Geç Antik Dönem’de Cılıcıa Ve Isavrıa’da Kilise Sayısının Artış Nedenleri Üzerine Bir Deneme

Yıl 2011, Sayı: 1, 157 - 181, 01.01.2011

Ümit Çakmak

Öz

Hellenistik ve Roma İmparatorluk Dönemleri’nde Cilicia ve Isauria bölgelerinde kentsel ve tarımsal yaşamdaki canlanmayla birlikte sivil ve askeri mimarinin gelişimi söz konusudur. Geç Antik Dönem’de ise, adı geçen bölgelerde Hıristiyanlığın yaygınlaşması, birçok kilisenin yapılmasını sağlar. Bunun yanısıra, tarımsal üretimde de artış kaydedilir. Artık Roma İmparatorluk Dönemi zenginlerinin kentlere tapınak, aquaeductus, çeşme gibi kamu anıtlarının yapımına katkıda bulunarak, kendilerine ve kentlerine statusquo / ayrıcalık elde etmeyi amaçlamalarının zamanı geçmiştir. Parçalanmakta olan Roma İmparatorluğu, bozulan ekonomi ve yükselen enflasyon bölge insanını da olumsuz etkilemekte; onları eskisinden daha yoksul kılmaktadır. Bu çalışmada Geç Antik Dönem yasalarında kiliseler ve ekonomik yapı incelenmekte; bu aşamada kilise yapımındaki ve tarımsal üretimdeki artışın nedenlerini irdeleyen deneme kaleme alınmaktadır

Anahtar Kelimeler

Kilise, Cilicia, Isauria, Geç Antik Dönem, Hıristiyanlık

Geç Antik Dönem’de Cılıcıa Ve Isavrıa’da Kilise Sayısının Artış Nedenleri Üzerine Bir Deneme

Öz

The prosperity coming along with the Hellenistic and Roman Imperial periods in Cilician and Isaurian regions ended up with the progress of civil and military architecture. After the diffusion of Christianity in the region in the Late Antique Period, as well as the building of a number of churches, a certain increase in the agricultural production can be observed. Roman dignitaries were no more donating for the building of big architectural projects such as temples, aquaeducts or fountain houses in order to provide statusquo. The decline of the Roman Empire, economic crisis, high inflation rate affected local people. This study aims to analyse the reasons of the increase in the religious architecture and agricultural production in the above-mentioned regions during the Late Antique Period

