Bizans Sikke İkonografisinde Hetoimasia Betimi: Kadıkalesi / Anaia Kazısı Buluntusu Dokuz Adet Bakır Trakhea

Yıl 2019, Sayı: 9, 29 - 42, 01.01.2019

Ceren Ünal

Öz

Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia kazısı, Palaiologoslar Dönemi’ne tarihlenen sayısal bakımdan oldukça fazla miktardaki bakır sikke buluntularıyla öne çıkmaktadır. VIII. Mikhael Palaiologos’un İznik imparatoru olarak hüküm sürdüğü 1258-1261 yılları arasında Magnesia ve Philadelphia darphanelerinde, 1261 yılında başkent Konstantinopolis’in geri alınması ve Hagia Sophia’da taç giydikten sonra Bizans imparatoru olarak hüküm sürdüğü dönem olan 1261-1282 yılları arasında Konstantinopolis darphanesinde basılan sikkeleri Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia kazısının en önemli bakır sikke buluntu grubunu oluşturmaktadır. Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia’nın 13. yüzyıl sonlarındaki güçlü konumunu ve ticari bir liman olarak değerini, VIII. Mikhael Palaiologos dönemine ait ilginç ikonografiye sahip fazla sayıdaki sikke buluntuları vurgulamaktadır. Kadıkalesi/Anaia kazısı 2001-2018 yılları arası sikke buluntuları içerisindeki dokuz adet bakır trakheanın ön yüzlerinde Hetoimasia tasviri bulunmaktadır. Hetoimasia tasviri Bizans sikke ikonografisinde nadir kullanılan bir betimdir ve sadece imparator VIII. Mikhael Palaiologos döneminde basılan gümüş ve bakır sikkelerin ön yüzünde yer almıştır. Hetoimasia betiminin Bizans sikke ikonografisinde yer aldığı tanımlanmış sikkeler nadir olduğu için bu tipin niteliklerine dair uluslararası ve ulusal kaynaklar da azdır. Bizans sikke ikonografisinin gizemini koruyan ve nadir örneklerle temsil edildiği için de bir o kadar ilgi uyandıran Hetoimasia betiminin ön yüzlerinde yer aldığı bakır sikkeler Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia Kazısının en değerli buluntuları arasındadır. Kadıkalesi/Anaia Kazısı Bizans sikke buluntularının kronolojik sınıfl anmaları ve ikonografik tanımlama çalışmaları devam ettiği için Hetoimasia tasvirinin yer aldığı bakır sikke buluntularının sayıca artması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bizans, Numismatik, İkonografi, Hetoimasia, Trakhea.

Th e Depiction Of Hetoimasia In Byzantine Coin Iconography: Nine Copper Trachea From Kadıkalesi / Anaia Excavation

Öz

Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia excavation has become prominent with lots of copper coin fi nds that date back to Palaeologos Era. Between the years 1258-1261 when Michael VIII Palaeologos ruled as the Emperor of İznik, in Magnesia and Philadelphia mints, the coins minted in the mint of Constantinople between 1261-1282 when he ruled as the Emperor of Byzantine after recapturing the capital Constantinople in 1261 and crowning in Hagia Sophia, constitute the most important copper coin fi nding group of the Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia excavation. A large number of coin fi nds which have an interesting iconography that belong to the era of Michael VIII Palaeologos emphasize the strong position of Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia in the late 13th century and its value as a commercial port. Nine copper trachea from the coin fi nds of 2001-2018 Kadıkalesi/Anaia excavation have Hetoimasia depiction on their obverves. Hetoimasia depiction is a rarely used depiction in Byzantine coin iconography and it only appears on the obverse of the silver and copper coins minted in the era of Emperor Michael VIII Palaeologos. Since the identifi ed coins that have the Hetoimasia depiction in Byzantine coin iconography are uncommon, international and national sources concerning the qualities of this type are limited. Copper coins of Byzantine coin iconography that have the Hetoimasia depiction on their obverses, which remain a mystery and are represented by rare examples, therefore arouse interest, are among the most valuable coin fi nds of Kadıkalesi/Anaia excavation. Since the chronological classifi cation and iconographic description processes of Byzantine coin fi nds of Kuşadası, Kadıkalesi/Anaia Excavation are in progress, the number of copper coins that have the Hetoimasia depiction is expected to increase

Anahtar Kelimeler

Byzantine, Numismatic, Iconography, Hetoimasia, Trachea

Kaynakça

• Bendall 1988 Bendall S., A Private Collection of Palaeologan Coins, Wolverhampton.
• Grierson 1982 Grierson P., Byzantine Coins, California.
• Grierson 1999 Grierson P., Catalogue of the Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection, Michael VIII to Constantine XI 1258-1453, Volume 5 / Part 1-2, Washington D.C.
• LSJ 1997 A Lexicon abridged from Liddell and Scott’s Greek-English Lexion, London.
• Lianta 2009 Lianta E., Late Byzantine Coins 1204-1453 in the Ashmolean Museum University of Oxford, London.
• Mercangöz 2013 Mercangöz, Z., Bizanslı Ustalar-Latin Patronlar, İstanbul 2013.
• Sear 2006 Sear D. R., Byzantine Coins and Th eir Values, London.
• Weitzmann 1978 Weitzmann K., Th e Icon, New York.