Fatsa Cıngırt Kayası’ndan Ele Geçen 10 Sikke Üzerine Gözlemler

Yıl 2013, Sayı: 3, 151 - 181, 01.01.2013

Ayşe Fatma Erol Deniz Tamer

Öz

This article presents ten coin items that were stamped in the cities of Dia, Amisos, Sinope, Amastris during the period of Mithradates VI, the King of Pontos. The coins are selected among many other that were acquired in a survey conducted in Cıngırt Kayası in the boundary of Yapraklı Village of Fatsa, Ordu, in 2011 and in an excavation in the same area in the season of 2012. The coins, which will be presented by catalog information, are similar, in terms of iconography and denomination, to those which were issued in cities allowed by Mithradates VI to issue coins in his area of dominance. The coins will be evaluated along with the political developments of the period and their reflection in the policy of coin stamping. The article also analyzes the politics of Mithradates VI, which are anti-Roman and pro-Hellenistic Kingdom in nature, and their reflection to the coin iconography.

Anahtar Kelimeler

Mithradates VI, Black Sea Region, Pontic Kingdom, Cıngırt Kayası, Coin

Fatsa Cıngırt Kayası’ndan Ele Geçen 10 Sikke Üzerine Gözlemler

Öz

Bu çalışmada Ordu İli Fatsa İlçesi Yapraklı Köyü sınırları içinde yer alan Cıngırt Kayası’nda 2011 sezonunda gerçekleştirilen yüzey araştırması ve 2012 sezonunda yürütülen kazı çalışmalarından elde edilen sikkeler arasından seçilen Pontus Kralı VI. Mithradates Dönemi’ne tarihlenen Amisos, Sinope, Amastris, Dia darplı on adet sikkenin tanıtımı yapılmaktadır. Katalog kapsamına alınan sikkeler, VI. Mithradates’in egemen olduğu coğrafyada darp izni verilen kentlere ait bronz sikkelerle birim değeri ve ikonografik açıdan benzerlik göstermektedir. Söz konusu sikkeler, dönemin siyasal gelişmeleri ve bunun sikke basım politikasına olan yansımaları kapsamında yapılan değerlendirmelerle birlikte sunulmaktadır. VI. Mithradates’in Roma karşıtı, Hellenistik krallık anlayışı doğrultusunda izlediği politika ve bunun sikke ikonografisine yansıması söz konusu çalışmada irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

