Arkeolojik Veriler ve Tarihsel Olaylar Işığında Olba’da Yerleşimin Son Bulması

Yıl 2014, Sayı: 4, 47 - 72, 01.01.2014

Emel Erten

Öz

The objective of this article is to study the reasons of abandonment of Olba in Rough Cilicia after many historical phases of settlement. In this framework, previously known written documents and historical events are reevaluated with the aid of the data obtained from the recent excavation work at the site. It is found that the factors that eventually led to the abandonment of Olba appeared beginning with the 6th century. Archaeological evidence confirms that following the short-lived golden age under the reign of Zeno of Isauria in the 5th century, subsequent disasters such as the Justinian Plague, earthquakes and the Sasanid and Arabic attacks brought settlement in Olba to an end by the second half of the 7th century.

Anahtar Kelimeler

Rough Cilicia, Olba, Late Antique Period, Zeno, Justinianic Plague, Ancient Earthquakes, Sasanids in Cilicia, Arabs in Cilicia

Arkeolojik Veriler ve Tarihsel Olaylar Işığında Olba’da Yerleşimin Son Bulması

Öz

Geçirdiği çeşitli tarihsel süreçler sonrasında Dağlık Cilicia merkezlerinden Olba’daki yerleşimin son bulması çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır. Kentin terk edilişiyle ilgili olarak daha önceden yazılı kaynaklar ve tarihsel olaylar çerçevesinde bilinenler, son dönem arkeolojik kazıların sunduğu veriler ışığında ele alınmaktadır. Olba’da bu bağlamda yerleşimin son bulmasının etkenlerinin 6. yüzyıldan başlayarak ortaya çıktığı belirlenmektedir. Isaurialı Zeno’nun 5. yüzyılda imparator olmasıyla yaşanan kısa süreli parlak dönem sonrasında peş peşe bölgeyi etkisi altına alan veba salgını, deprem, Sasani ve Arap akınları gibi olumsuzluklar sonucunda Olba’nın 7. yüzyılın ikinci yarısından sonra yerleşime sahne olmadığı arkeolojik verilerle doğrulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dağlık Cilicia, Olba, Geç Antik Dönem, Zeno, veba, deprem, Cilicia’da Sasaniler, Cilicia’da Araplar

Kaynakça

• Akyol 2013 A.A. Akyol - E.E. Yıldırım - E.Erten - Y.K. Kadıoğlu, “Olba Kazısı Kiremit Örnekleri Arkeometrik Çalışmaları”, Seleucia ad Calycadnum, Sayı III, İstanbul.
• Başoğlu-Şener-Gökkoyun 2013 O. Başoğlu - T. Şener - S. Gökkoyun, “Olba İskeletleri”, Adli Bilimler Dergisi, Sayı 2.
• Ergin - Güçlü - Uz 1967 K. Ergin, U. Güçlü, Z. Uz, “Türkiye ve Civarının Deprem Kataloğu (MS 11 Yılından 1964 onuna Kadar”, İstanbul Üniversitesi, Maden Fakültesi, Arz Fiziği Enstitüsü Yayınları, no. 24, İstanbul.
• Canevello - Özyıldırım 2009 S. Canevello - M. Özyıldırım, “Constantinopolis Tahtında Isaurialı bir İmparator: Zeno”, Lucerna - Klasik Filoloji Yazıları, İstanbul.
• Howard-Johnston 2013 J. Howard-Johnston, “Heraclius’ Persian Campaigns and the Revival of East Roman Empire 622-630”, Late Antiquity on the Eve of Islam (ed. A. Cameron). Jackson 2007 Jackson, “The Kilise Tepe Area in the Byzantine Era”, Excavations at Kilise Tepe 1994-1998, From Bronze Age to Byzantine in Western Cilicia (ed. N. Postgate- D. Thomas), Vol I.
• MacCormick 2007 M. MacCormick, “Toward a Molecular History of the Justinianic Pandemic”, Plague and the end of Antiquity - The Pandemic of 541-750, Cambridge University Press.
• Ostrogorsky 1981 G. Ostrogorsky, Bizans Devleti Tarihi, çev. F. Işıltan, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Özyıldırım 2003 M. Özyıldırım, “İlkçağ ve erken Hıristiyanlık Kaynaklarında Olba Sözcüğünün Değişik Kullanımları”, Olba VIII (Özel Sayı), Mersin.
• Özyıldırım-Ünalan 2011 M. Özyıldırım - Sibel Ünalan, “Isauria Dağlarında Hıristiyan Manastırcılığının Bir Örneği: Olba Manastırı”, Seleucia ad Calycadnum, Sayı I, Ankara.
• Stathakopoulos 2013 D. Stathakopoulos, “The Justinianic Plague Revisited”, Late Antiquity on the Eve of Islam (ed. A. Cameron), Vol. I.
• Ünal - Girginer 2007 A. Ünal - K.S. Girginer, Kilikya - Çukurova, İlkçağlardan Osmanlılar Dönemi’ne Kadar Kilikya’da Tarihi Coğrafya, Tarih ve Arkeoloji, İstanbul.