Anahtar Kelimeler

Church, Cilicia, Isauria, Late Antique period, Christianity

Kaynakça

• Alkin, E. - Yıldırım, K. ve Özer M. 2005 İktisada Giriş, (Ed. İlyas Şıklar) T.C. Anadolu
• Üniversitesi Yayını No: 1472, Açıköğretim Fakültesi Yayın No: 785. Arca 2002
• Arca, E. N.A, 2002, “Lykia’lı Bir Euergetes
• Opramoas”, Likya İncelemeleri, I. Augustinus Augustinus 1999. İtiraflar. (Çev. Dominik Pamir).
• İstanbul: Kaknüs Yayınları, İstanbul. Aydınoğlu 1999
• Aydınoğlu, Ü. “Doğu Dağlık Kilikia’da Villae Rusticae”, Olba II, özel sayı, cilt 1, Mersin. Aydınoğlu 2009
• Aydınoğlu, Ü, Dağlık Kilikia Bölgesinde Antik Çağda Zeytinyağı ve Şarap Üretimi: Üretimin Arkeolojik Kanıtları, Ege Yayınları, İstanbul. Ceylan 2009
• Ceylan, B, “Kilikya’da Geç Antik Dönem Kırsal Yerleşimleri: Kanytellis Örneği”, Olba XVII, Mersin. Corbier 2000
• Corbier, M, “Kent, Arazi ve Vergilendirme”, (Çev. L. Özgenel). Antik Dünyada Kırsal ve Kent, Homer Kitabevi, İstanbul. Croke 2006
• Croke, B, “Justinian, Theodora and The Church of Saints Sergius and Bacchus”, Dumbarton Oaks Papers, Vol, 60. Çakmak 2008
• Çakmak, Ü,” Kilikia Roma Dönemi Tapınakları”, Arkeoidea, Yıl 2, Nisan Sayısı 6. Çakmak 2010
• Çakmak, Ü, Dağlık Kilikia Bölgesi’nde Karakabaklı Antik Yerleşimi: Arkeolojik Buluntular, Bölgesel Yerleşim Düzenlemesi ve Tarımsal Organizasyon Açısından İncelenmesi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Ana Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Downey 1950
• Downey, G, “Justinian as a Builder”,The Art Bulletin, Vol. 32, No. 4, (Dec., 1950). Durugönül 1995
• Durugönül, S, “Kilikia Kulelerinin Tarihteki Yeri”, AD, III. Durugönül 1989
• Durugönül, S, Die Felsreliefs im rauhen Kilikien, Oxford: BAR Yayınları. Durugönül 1998
• Durugönül, S, “Neue Reliefs Aus Dem Rauhen Kilikien”, G. Arsebük, M. J. Mellink, W. Schirmer (Ed). Karatepe’deki Işık, Halet Çambel’e sunulan yazılar, Ege Yayınları, İstanbul. Erten 2009
• Erten, E, “Olba’da Romalılaşma Süreci”,Y. Özdemir (Ed), Mersin Sempozyumu, Mersin. Gough 1972
• Gough, M, “The Emperor Zeno and Some Kilikian Churches,” Anatolian Studies, Vol. 22, Special Number in Honour of the Seventieth Birthday of Professor Seton Lloyd. Gregory 2008
• Gregory, E. T, Bizans Tarihi. (Çev. Esra Ermert), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. Haldon 2007
• Haldon J, Bizans Tarih Atlası. (Çev: Ali Özdamar), Kitap Yayınevi, İstanbul. Heberdey – Wilhelm 1896 Heberdey, R. ve Wilhelm, A, Reisen in Kilikien
• Ausgeführt 1891 und 1892, Wien. Hellenkemper 1986
• Hellenkemper, H, “Legionen im Bandenkrieg. Isaurien im 4. Jahrhundert”, Studien zu den Militärgrenzen Roms III, Stuttgart. İznik 2009
• İznik, E, “Pagan Bir İmparatorluğun Hıristiyan İmparatorluğa Dönüşümü: Geç Antikçağ’da Roma İmparatorluğu”, Doğu Batı, Düşünce Dergisi, Romalılar I, Yıl, 11, sayı, 49, İstanbul. Kaplan 2009
• Kaplan, D, “Roma İmparatorluk Çağında Kilikia: Kent kurulumları, Bayındırlık Hareketler ve İmparatorluk Kültü. Y. Özdemir (Ed), Mersin Sempozyumu, Mersin. Liebeschuetz 1999
• Liebeschuetz, J. H. W. G, “Antik Kentin Sonu. Geç Antik Çağda Kent, (Çev. S. Güven, E., Güven), Homer Kitabevi ve Yayıncılık, İstanbul. Mitchell 1996
• Mitchell, S, “Geç Roma Anadolu’sunda Klasik Dönem Kent ve Yerleşmelerinin Gelişimi”, Haluk Abbasoğlu, Mehmet Özdoğan, Uğur Tanyeli ve Mete Tapan (Ed). Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme: II. Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Konferansı (HABITAT II) Nedeniyle Tarih Vakfının Düzenlediği «Tarihten Günümüze Anadoluıda Konut ve Yerleşme» Sergisi, Tarih Vakfı Yayınları. Özbay 1998
• Özbay, F, Doğu Dağlık Kilikia Su Kanalları ve Su Köprüleri. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Ana Bilim Dalı, YayımlanmamışYüksek Lisans Tezi. Özyıldırım 2004
• Özyıldırım, M, “Seleucia ad Calycadnum ve Hıristiyanlığın İlk Üç Yüzyılı. Olba X, Mersin. Özyıldırım 2005
• Özyıldırım, M, “Corycus Piskoposluğu ve VI Yüzyıla Kadar Kristoloji Tartışmaları”, Olba XI, Mersin. Özyıldırım 2007
• Özyıldırım, M, “Ariminum ve Seleucia ad Calycadnum Konsilleri 359 İkiz Konsiller Yılı”, Olba XV, Mersin. Özyıldırım 2008
• Özyıldırım, M, “Seleucia ad Calycadnum’un Erken Hıristiyanlık Dönemi Açısından Önemi”, Arkeoidea e-dergi, S. 6, Şurada: www.arkeoidea.com. Patterson 2000
• Patterson, J. R, “Samnium ve Likya’da Yerleşim, Kent ve Seçkin”, (Çev. L. Özgenel) Antik Dünyada Kırsal ve Kent, Homer Kitabevi, İstanbul. Şahin 1984
• Şahin, S, “1983 yılında Bithynia ve Lycia
• Pamphyliaıda Yapılan Epigrafi ve Tarihi Coğrafya Araştırmaları”, 2. Araştırma Sonuçları Toplantısı. Savaş 1999
• Savaş, V. F, “İktisatın Tarihi, Siyasal Kitabevi, Ankara. Sayar - Siewert ve Taeuber 1993 Sayar, M. H, - Siewert, P, ve Taeuber, H, “Doğu
• Kilikya’da Epigrafi ve Tarihi – Coğrafya Araştırmaları”, 10. Araştırma Sonuçları Toplantısı. Sayar 1994
• Sayar, M, H, “Doğu Kilikya’da Epigrafi ve Tarihi - Coğrafya Araştırmaları”, 1992. 11. Araştırma Sonuçları Toplantısı. Sayar 1995
• Sayar, M. H, “Kilikya’da Epigrafi ve Tarihi Coğrafya Araştırmaları 1993. 12. Araştırma Sonuçları Toplantısı, –60. Sayar 1996
• Sayar, M. H, “Kilikya’da Epigrafi ve Tarihi Coğrafya Araştırmaları 1994. 13. Araştırma Sonuçları Toplantısı, band, I. Sayar 1997
• Sayar, M. H, “Kilikya’da Epigrafi ve Tarihi Coğrafya Araştırmaları 1995. 14. Araştırma Sonuçları Toplantısı, band, 1. Tekin 2009
• Tekin, O, “Roma Devletinde Para ve Ekonomi”, Doğu Batı, Düşünce Dergisi, Romalılar I, Yıl, 11, S. 49, İstanbul.