The Burial Chamber and Early Byzantine Sarcophagi in the Sion Monastery at Karabel Asarcık

Yıl 2017, Sayı: 7, 151 - 186, 01.01.2017

Bülent İşler

Öz

This paper will attempt to discuss the layout, decoration and significance of the three Byzantine sarcophagi found during our researches on the Asarcık Hill, western slope of Alacadağ in the Karabel region of Belören village in the Demre district of Antalya. The lids of the sarcophagi with ridge beams and hipped roof are characteristic features for Lycia. Since none of them bear any inscriptions, it is not possible to determine the owners or the date of the sarcophagi. The leaves and cross motifs superimposed upon the surface of the lids suggest a date in the Early Byzantine period, in the second half of the 6th century from the standpoint of ornamentation. It is known that such sarcophagi with elaborate decoration were made only for saints, clergyman, emperors or distinguished people inside the specified spaces of the churches. On the other hand, the ordinary people of the region were buried in simple graves in the vicinity of the settlements. Therefore, the above-mentioned from Karabel-Asarcık must belong to the important clergymen or the dignitaries.

Anahtar Kelimeler

Lycia, Karabel-Asarcık, Sion Monastery, Burial Chamber, Byzantine sarcophagi.

Karabel Asarcık’taki Sion Manastırı Mezar Odası ve Bizans Lahitleri

Öz

Bu çalışmada, Antalya ili, Demre ilçesinin kuzeyinde yer alan Alacadağ’ın batı yamacında, 6. yüzyılın ilk yarısında, Sionlu Aziz Nikolaos tarafından kurulmuş olan Sion manastır kilisesinin güneyde, Röliker Şapeline batıdan bitişik olan mezar odası ve içindeki üç lahit konumları, biçimleri ve bezemeleri bakımından tanıtılarak, Bizans sanatı içindeki yeri tartışılacaktır. Lahitlerin kapakları Likya bölgesine özgü mahya kirişli ve semerdam çatılıdır. Lahitler üzerinde herhangi bir yazıt bulunmamasından dolayı hangi dönemde ve kimin için yapıldıkları belirlenememiştir. Kapaklarının yüzeyindeki yaprak ve haç motiflerinin işleniş tekniği Bizans döneminde 6. yüzyılın ikinci yarısında yapılmış olabileceklerini göstermektedir. Bizans döneminde kiliselerdeki mekânların içine yerleştirilmek üzere üretilen lahitlerin, azizler, önemli din adamları, imparatorlar ya da soylu insanlar için yapılmış oldukları bilinmektedir. Bu nedenle buradaki lahitlerin de din adamlarına veya önemli kişilere ait olmaları gerekmektedir. Nitekim 1 ve 2 numaralı lahitlerin yüzeylerindeki kaliteli işçilikle oluşturulan haç bezemeleri bu görüşümüzü desteklemektedir. Öte yandan, Bizans döneminde bölgede yaşayan daha sıradan insanların lahitler yerine yerleşim alanlarının yakınlarında yer alan basit toprak çukur mezarlara gömülmüş oldukları belirlenmektedir. Bu durumda incelemekte olduğumuz lahitlerin de toplum içinde saygın konumları olan din adamları vb. kişilere ait olmaları gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Likya, Karabel-Asarcık, Sion Manastırı, Mezar odası, Bizans lahitleri.

