkaya, M., & Dökmen, G. (2019). Çok kriterli karar verme yöntemleri ile performans değerlendirmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15(4), 923–950.
• Rangan, V. K., Menezes, M. A. J., & Maier, E. P. (1992). Channel selection for new industrial products: A framework, method, and application. Journal of Marketing, 56(3), 69–82.
• Saral, A. (2017). Tedarik zinciri ağ tasarımı. (Yayımlanmamış Tezsiz Yüksek Lisans Projesi). Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Scott, C., & Westbrook, R. (1991). New strategic tools for supply chain management. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 21(1), 23–33.
• Seçmen, M., Öncan, T., & Tuna, O. (2015). Tedarik zincirinde dağıtım ağları tasarımı üzerine bir uygulama. 3(1), 67–84.
• Segetlija, Z., Mesarić, J., & Dujak, D. (2011). Importance of distribution channels-marketing channels-for national economy. 22nd CROMAR Congress, 785–809.
• Serbest, G. N., & Vayvay, O. (2008). Selection of the most suitable distribution channel using fuzzy analytic hierarchy process in Turkey. International Journal of Logistics Systems and Management, 4(5), 487–505.
• Stević, Ž., Mujaković, N., Goli, A., & Moslem, S. (2023). Selection of Logistics Distribution Channels for Final Product Delivery: FUCOM-MARCOS Model. Journal of Intelligent Management Decision, 2(4), 172–178. https://doi.org/10.56578/jimd020402
• Supçiller, A. A., & Deligöz, K. (2018). Tedarikçi seçimi probleminin çok kriterli karar verme yöntemleriyle uzlaşık çözümü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 355–368.
• Tam, M. C. Y., & Tummala, V. M. R. (2001). An application of the AHP in vendor selection of a telecommunications system. Omega, 29(2), 171–182.
• Tan, K. C., Lyman, S. B., & Wisner, J. D. (2002). Supply chain management: A strategic perspective. International Journal of Operations and Production Management, 22(5–6), 614–631. https://doi.org/10.1108/01443570210427659
• Tsai, S. B., Chien, M. F., Xue, Y., Li, L., Jiang, X., Chen, Q., Zhou, J., & Wang, L. (2015). Using the fuzzy DEMATEL to determine environmental performance: A case of printed circuit board industry in Taiwan. PLoS ONE, 10(6), 1–18. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0129153
• Tzeng, G.-H., Chiang, C.-H., & Li, C.-W. (2007). Evaluating intertwined effects in e-learning programs: A novel hybrid MCDM model based on factor analysis and DEMATEL. Expert Systems with Applications, 32(4), 1028–1044.
• Vidal, C. J., & Goetschalckx, M. (1997). Strategic production-distribution models: A critical review with emphasis on global supply chain models. European Journal of Operational Research, 98(1), 1–18. https://doi.org/10.1016/S0377-2217(97)80080-X
• Yang, Y.-P. O., Shieh, H.-M., Leu, J.-D., & Tzeng, G.-H. (2008). A novel hybrid MCDM model combined with DEMATEL and ANP with applications. International Journal of Operations Research, 5(3), 160–168.
• Yazdi, M., Khan, F., Abbassi, R., & Rusli, R. (2020). Improved DEMATEL methodology for effective safety management decision-making. Safety Science, 127, 104705.
• Zhu, L. (2020). Supply chain product quality control strategy in three types of distribution channels. PLoS ONE, 15(4), 1–18. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0231699