Aras Boyalılarının İşlevselliği

Yıl 2015, Sayı: 5, 187 - 206, 01.01.2015

Ayhan Yardımcıel

Öz

Aras painted ware culture is affective culture, especially in the basin of the middle Aras in the middle or late Bronze Age. Monochrome and polychrome, which belong to Aras painted ware culture, are known as Aras painted ware. When we consider archeological data/findings and climatic conditions, the center of Aras painted ware culture can be Nahcivan and Igdır. This region is the center of attraction because the middle Aras basin has water, day deposits and salt mines. Although it was found traces of culture in North Caucasia, these materials have been obtained in necropolis in Nahcivan, it has been determined the traces of culture in plan, mountain settlements and in castles. Nomad, semi nomad and settled culture definitions, which depend on the economic activities of culture, made necessary the evaluation of the functionality characteristics of ceramics. In this study it was carried out the evaluation about the economic model of the culture by means of ceramics, which belong to the Aras, painted ware culture.

Anahtar Kelimeler

Aras painted ware culture, Aras painted ware, Nomads, Middle Aras Basin, Middle and late Bronze Age

Aras Boyalılarının İşlevselliği

Öz

Aras Boyalıları Kültürü, Orta ve Son Tunç Çağı’nda özellikle Orta Aras Havzası’nda etkili olan bir kültürdür. Aras Boyalıları Kültürü’ne ait monokrom ve polikrom keramikler ise Aras Boyalıları olarak bilinmektedir. Arkeolojik veriler, coğrafi ve iklimsel şartlar göz önüne alındığında Aras Boyalıları Kültürü’nün merkezinin Orta Aras Havzası’nda bulunan Nahçıvan ve Iğdır olması muhtemel görünmektedir. Yakındoğu Coğrafyası’nın önemli su, kil ve tuz yataklarının da Orta Aras Havzası’nda olması bölgeyi cazibe merkezi haline getirmektedir. Kuzey Kafkasya’da da kültürün izlerine rastlanmasına rağmen buradaki materyaller daha ziyade nekropolis alanlarından elde edilmektedir. Ancak Nahçıvan bölgesinde benzer nekropolisler dışında, ova ve dağ yerleşmeleri ile kalelerde de kültürün izleri rahatlıkla tespit edilmektedir. Kültürün ekonomik etkinliklerine bağlı olarak kültüre atfen göçebe- yarı göçebe veya yerleşik kültür tanımlamaları aynı düzlemde kültüre ait keramiklerin işlevsel özelliklerinin de değerlendirilmesini zorunlu hale getirmiştir. Bu çalışmada Aras Boyalıları Kültürü’ne ait keramikler aracılığı ile kültürün ekonomik modeline yönelik bir değerlendirme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aras Boyalıları Kültürü, Aras Boyalıları, Göçebelik, Orta Aras Havzası, Orta ve Son Tunç Çağı

Kaynakça

• Badalyan -Avetisyan-Smith 2009 Badalyan, R., Avetisyan, P., Smith, A., “Periodization and Chronology of Southern Caucusia: From the Early Bronze Age Through the Iron III Period” The Archaeology and Geography of Ancient Transcaucasıan Socıetıes Volume I, Orıental Instıtute Publıcatıons, The Unıversıty of Chıcago.
• Aşurov–Aliyeva 2012 Aşurov, S.,– Aliyeva, F., “Naxçıvanın Tunç Dövrü Yaşayış Meskenlerinin Tikinti ve Memarlıq Hususiyetleri”, Beynelxalq Nahçıvan: İlkin Şeher ve Duzdağ Simpozimun, 27-28 iyul.
• Bahşaliyev 2006 Bahşaliyev, V., “Azerbaycan Arxeologiyası”, Azerbaycan Milli Elimler Akademiyası Naxçıvan Bölmesi Naxçıvan Devlet Üniversitesi, I. Cilt, Bakü.
• Bahşaliyev 2007 Bahşaliyev, V.,“Azerbaycan Arxeologiyası”, Azerbaycan Milli Elimler Akademiyası Naxçıvan Bölmesi Naxçıvan Devlet Üniversitesi, Bakü. Baysal 2012 Baysal, A., “Doğu Anadolu Arkeolojisinde Göçebelik ve Yaylacılık Kültürü (M.Ö. II. bin.): Veriler Işığında Yeni Düşünceler”, U.Ü. Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 13 sayı 23, 2012/2.
• Belli-Sevin 1999 Belli, O., Sevin, V., “Nahçıvan’da Arkeolojik Araştırmalar”, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Piliposyan 2014 Piliposyan, A., “Excavations at Metsamor”, International Canference Proplems of arly Metot Age Archaeology of Caucasus and Anatolia, 19- 23 Tbilisi November 2014.
• Sagona-Sagona 2000 Sagona, A., Sagona, C., “Excavatıons at Sos Höyük 1999”, XXII. Kazı Sonuçları Toplantısı, I. Cilt, İzmir. Smith 2012 Smith, T.A., “The Caucasus and the Near East” A Companıon to the Archaeology of the Ancient Near East, Volume II.
• Yardımcıel-Toy 2014 Yardimciel, A., Toy, Ö., “ Orta Aras Havzası Monokrom Boyalı Çanak Çömlekler”, I. Uluslararası Ani ve Kars Sempozyumu 2014, Kars.
• Yardımcıel 2015 Yardimciel, A., Orta ve Son Tunç Çağı’nda Orta Aras Havzası, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eskiçağ Tarihi Doktora Tezi, Kars.