Koloe (İzmir-Kiraz) Buluntusu Roma Heykeltıraşlık Eserleri Üzerine Yorumlar

Yıl 2024, Sayı: XIV, 273 - 295, 13.06.2024

Ali Özkan

Öz

Tire Müzesi envanterine kayıtlı, İzmir’in Kiraz ilçesinde bulunan ve MS 1. yüzyıla tarihlediğimiz iki heykel bu çalışmanın başlıca araştırma konusunu teşkil etmektedir. İncelenen heykeller, Kiraz ilçesinde lokalize edilen ve hakkında çok az bilgi sahip olduğumuz, antik Koloe’nin yerleşim tarihini aydınlatmaya yardımcı olmaktadır. Kiraz-Koloe kökenli heykeller birer ayakta tam boy işlenmiş giyimli, kadın ve erkek heykelidir. İki eserin tipolojik ve stilistik açıdan benzer örneklerle mukayese edilerek tarihlendirilmesi çalışmanın amacı olarak belirlenmiştir. Epigrafik kaynaklarda ismi anılan ve Erken İmparatorluk Dönemi’nde kırsal karakterli bir yerleşim izlenimi veren Koloe’de bu heykellerin bulunma nedenleri, yerel aristokratları temsil edip etmediği sorgulanmıştır. Yapılan çalışma sonucunda iki heykelin aristokrat bir çifti temsil etmiş olabileceği ulaşılan bulgularla aktarılmıştır. Koloe’nin bol su kaynakları ve verimli tarım arazilerine sahip olması, yerleşimi ekonomik açıdan avantajlı hale getirmiştir. Bölgede mülk sahibi yerel aristokratlar tarımsal üretimle zenginliklerini arttırmış, kırsalda diğerleri ile aralarındaki mesafeyi vurgulamak için Roma dünyasındaki diğer aristokratlar gibi, heykeller sipariş ederek çeşitli alanlarda bu heykelleri diktirmiş olmalıdır. Bu bağlamda Roma Dönemi’nde Lydia kırsalında küçük bir yerleşimin sosyo-ekonomik koşullarını sunmak çalışmanın hedefl eri arasındadır. Lydia kırsalında yerel aristokratların heykel sanatı aracılığı ile kimlik inşasını, Koloe ile Lydia Bölgesi’ndeki heykel atölyelerinin olası ilişkilerini aydınlatmak, araştırmanın temel sorunları arasındadır. Ulaşılan verilere göre, Koloe heykellerinin, Lydia Bölgesi’ndeki önemli kentlerde tespit edilen heykeller ile yakın benzerlikte olduğu anlaşılmıştır. Özellikle, Koloe’ye yakın konumda yer alan Philadelphia’nın bir heykel üretim merkezi olması, bu heykellerin Philadelphia kökenli olabileceğini düşündürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Koloe, Kiraz, Küçük Menderes Vadisi, Roma Heykeltıraşlığı, Tire Müzesi.

Kaynakça

• Akdeniz–Özkan 2022 Akdeniz, E. – Özkan, A., “ Geç Antik Çağ’a Kadar Th yateira’nın Tarihsel Gelişimi”, Th yateira İçin 11 Yıl (2011-2021 Dönemi Kazılarının Sonuçlarına İlişkin Yazılar): Th yateira I, ed. E. Akdeniz, B. Gür, N. Akıllı, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir, 5-44.