Bizans Sikkelerinde Yer Alan Göksel Varlıklar “Kerubim Ve Serafim”

Yıl 2011, Sayı: 1, 101 - 132, 01.01.2011

Ceren Ünal

Öz

Cherubs and seraphs are celestial creatures which are defined in both the Old and the New Testament. Cherubs are believed to be guardian of the Garden of Eden and Seraphs are believed to be guardian of the throne of God’s. Cherubs are believed to have four and seraphs are believed to have six wings in Orthodoxy belief. Cherubs are firstly used as a depiction of a coin by emperor of Nicaea, Ioannes III Ducas Vatatzes 1222-1254 and they are also used by despotes of Thessalonica, Ioannes Comnenus Ducas 1237-1244 Cherubs were only used by these two rulers between 1204 to 1261. After renovation of the empire in 1261, first two emperors of Palaeologian Dynasty continued to use the depiction of cherubs. Mikhael VIII Palaeologos and Andronikos II Palaeologos used both cherubs and seraphs on their copper coin types for political propoganda with the help of religion.

Anahtar Kelimeler

Byzantine, coin, iconography, cherub, seraph

Bizans Sikkelerinde Yer Alan Göksel Varlıklar “Kerubim Ve Serafim”

Öz

Eski ve Yeni Ahit’te tanımlanan kerubim ve serafim göksel yaratıklardır. Kerubimin Cennet bahçesi Aden’in ve seraphimin ise Tanrı tahtının koruyucuları olduklarına inanılmakta ve kutsal kitaplarda da bu inanış yer almaktadır. Kerubim dört, serafim ise altı kanatlıdır. Kerubim tasviri ilk olarak Bizans İmparatorluğu’nun 1204 yılındaki Latin işgali sonrası kurulan İznik İmparatorluğunun idarecisi III. Ioannes Dukas Vatatzes 1222-1254 ve Selanik Devleti idarecisi Ioannes Komnenos Dukas 1237-1244 dönemlerinde basılan bakır sikke birimlerinde kullanılmıştır. 1204-1261 yılları arasında sadece bu iki idareci tarafından sikke ikonografisinde kullanılan kerubim tasviri, 1261 yılı sonrasında yeniden kurulan imparatorluğun ilk iki idarecisi VIII. Mikhail ve ardılı II. Andronikos Palaiologos dönemlerinde de devam etmiştir. Palaiologos Hanedanının bu iki imparatoru iktidarları sırasında bastırdıkları bakır sikkelerde kerubim ve serafim tasvirlerinin dinsel anlamlarını siyasi propoganda amacıyla kullanmış olmalıdırlar

Anahtar Kelimeler

Bizans, sikke, ikonografi, kerubim, serafim

Kaynakça

• Bendall-Donald 1974 Bendall, S. - P. J. Donald, The Billon Trachea of Micha- el VIII Palaeologos 1258-1282, Bristol 1974.
• Bendall-Donald 1979 Bendall, S. - P. J. Donald, The Later Palaeologan Coi- nage, London 1979.
• Berk - England 1989 Berk, H. – V. England, Byzantine Coins, New York 1989. Bertele 1978 T. Bertele, Numismatique Byzantine, Wetteren, 1978. Butcher 1988 K. Butcher, Roman Provincial Coins, London, 1988.
• Kalavrezou 1990 I. Kalavrezou, “Images of the Mother: When the Virgin Mary Became ‘Meter Theou”, DOP, Vol. 44, (Washing- ton D.C., 1990), 165-172.
• Kazdhan - Ševčenko 1991 Kazdhan, A. - N. P. Ševčenko, “Cherubim” Oxford Dic- tionary of Byzantium 1991, 419.
• Kazdhan - Ševčenko 1991 Kazdhan, A. - N. P. Ševčenko, “Seraphim” Oxford Dic- tionary of Byzantium 1991, 1870. Lianta 2009 Lianta, E., Late Byzantine Coins 1204-1453 in the Ashmolean Museum University of Oxford, London 2009. Longuet 1961 Longuet, H., Introduction á la Numismatique Byzanti- ne, London 1961. ODB 1991 Kazdhan, A. (ed.), The Oxford Dictionary of Byzanti- um, Vol. 1-2-3, New York 1991. Penna 2002 V. Penna, Byzantine Coinage, Nicosia, 2002.
• Pentcheva 2006 B. V. Pentcheva, Icons and Power: The Mother of God in Byzantium, Pennsylvania, 2006. Ratto 1959 Ratto, R., Monnaies Byzantines, Amsterdam 1959. Sabatier 1955 Sabatier, J., Description Generale Des Monnaies Byzantines, Austria 1955. Sayles 1998 Sayles, W. G., Ancient Coin Collecting V, The Romai- on/Byzantine Culture, Ioala 1998. Sear 1982 D. R. Sear, Greek Imperial Coins and Their Values, London, 1982. Sear 2006 Sear, D., Byzantine Coins and Their Values, London 2006.
• Tatic-Djuric 1964 Tatic-Djuric, M., Image of the Angels, West Germany 1964. Ünal 2010 Ünal, C., Bizans Sikkelerinde Kutsal Kişi Tasvirleri, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tari- hi Anabilim Dalı, İzmir 2010. (Yayımlanmamış doktora tezi.) Whitting 1973 Whitting, P. D., Byzantine Coins, New York 1973. Wroth 1966 Wroth, W., Catalogue of the Imperial Byzantine Coins in the British Museum, 2 Vols., Chicago 1966.