Kazı Verileri Işığında Olba’nın Erken Yerleşim Tarihi

Yıl 2021, Sayı: XI, 33 - 48, 01.05.2021

Ayşe Emel Erten

Öz

Olba arkeolojik yüzey araştırmaları ve kazılarda elde edilen veriler, akropolis yükseltisi ile çevresindeki vadi ve düzlüklerde gelişen yerleşimin erken tarihi konusunda değerli bilgiler sunmaktadır. Kayalık arazi yapısı içinde yer alan ve yaşamaya elverişlilik gösteren mağaralarda prehistorik insanın var olduğunu gösteren taş aletler saptanmaktadır; Olba akropolisi sondajlarında bulunan Geç Kalkolitik – Erken Tunç Çağı seramiği buradaki erken yerleşime işaret eden buluntular olarak dikkati çekmektedir. Demir Çağı yazılı belgelerinde Olba’nın da içinde bulunduğu Dağlık Kilikia Bölgesi’nin adının geçmesi, eski Yakın Doğu uygarlıklarının bölgeye gösterdiği ilgiyi yansıtmaktadır. Ayrıca, bölgenin bu ülkelerle olan bağlantısını gösteren gliptik buluntuların kazılarda ele geçmesi, Olba’daki erken yerleşime tanıklık etmektedir. Bu çalışmada Demir Çağı’na ait üç ayrı mühürden söz edilmektedir. Bunlardan ilki, “kübik mühürler” grubuna ait bulunmakta ve MÖ 8. ve 7. yüzyıllarda Anadolu, Suriye, Fenike, Kıbrıs örnekleriyle tanınmaktadır. İkinci mühür ise fildişinden yapılmış, tutamak kısmı aslan biçiminde olan bir örnektir ve Frig mühürleri kapsamında değerlendirilen bir grubun üyesidir. Bu tipin en erken örneklerinin tarihi MÖ 8. yüzyıla dek uzanmaktadır. Son olarak Olba akropolis buluntusu olan Yeni Babil stilindeki, üzerinde bir tapınma sahnesinin yer aldığı, MÖ 6. yüzyıl ortalarına ait bir başka damga mühür incelenecektir. Bütün bu buluntular Olba’da prehistorik çağlardan başlayan ve Demir Çağı sonuna kadar olan süreçteki yerleşim tarihini aydınlatmaları bakımından önem taşımaktadırlar.

Anahtar Kelimeler

Kilikia, Olba, Erken Tunç Çağı Seramiği, Frig Mühürleri, Kübik Mühürler, Demir Çağı.

Kaynakça

• Balkan Atlı 2011 Balkan Atlı, N., Kuhn, S., Kayacan, N., Dinçer, B., Balcı, S., “Göllüdağ Survey 2010”, Anatolia Antiqua XIX, 259-278.