Kars Müzesi’nden Bir Grup Son Tunç Çağı Seramiğinin Değerlendirilmesi

Yıl 2014, Sayı: 4, 155 - 174, 01.01.2014

Ayhan Yardımcıel Şüheda Ablak

Öz

Eastern Anatolia, gets at the beginning of the early Bronze age under the influence of Mesopotamia and Northern Syria, later early trans-Caucasian Culture. For this reason, in the Early bronze age Hurrian culture is represented in the Eastern Region. During this period they have used ceramic culture, that is defined as the Kaya Ceramics. The ceramics used of culture in time is upon the size of the geography shows varities. Hurrian cultural influence goes from lake Urmia to Transcaucasia, from Amik and Syria to Palestinian areas. At the same time for the last Bronze Age Eastern political and cultural new developments started to occur. Aegean Migration affected the Central Anatolian directly and destroyed the Hittite Empire. With the collapse of the Hittite Empire, starting to move towards the North with the Kingdom of Assyria during this period, there is contention among the Hurrian principalities in Eastern Anatolia. This development as influenced by the Aegean Migrations from Eastern Anatolia region indirectly. From Igdir, Kars Museum, the purchase brought through the Last bronze age ceramics, Aras Painted and grooved ceramics such as Hurrian culture over the last ahead of Karaz after the bronze age used are the cultural developments. These ceramics are represented in Kars, Igdir and they are also important as giving us the information about the existence of the Hurrian in this region and their relationship between other regions. These Six ceramics are designed for everyday life in General unpainted ceramics.

Anahtar Kelimeler

Hurrian, bronze age, Kars, Igdir, pottery

Kars Müzesi’nden Bir Grup Son Tunç Çağı Seramiğinin Değerlendirilmesi

Öz

Doğu Anadolu İlk Tunç Çağı’nın başlarında Mezopotamya ve Kuzey Suriye daha sonrasına Erken Transkafkasya Kültürü’nün etkisi altına girmiştir. Bu nedenle Doğu Anadolu Tunç Çağı Erken Hurri kültürü ile temsil edilmektedir. Bu dönem seramik repertuarı ise Karaz Seramiği olarak tanımlanmaktadır. Seramik geleneği zaman içerisinde, coğrafyanın genişliğinin de kaynaklanan sebepler ile farklılıklar gösterebilmektedir. Hurri kültür etkisi Transkafkasya’dan Urmiye Gölü’ne, Amik Ovası ve Suriye-Filistin bölgelerine kadar uzanmaktadır. Son Tunç Çağı Doğu Anadolu için aynı zamanda siyasi ve kültürel anlamda yeni gelişmelerin de yaşanmaya başlandığı dönemdir. Geç Tunç Çağı'nın sonlanmasına sebep olan Ege Göçleri Orta Anadolu’yu doğrudan etkileyip Hitit İmparatorluğu’nu yıkılış sürecini başlatmıştır. Hitit İmparatorluğu’nun yıkılmasıyla birlikte Kuzeye doğru ilerlemeye başlayan Assur Krallığı ile bu dönemde Doğu Anadolu’da var olan Hurri beylikleri arasında çekişme başlamıştır. Bu gelişmeyle alakalı olarak Doğu Anadolu Bölgesi Ege Göçleri’nden dolaylı yoldan etkilenmiştir. Kars Müzesi’ne, Iğdır’dan satın alma yoluyla getirilen Son Tunç Çağı seramikleri, öncesinde Karaz sonrasında Aras Boyalıları ve yivli seramikler gibi Hurri kültürünün Son Tunç Çağı’nda meydana getirdiği kültürel gelişmelerdendir. Bu seramikler Hurri varlığının Iğdır ve Kars bölgesinde temsil edildiği bilgisini bizlere vermekle birlikte bölgenin diğer kültür bölgeleri ile ilişkisini açıklaması açısından da önemlidir. Bu çalışmada tanıtılan toplam altı parçadan oluşan bu seramik örnekleri günlük kullanım kaplarından oluşan, boyasız örnekleri içermektedir.

Anahtar Kelimeler

Hurri, Tunç Çağı, Kars, Iğdır, seramik

Kaynakça

• Ablak 2011 Ablak, Ş., Iğdır’da Bulunup Kars Müzesi’ne Getirilen Orta Tunç, Son Tunç ve Erken Demir Keramiklerinin Değerlendirilmesi, (Danışman, Yrd. Doç. Dr. Akın Bingöl - Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
• Balkaya 2009 Balkaya, T., Hurri-Mitanni Devleti, (Danışman, Doç. Dr. L. Gürkan Gökçek - Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ceylan 2008 Ceylan, A., Doğu Anadolu Araştırmaları, Erzurum-Erzincan-Kars-Iğdır 1998-2008, Güneş Vakfı Yayınları. Erzurum.
• Darkot 1977 Darkot, B., Aras Maddesi, İslam Ansiklopedisi Cilt 1, M.E.B. Yayınları, Eskişehir.
• Erdem 2009 Erdem, A.Ü., “Doğu Anadolu’da Demir Çağ Yivli Keramik Geleneği” (Danışman, Prof. Dr. Altan Çilingiroğlu - Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Harmankaya 1998 Harmankaya, S., Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri 3, Efe Yayınları, İstanbul.
• Herodotos Herodotos, Herodot Tarihi, (çev. Mümtekin Ökmen), Remzi Kitabevi, Ankara.
• Köroğlu-Konyar 2005 Köroğlu, K., Konyar, E., “Van Gölü Havzasında Erken Demir Çağı Problemi”, Arkeoloji ve Sanat Dergisi, İstanbul.
• Kozbe 1989 Kozbe, G., “Van-Dilkaya Höyüğü Erken Transkafkasya Keramiği”, VII. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Mayıs 1989, Antalya
• Özfırat 2001 Özfırat, A., Doğu Anadolu Yayla Kültürleri, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Şenyurt 2005 Şenyurt, S.Y., “Büyükardıç”, Doğu Anadolu’da bir Erken Demir Çağı Yerleşmesi, Gazi Üniversitesi Arkeolojik Çevre Değerleri Araştırma Merkezi, Ankara.
• Ünsal 2008 Ünsal, V., “North-East Anatolia in the Third ThousandBc”, The Journal Of International Social Research Volume: 1, Issue: 3, Spring.
• Ünsal 2006 Ünsal, V., “Karaz Kültürünün Kuzey Sınırı”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Dergisi, Sayı 16, Erzurum.
• Yılmaz 2006 Yılmaz, D., “Erken Tunç Çağında Güneydoğu Anadolu’da Oda Mezar Geleneği”, Anadolu 31, Ankara.