Alahan Manastırı Kiremit Örnekleri Arkeometrik Çalışmaları

Yıl 2014, Sayı: 4, 165 - 191, 01.01.2014

Ali Akın Akyol Yusuf Kağan Kadıoğlu Murat Özyıldırım

Öz

The roof tiles, sampled from Alahan Monastery archaeological area, were analised archaeometrically. Within the archaeometrical investigations physical, chemical and petrographical analyses were applied. Physical, petrographical and chemical properties of the samples were analysed by basic physical tests, thin section optical microscopy, and PED-XRF methods. The samples were groupped by using thin section analysis in their matrix/agregate feature, type/distiribution/size of aggregate, porosity, clay type and structure. The firing temperature of the samples might be values between the 800 and 900ºC. The clay type of the samples were mainly illite and vermiculate. Most of the samples had the brick particles in their aggregate content. Both petrographical and chemical properties of the samples gave high competibility not only the each other but also to the local rock formation.

Anahtar Kelimeler

Alahan, archaeometry, roof tile, ancient ceramic analysis, XRF, petrographic groupping

Alahan Manastırı Kiremit Örnekleri Arkeometrik Çalışmaları

Öz

Alahan Manastırı arkeolojik alanından örneklenen kiremitler arkeometrik yönden incelenmiştir. Arkeometrik incelemeler kapsamında örneklere fiziksel, kimyasal ve petrografik analizler uygulanmıştır. Örneklerin fiziksel özellikleri temel fiziksel testlerle, petrografik özellikleri ince kesit optik mikroskop analiziyle, kimyasal yapısı da XRF analizi ile belirlenmiştir. İnce kesit optik mikroskop analizi ile örnekler; matriks/agrega içeriği, agrega türü/ dağılımı/boyutu, gözenekliliği, kil matriks yapısının özelliklerine göre gruplandırılmıştır. Örneklerin pişirim sıcaklıkları 800-900°C arasındadır. Matriksi oluşturan kil türleri yoğunlukla illit ve vermikülittir. Örneklerin çoğunun agrega içeriğinde tuğla kırığı parçaları da belirlenmiştir. Örnekler, petrografik özelliklerinin yanı sıra kimyasal içerikleri açısından hem kendi aralarında hem de yöre kayaç yapısı ile büyük benzerlikler taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Alahan, arkeometri, kiremit, antik seramik analizi, XRF, petrografik gruplama

Kaynakça

• Akyol-Tekkök-Demirci 2007 Akyol, A.A., Tekkök, B., Kadıoğlu, Y.K. ve Demirci, Ş., “Tarsus, Gözlükule Erken Roma Dönemi Seramikleri Arkeometrik Çalışmaları”, 22. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara.
• Aygün-Kadıoğlu-Akyol 2010 Aygün, Ç.Ö., Kadıoğlu, Y.K. ve Akyol, A.A., “Elazığ, Hazar Gölü Altındaki Batık Yerleşimlere Ait Seramiklerin Petrografik İncelemeleri”, 25. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara.
• Black et al 1965 Black, C.A. - Evans, D.D. - Ensminger, L.E. - White, J.L. - Clark, F. E.,. Methods of Soil Analysis No. 9 in the Series Agronomy, American Society of Agronomy, Inc., Madison, Wisconsin, USA.
• Demirci-Akyol 1996 Demirci, Ş. - Akyol, A.A., “Sinop Amfora Atölyelerinden Ele Geçen Örneklerle Bir Çalışma”, XI Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara.
• Elton–Jackson vd. 2009 Elton, H. - Jackson, M. - Mietke, G. - Newhard, J. - Özgenel, L. - Twigger, E., “Alahan’da Bir Roma Kentinin Keşfi”, Olba XVII, Mersin. Ertekin 2011 Ertekin, E., Roma Devleti’nin Hıristiyanlığı Ortadan Kaldırmaya Yönelik Son Hamlesi: Büyük Takibat (303-311), Seleucia Ad Calycadnum 1, Ankara.
• Freestone-Leslie-Thirlwall-Gorin 2003 Freestone, I.C., Leslie, K.A., Thirlwall, M., Gorin-Rosen, Y., “Strontium Isotopes in the Investigation of Early Glass Production: Byzantine and Early Islamic Glass from the Near East”, Archaeometry. Gough 1985 Gough, M., Alahan an early Christian Monastery in Southern Turkey (Edt. by M. Gough), Pontifical Institute of Mediaeval Studuies, Ontario. Harrison 1985 Harrison, M., “The Inscriptions and Chronology of Alahan”, Alahan an Early Christian Monastery in Southern Turkey, Based on The Work of Michael Gough (Edt. By M. Gough), Ontario.
• Hild and Hellenkemper 1990 Hild, F. - Hellenkemper, H., Kilikien und Isaurien, Tabula Imperii Byzantini, 5 Österreichische Akademie der Wissenschaften, Philosophisch – Historische Klasse Denkshriften. Hill 1996 Hill, S., The Early Byzantine Churches of Cilicia and Isauria, Birmingham Byzantine and Ottoman Monuments vol. I, Great Yarmouth.
• Özyıldırım-Ünalan 2011 Özyıldırım, M. - Ünalan, H., S., Isauria Dağlarında Hıristiyan Manastırcılığının Bir Örneği: Olba Manastırı, Seleucia ad Calycadnum Dergisi 1, Ankara.
• Pollard-Heron 1996 Pollard, A.M. Heron, C., Archaeological Chemistry, The Royal Society of Chemistry, Cambridge. Rice 1987 Rice, P.M., Pottery Analysis, A Source Book, Chicago. RILEM 1980 RILEM, Research and Testing, Materials and Construction 13, Chapman and Hall, Paris. Shackley 2011 Shackley, M.S (Ed), An Introduction to X-Ray Fluorescence (XRF) Analysis in Archaeology, In X-Ray Fluorescence Spectrometry (XRF) in Geoarchaeology, Springer, New York.
• Tekkök-Akyol-Kadıoğlu-Demirci 2009 Tekkök, B., Akyol, A.A., Kadıoğlu, Y.K. ve Demirci, Ş., “The Importance of Archaeometric Analysis on Ceramics from Archaeological Excavations: The Example of Early Roman Glazed Ware from Tarsus and Troia (Ilion)”, Proceedings of The Ist International Ceramic, Glass, Porcelain, Enamel, Glaze and Pigment Congress-SERES’09. Whitbread 1995 Whitbread, I.K., “Grek Transport Amphorae: A Petrological and Archaeological Study”, Fitch Laboratory Occasional Paper 4, British School at Athens: Oxford.