VI. Mithradates, Karadeniz Bölgesi, Pontos Krallığı, Cıngırt Kayası, Sikke

Kaynakça

• App. Mithr. Appianus, Rhomaika, Appian’s Roman History I - IV (Çev. H. White), Cambridge, Massachusetts-London, 1912-1913 (The Loeb Classical Library).
• Arr. Arrianus, Arriani Periplus Ponti Euxini., Arrianus’un Karadeniz Seyahati (Çev. M. Arslan), İstanbul, 2005.
• Arslan 2007 Arslan, M., Mithradates VI Eupator Roma’nın Büyük Düşmanı, İstanbul.
• Arslan-Lightfoot 2009 Arslan M., Lightfoot, C., Antik Sikke Defineleri, Ankara.
• Bryer-Winfield 1985 Bryer, A., Winfield, D., The Byzantine Monuments And Topography of the Pontos, Vol. I, Dumbarton Oaks Studies XX, Washington.
• Callatay 1997 Callatay, F. de., L’ historie des guerres mithridatiques vue par les monnaies, Numismatica Lovaniensia 18, Louvain-la-Neuve.
• Callatay 2009 Callatay, F. de., “The first royal coinages of Pontus (from Mithradates III to Mithradates V)”, Mithradates VI and the Pontic Kingdom, Black Sea Studies 9 (ed. J.M. Højte), Aarhus, 63-94. Diod.
• Diodorus Siculus, Bibliotheke Historike, Diodorus of Sicily (Çev. R.M. Geer), London- New York, 1947 (The Loeb Classical Library).
• Dönmez 2007 Dönmez, Ş., “The Achaeamenid İmpact on the Central Black Sea Region”, The Achaeamenid İmpact On Local Populations And Cultures In Anatolia (ed. İnci Delemen), İstanbul, 107-116.
• Durrbach 1921 Durrbach, F., Choix d’inscriptions de Delos, Paris.
• Erhat 2003 Erhat, A., Mitoloji Sözlüğü, İstanbul.
• Erciyas 2001 Erciyas, D.B., Studies in the Archaeology of Hellenistic Pontus: The
• Settlements, Monuments, and Coinage of Mithradates VI and His
• Predecessors, Basılmamış Doktora Tezi, University of Cincinnati.
• Ghiţa 2010 Ghiţa, C.E., Achaemenid and Greco - Macedonian Inheritances in the Semi - Hellenised Kingdoms of Eastern Asia Minor, Basılmamış Doktora Tezi, University of Exeter.
• Göktürk-Cebesoy 1994 Göktürk, M.T., Cebesoy, S.S., “Kabadüz Definesi”, Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1993 Yıllığı, Ankara, 54-82.
• Grose 1929 Grosa, S.W., Catalogue of the McClean Collection of Greek Coins, Vol. III, Cambridge.
• Head 1977 Head, B.V., Historia Numorum: A Manual of Greek Numismatics, London.
• Hojte 2009 J.M. Hojte, “Portraits and Statues of Mithridates VI”, Mithridates VI and the Pontic Kingdom, Black Sea Studies 9 (ed. J.M. Hojte), Aarhus, 145-162.
• Imhoof-Blumer 1912 Imhoof-Blumer, F., “Die Kupferprragung des Mithradatischen Reiches und undere Münzen des Pontos und Paphlagoniens”, Numismatische Zeitschrift XLV 1912, 169-192.
• Just. Marcus Iulianus Iustinus, Epitoma Historiarum Philippicarum Pompei Trogi, Epitome of the Philippic History of Pompeius Trogus (Çev. S. Watson), London, 1853.
• Kleiner 1955 Kleiner, G., “Pontische Reichsmünzen”, Istanbuler Mitteilungen 6, 1-20.
• Koçak 2000 Koçak, Ö., Orta Karadeniz Bölgesinin Jeopolitik ve Sosyopolitik Yapısı, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• Köker 2008 Köker, H., “The Greek Coins of Black Sea Region at Burdur Archaeological Museum”, Colloquıum Anatolıcum VII, İstanbul, 229- 245.
• McGing 1986 McGing, B.C., The Foreign Policy of Mithridates VI Eupator, King of Pontus, Leiden.
• Magie 1950 Magie, D., Roman Rule in Asia Minor to the End of Third Century after Christ, Vol. I, Princeton.
• Olshausen-Biller 1984 Olshausen, E., Biler, J., Historisch-geographische Aspekte der Geschicte des Pontischen und Armenischen Reiches. Teil 1. Untersuchungen zur historischen Geographie von Pontos unter den Mithridatien. Beihefte zum Tübinger Atlas des Vorderen Orients 29/1, Rehie B (Geisteswissenschaften), Wiesbaden.
• Polyb. Polybios, Historia, The Histories I-VI (Çev. W.R. Paton), Cambridge, Massachusetts Harvard University Press, London MCMLXVI. (The Loeb Classical Library).
• Portanova 1988 Portnova, J.J., The Associates of Mithridates VI of Pontus, Basılmamış Doktora Tezi, Columbia University Plut.
• Plutarkhos, Moralia, Plutarch’s Moralia I-XIV (Çev. F.C. Babbitt-W.C. Helmbold), London-New York, 1928-1967 (The Loeb Classical Library).
• Saprykin, 2009 Saprykin, S.J., “The Religion and Cults of the Pontic Kingdom: Political Aspects”, Mithridates VI and the Pontic Kingdom, Black Sea Studies 9 (ed. J. M. Hojte), Aarhus, 249-276.
• Sayar 2007 Sayar, M.H., “Eskiçağ’da Çukurova’da Hilal ve Yıldızın Kullanımı”, (ed. İnci Delemen), The Achaeamenid İmpact On Local Populations And Cultures In Anatolia, İstanbul, 97-101.
• Sear 1979 Sear, D.R., Greek Coins and their Values, II: Asia and North Africa, London. SEG
• Supplementum Epigraphicum Graecum (1-25 Leiden 1923; 26-7 Alphen 1979-80; 28 vd. Amsterdam. 1982–).
• Smekalova 2009 Smekalova, T.N., “The Earliest Application of Brass and Pure Copper in the Hellenistic Coinages of Asia Minor and the Northern Black Sea Coast”, Mithridates VI and the Pontic Kingdom, Black Sea Studies 9 (ed. J.M. Hojte), Aarhus, 233-48.
• SNG 1993 Sylloge Nummorum Graecorum Vol. IX. The British Museum Part 1: The Black Sea, London. Strab.
• Strabon, Geographika, The Geography of Strabo I - VIII. (Çev. H.L. Jones), London- New York, 1917-1932 (The Loeb Classical Library).
• Tekin 1994 Tekin, O., Yapı Kredi Koleksiyonu Grek ve Roma Sikkeleri, İstanbul. Tekin 1999
• Tekin, O., Sivas Definesi VI. Mithridates Dönemi Pontos ve Paphlagonia Kentlerinin Bronz Sikkeleri, Sadberk Hanım Müzesi, İstanbul.
• Tiryaki 2002 Tiryaki, S.G., “İvriz Kabartması Işığında Anadolu’da Şarap Tanrı Anlayışı ve Bu Anlayışın Gelişimi Üzerine”, Adalya V, 59-73.
• Vinogradov 1985 Vinogradov, J., . Molev, E.A., Tolstikov, V.P., 1985. (in Russian) “New Epigraphic Sources on the History of the Period of Mithridates.” IIIrd Vsesoiuzni simpozium po drevnei istorii Prichernomoria Tskhaltubo, Georgian S.S.R, 725-7 (summary).
• Waddington 1904 Waddington, W.H., Recueıl General des Monnaies Grecques D’Asie Mineure, Paris.
• Weimert 1983 Weimert, H., Wirtschaft als landschaftsgebundenes Phänomen. Die Antike Landschaft Pontos - Eine Fallstudie, Basılmamış Doktora Tezi, Stuttgart.
• Wilson 1960 Wilson, D.R., The Historical Geography of Bithynia, Paphlagonia and Pontos in the Greek and Roman Periods, Basılmamış Doktora Tezi, Oxford University.
• Wroth 1964 Worth, W., Catalogue of Greek Coins, Pontus, Paphlagonya, Bıthynia and the Kingdom of Bosporus, Bologna