Kaynakça

• Akyürek 2010 Akyürek, E. “Bizans Toplumunda Ölüm” Bizantion’dan İstanbul’a Bir Başkentin 8000 Yılı, İstanbul, s. 166-177.
• Anrich 1913-1917 Anrich, G. Hagios Nikolaos. Der Heilige Nikolaos in der griechischen Kirche, Texte und Untersuchungen, 2 cilt, Leipzig-Berlin.
• Blum 1997 Blum, H. Die Vita Nicolai Sionitae. Griechischer Text. Bonn.
• Boyd 1992 Boyd S. A. “A Metropolitan Treasure from a Church in the Provinces: An Introduction to the Study of the Sion Treasure”, ·Ecclesiastical Silver Plate in Sixth Century Byzantium, Papers of the Symposium He/d May 16-18 1986, at Gallery Baltimore and Dumbarton Oaks ed. S. A Boyd- M. M. Mango. s. 5-38.
• Dinkler 2000 Dinkler, E. ve E. Dinkler “Kreuz” Real Lexikon zur Byzantinischen Kunst, V, Wien, s. 1-219.
• Doğan 2016 Doğan, S. “Likya’da Bir Haç Merkezi: Myra Aziz Nikolaos Kilisesi” Lukka’dan Likya’ya Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
• Duggan 2004 Duggan, T. M. P. “A short account of recorded Calamities (earthquakes and plagues) in Antalya Province and adjacent and related areas over the past 2,300 Years an Incomplete List, Comments and Observations” Adalya VII. s. 123-169.
• Duggan 2005 Duggan, T. M. P. “Supplementary Data to be Added Chronology of Plague and Earthquakes in Antalya Province and in Adjacent and Related Areas” Adalya VIII. s. 357-398.
• Feissel 1980 Feissel, D. “Inscriptions byzantines de Tenos” Bulletin de correspondance hellénique, Volume 104, livraison 1.
• Harrison 1963 Harrison, R. M. “Churches and Chapels of Central Lycia”, Anatolian Studies, 13. s. 117-152.
• Harrison 2001 Harrison, R. M. Mountain and Plain from the Lycia Coast to the Phrygian Plateau in the Late Roman and Early Byzantine Period, Michigan.
• İdil 1985 İdil, V. Likya Lahitleri, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İşler 2009 İşler, B. Likya Bölgesi’nde Karabel Asarcık’taki Erken Bizans Dönemi Yerleşimi, HÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Doktora Tezi, Ankara.
• İşler 2010 İşler, B. “Sionlu Aziz Nikolaos’un Batı Asarcık’taki Mezar Yapısı” Bizans ve Çevre Kültürler, Prof. Dr. Yıldız Ötüken’e Armağan, ed. S. Doğan ve M. Kadiroğlu, Ankara, s. 186-196.
• İşler 2016 İşler, B. “Demre’nin Zeytin Mevkii’ndeki Erken Bizans Dönemi Lahitleri” Arkeoloji ve Sanat 153, s. 183-198
• İşler 2016 İşler, B. “Yeni Bulgular Işığında Antalya’nın Kale/Demre İlçesi’ndeki Alacahisar Kilisesi” Avrasya Sanat ve Medeniyet Dergisi (6), s. 1-21
• Jolivet, ve Kiourtzian 1994 Jolivet, C. ve G. Kiourtzian “Découvertes archéologiques et épigraphie funéraire dans une vallée de Cappadoce” Etudes Balkaniques. Cahiers Pierre Belon 1, s. 135-176.
• Niewöhner 2003 Niewöhner, P. “Neues zum Grab des Hl. Nikolaus von Myra” Jahrbuch für Antike und Christentum 46, s. 119–133.
• Niewöhner 2005/2006 Niewöhner, P. “Spätantike Reliquienkapellen in Lykien,” Jahrbuch für Antike und Christentum 48/49, s. 77–112.
• Ötüken 2007 Ötüken, S. Y. “Işık-Yaşam PWC-ZWH” Calbis. Baki Öğün’e Armağan, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayını, s. 131-136.
• Özer, E. 2000 “Likya Bölgesi Ölü Gömme Adetleri Üzerine Genel Bir Bakış”, Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, cilt 1, sayı 2, Eskişehir, s. 359-388.
• Özer, E. 2016 “Likya Lahitleri”, Lukka’dan Likya’ya Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, s. 422-433.
• Robert 1955 Robert, L. “Villes et Monnaies de Lycie,” Hellenica 10, s. 188–122.
• Peschlow 2015 Peschlow U. “The Cemetery Church at the Tepecik Necropolis of Patara A Preliminary Report”, H. İşkan ve F. Işık (yay.) Patara VII.1: Kum’dan Kent’e Patara Kazılarının 25 Yılı Uluslararası Sempozyum Bildirileri (11-13 Kasım 2013 Antalya), Ege Yayınları, İstanbul, s. 465-474.
• Ševčenko 1984 Ševčenko, I. ve N. P. The Life of Saint Nicholas of Sion, Massachussetts.
• Severin ve Grossmann 2003 Severin, H. G. ve P. Grossmann Frühchristliche und byzantinische Bauten im südöstlichen Lykien, Ergebnisse zweier Surveys, IstForsch 46, Tübingen.
• Yılmaz 1994 Yılmaz, H. “Überlegungen zur Typologie der lykischen Sarkophage” Likya 1, s. 42-51.