Olba Kazısı Camları Arkeometrik Çalışmaları

Yıl 2015, Sayı: 5, 197 - 220, 01.01.2015

Mahmut Aydın Ali Akın Akyol Emel Erten Emine Torgan

Öz

The ancient glasses revealed from the excavation campaignes between 2010-2014 in Olba ancient site were analised archaeometrically. The samples were primarily groupped visually with their forms, then, were photographically documented and catalogged. The production techniques of the glass samples were predicted in terms of their shape of pores in the structures by binocular microscope analysis. The production technique of the glasses might be the cylinder and casting/free blowing. The elemental and mineralogical structure of the glass samples were analised by the methods of X-ray fluorescence spectroscopy Micro-XRF and Scanning Electron Microscopy coupled with X Ray Energy Dispersive SEM-EDS . Complementary analysis showed that the glass samples were typical soda/lime glasses. The high SiO2 content of the samples pointed out that not only the high mechanical strenght and durability, but also have high fluxing temperature. The low rate of K2O and/or MgO showed that the plant ash were not added to the glass samples. The different rates of Al2O3 content of the glass samples addressed the different source of the raw materials. The elements of Fe, Mn, Co, Cu were the colourants for the glasses

Anahtar Kelimeler

Ancient Glasses, Glass Analyses, Olba Evcavation Glasses, XRF Analysis of Glasses, SEM-EDS Analysis of Glasses.

Olba Kazısı Camları Arkeometrik Çalışmaları

Öz

2010-2014 yıllarında gerçekleştirilen Olba kenti kazısından ele geçen cam örnekler arkeometrik yönden incelenmiştir. Cam örnekler öncelikle form özelliklerini yansıtacak şekilde görsel olarak gruplandırılmış, fotoğraflanarak belgelenmiş ve kodlanmıştır. Cam örneklerinin yapım teknikleri hem görsel hem de binoküler mikroskop altında habbe şekillerine göre belirlenmeye çalışılmıştır. Örnekler silindir ve döküm/serbest üfleme teknikleri ile üretilmiş olmalıdır. Örneklerin element ve mineralojik içerikleri X-ışınları fluoresans spektroskopi Mikro XRF ve Taramalı Elektron Mikroskobu-Enerji Dağılımlı Spektroskopi SEM-EDS yöntemleri ile analiz edilmiştir. Analiz sonuçları cam örneklerin tipik soda-kireç camı yapısında olduğunu göstermiştir. Örneklerin yüksek SiO2 içerikleri, camların hem mekanik direnç ve dayanıklılığın, hem de ergime sıcaklığının yüksek oluşuna işaret etmektedir. Cam örneklerin üretiminde bitki külü K2 O ve/veya MgO kullanılmamıştır. Cam örneklerin Al2O3 içeriklerindeki farklılık örneklerin hammadde adresini ayrı kaynaklara dayandırmaktadır. Camlarda renk veren elementler; Fe, Mn, Co, Cu’dur.

Anahtar Kelimeler

Antik Camlar, Cam Analizleri, Olba Kazısı Camları, Camlarda XRF Analizi, Camlarda SEM-EDS Analizi.

Kaynakça

• Aksoy 2006 Aksoy, U.B., 2006, Archaeometric Analysis on the Selected Samples of Glass Artifacts Recovered in the Excavation at Alanya Castle”, ODTÜ Arkeometri ABD Yüksek Lisans Tezi.
• Akyol 2009 Akyol, A.A., Güray, Ç.G., Kadıoğlu, Y.K. ve Demirci, Ş., 2009, “Elaiussa-Sebaste Cam Örnekleri Arkeometrik Çalışmaları”, 24. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın No: 3173 / Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 132, Ankara, s. 13-28.
• Akyol 2012 Akyol, A.A., Kadıoğlu, Y.K., Demirci, Ş. ve Özgümüş, Ü., 2012, “İstanbul Yeni Cami Hünkar Kasrı Camları Üzerine Arkeometrik Çalışmalar”, ODTÜ FBE Arkeometri Anabilim Dalı 2. ODTÜ Arkeometri Çalıştayı – Türkiye Arkeolojisi’nde Cam: Arkeolojik ve Arkeometrik Çalışmalar Bildiri Kitabı, Ankara, s. 159-171.
• Bakırer 1985 Bakırer., Ö, 1985, “Cam Buluntuların Değerlendirilmesinde Arkeometrik Araştırmaların Önemi”, VII. Kazı Sonuçları, I. Arkeometri Toplantısı Bildiriler Kitabı, Ankara, s. 61-67.
• Bamford 1962 Bamford, C.R., 1962, The Application of the Field Theory to Colored Glasses”, Physics and Chemistry of Glasses 3, 189-202.
• Beşer 2008 Beşer, E., 2008, “Archaeometrical Investigation of some Medieval Glass Samples from Alanya Region”, ODTÜ Arkeometri ABD Yüksek Lisans Tezi.
• Beşer 2010 Beşer, E., Uzun, A., Demirci, Ş., Akyol, A.A. ve Kadıoğlu, Y.K., 2010, “Archaeometry of the Glass from Alanya”, Late Antique/Early Byzantine Glass in the Eastern Mediterranean, (Ed. Ergün Laflı), TÜBİTAK Yayını, s. 213-233.
• Freestone 2002 Freestone, I.C., Ponting, M., and Hughes, M.J., 2002, The Origin of Byzantine Glass from Maroni Petrera, Cyprus, Archaeometry, Vol 44, No. 2, 257-272.
• Ohno 2007 Ohno, Y., 2007, Spectral Colour Measurement, in CIE Colorimetry: Understanding the CIE System, J. Schanda, Ed., Ch. 5., Wiley, New York, 101-132.