Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia Kazısı 2007-2010 Sezonu Cam Buluntuları “Pencere Camları"

Yıl 2013, Sayı: 3, 191 - 212, 01.01.2013

Tümay Hazinedar Coşkun

Öz

Kadikalesi/Anaia excavations, located in Kusadasi of Aydin, have been conducted by Prof. Dr. Zeynep Mercangöz since 2001. Kadikalesi/Anaia is the Byzantine castle which positioned on a mound in the Byzantine castle of Karaova that is on the south coast of Kusadası. Glass finds in the exavation of Kuşadası, Kadikalesi/Anaia which continues from the 2001 are located in the second row of small finds about its numerical density. Glass finds have remarkable diversity in form and color besides their numerical excess. Although most glass fragments are broken and missing, glass finds includes important datas about the Middle Ages glazing by helps of restituebility. From 2007 to 2010, 537 window glass fragments, 363 bracelets fragments, 298 drinking glasses fragments, 142 oil lamps fragments, 113 bottles fragments, 103 Anaia bottles fragments, 73 goblets fragments, 43 vessel fragments, 2 glass weights and 1 glass bead into daylight are determined in Kadikalesi/Anaia excavations. Through glass works between 2007 and 2010 of Kadikalesi/Anaia excavation which has an important place for Byzantium art studies by its glass finds, totally 537 fragments of window glass have been identified. In this regard, window glass fragments are numerically the most intense group within the glass works of Kadikalesi/Anaia. The excavation works continue intensively in and around the church, and the window glass fragments which can be found in each layer and almost in each grid-squares, show different intences numerically in each grid-squares according to years. Samples of windows glasses of Kadikalesi/ Anaia which founded during excavation, whole of them are round-shaped and they produced by crown technique. The window glass fragments found in the Kadikalesi/Anaia are of various colors and thickness.

Anahtar Kelimeler

Middle Age, Byzantine Glass, Kadikalesi/Anaia, Excavation, Windows Glass.

Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia Kazısı 2007-2010 Sezonu Cam Buluntuları “Pencere Camları"

Öz

Aydın’ın Kuşadası ilçesinde bulunan Kadıkalesi/Anaia Kazısı 2001 yılından bu yana Prof. Dr. Zeynep Mercangöz tarafından sürdürülmektedir. Kadıkalesi/Anaia, Kuşadası’nın güney sahilinde Karaova mevkiinde bir höyüğün üzerinde konumlandırılmış Bizans kalesidir. Cam buluntular, 2001 yılından bu yana devam etmekte olan Kadıkalesi/Anaia kazısı küçük buluntularının içerisinde sayısal yoğunluk bakımından ikinci sırada yer almaktadır. Cam eserler sayısal fazlalıklarının yanı sıra form ve renk açısından çeşitlilik göstermesiyle de dikkat çekicidir. Çoğu cam parça kırık ve noksan olmasına rağmen restitüe edilebilir olması ile Ortaçağ camcılığına önemli veriler sunmaktadır. 2007-2010 yıllarında Kadıkalesi/Anaia kazısında; 537 adet pencere camı parçası 363 adet bilezik parçası, 298 adet bardak parçası, 142 adet kandil parçası, 113 adet şişe parçası, 103 adet Anaia şişesi parçası, 73 adet kadeh parçası, 43 adet kâse parçası ve 2 adet cam ağırlık ve 1 adet cam boncuk bulunmuştur. Bizans sanatı araştırmaları için buluntularıyla önemli bir yere sahip olan Kadıkales/AnaiaKazısı’nın 2007 ile 2010 yılları arasındaki cam eserleri arasında toplam 537 adet pencere camı parçası tespit edilmiştir. Bu bakımdan Kadıkalesi/Anaia cam eserlerinin sayısal olarak en yoğun grubunu pencere camları oluşturmaktadır. Kazı çalışmaları yoğun olarak kilise ve çevresinde devam etmekte olup hemen hemen her açma ve her tabakada bulunabilen pencere camları yıllara göre farklı plankarelerde yoğunluk göstermektedir. Kadıkalesi/Anaia pencere camlarının kazılardan ele geçirilen örneklerinin tümü yuvarlak formlu olup küre açma tekniğiyle üretilmiştir. Kadıkalesi’nde bulunan pencere camı parçalarının renkleri ve kalınlıkları da oldukça çeşitlidir

Anahtar Kelimeler

Ortaçağ, Bizans Camcılığı, Kadıkalesi/Anaia, Kazı, Pencere Cam

Kaynakça

• Çakmakçı 2008 Çakmakçı, Z., Örnekler Işığında Bizans Asia’sında Cam Sanatı, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• Coşkun 2012 Çoşkun, T., Kuşadası Kadıkalesi Kazısı 2007-2010 Sezonu Cam Buluntuları, (Hazinedar)Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Çömezoğlu 2007 Çömezoğlu, Ö., Akdeniz ve Çevresi Ortaçağ Camcılığı Işığında Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Cam Buluntuları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Davidson 1952 Davidson, G.R., “A Medieval Glass Factory at Korinth”, American Journal of Archaeology”, XLIV, Korinth, Volume XII: The Minor Objects.
• Erten 2011 Erten, E., “Erken Bizans Camcılığı: Kimliği ve Niteliği Üzerine Düşünceler”, Seleucia, s. 1.
• Engle 1987 Engle, A., Light, Lamps and Windows in Antiquity, Jerusalem.
• Foy 2000 Foy, D., Un Atelier de Verrier à Beyruoth au Dèbut de la Conquête Islamique, Syria, 77.
• Foy 2003 Foy, D., “Le verre en Tunisie: L’apport des foilles recentes tuniso françaises”, JGS 45.
• Freestone-Groin-Rosen 1999 Freestone, I.C. - Gorin-Rosen, Y., “The Great Glass Slab at Beth She’arim, Israel: An Early Islamic Glass Making Experiment?”, Journal of Glass Studies, 41.
• Gill 2002 Gill, M.A.V., “Amorium Reports, Finds I: The Glass”, 1987-1997, BAR 1070, England.
• Harden 1959 Harden, D.B., New Light on Roman and Early Medieval Window Glass, Glasteschnische Berichte, V. Internationel Glaskongreß.
• Kılıç 1995 Kılıç, C., Cam Üretiminde Üfleme Yöntemiyle Biçimlendirme Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Küçükerman 1985 Küçükerman, Ö., Cam Sanatı ve Geleneksel Türk Camcılığı, İstanbul, Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. Yayınları.
• Lightfoot-Arslan 1992 Lightfoot, C.S. - Arslan, M., Anadolu Antik Camları: Yüksel Erimtan Kolleksiyonu.
• Mehlmann 1982 Mahlmann, F., Phaidon Guide to Glass, Oxford.
• Mercangöz 2013 Mercangöz, Z., Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar, Kuşadası Yakınındaki Kadıkalesi Kazıları Işığında Anaia Ticari Üretiminde Yansımalar. (Baskıda)
• Olcay 1997 Olcay, Y., Antalya’nın Demre (Kale) İlçesi’ndeki Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısı 1989- 1995 Yılları Cam Buluntuları, Ankara, Hacettepe Üniversitesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• Saldern 1980 Saldern, A.V., Ancient and Byzantine Glass from Sardis, Londra.
• Stern 1985 Stern, M., “Ancient and Medieval Glass from the Necropolis Church at Anemurium”, IX.Congres de l’ Association Internationale pour l’Historiedu Verre.
• Weinberg 1975 Weinberg, G.D., “A Medieval Mystery: Byzantine Glass Production”, Journal of Glass Studies, XXII.
• Weinberg 1988 Weinberg, G.D., “Excavations at Jalame, Site of a Glass Factory in Late Roman Palestine”. Columbia, Missouri.