KADI BURHANEDDİN’İN ŞİİRLERİNDE SAVAŞ İLE İLGİLİ HUSUSLAR

Yıl 2018, Sayı: 3, 155 - 177, 19.12.2018

Mehmet Kırbıyık

Öz

Özet

XIV. yüzyılda
yaşayan Kadı Burhaneddin kadı, vezir, naip, hükümdar ve âlim bir şairdir. Etki
sahası sınırlı olsa da Türk şiirinin gelişiminde önemli rol oynamıştır.
Duygularını coşkun ve içli bir biçimde dile getiren şair; âşıkâne, şuhane
şiirler de kaleme almıştır. Bu âşık vasfının yanında şiirlerine bir komutan,
mücadele adamı olarak haşin mizacı, cesur tabiatı, cengâver ruhu da
aksetmiştir. Yiğitçe edası onu çağdaşlarından ve birçok divan şairinden ayıran
özelliklerindendir.

Şiirlerinde
görülen sert ve şiddetli söyleyişleri, tok ifadeleri, kahramanca duyguları
ifade etmesinin bir sonucu olarak kabul etmek mümkündür. Ebulfeth lakabı ile de
anılan şairin şiirlerinde, savaşlar sebebiyle Anadolu’nun bazı yerleşim
birimlerinden, yaşanmış olaylar etrafında gerçekçi bir biçimde söz edilir. Bir
savaş oyunu olan satranç terimlerine de çokça yer verilir.

Sâhib-i seyf ü
kalem olarak da tavsif edilebilen Kadı Burhaneddin, ismini verdiği veya ima
ettiği Timur, Mutahharten, Toktamış gibi birçok şahsiyetle mücadeleden geri
durmamış; büyük bir cesaret örneği olarak kaderin gereğince kazanın vuku
bulacağına da işaret etmiştir.

Bu çalışmada, Kadı Burhaneddin’in savaşçı ve mücadeleci karakterinin
şiirlerine tesiri, yukarıda anılan savaş ile ilgili hususların yanı sıra sert
ve şiddetli söyleyişleri, tok ifadeleri ile ele alınmaya çalışılacaktır

War Related Topics in the Poems of Kadi Burhaneddin

Abstract

Kadi Burhaneddin was a kadi, vizier, regent, ruler, poet, and scholar of the XIV century. Despite his limited scope of influence, he has played an important role in the development of Turkish poetry. As a poet he wrote amatory joyous poems expressing ardent feelings in a sensitive manner. Besides the characteristic of a lover, his harsh temperament, brave nature as a commander, a man of war were also reflected in his poems.. His valiant style is one of the distinctive features differentiating him form many of his contemporaries and divan (court) poets.

Harsh and violent utterances seen in his poetry, presence of full statement could be accepted as a result of his expression of  heroic emotions. In the poems of his, also nicknamed as Ebulfeth, in a  a realistic manner some events that have occurred duirng the wars  in Anatolia are decribed. Chess, a war game, and related terms are used quite frequently. 

Kadı Burhaneddin who could also be described as the owner of sword and pend did not refrain from fights and struggles from people namded or implied such as Timur, Mutahharten, and Toktamış; and implied with great courage in his poems that events would occur in in line with destiny.  

In this study, the impact of Kadi Burhaneddin’s warrior and combative character in his poems as well as issues related to the wars, his harsh and severe utterances, full statements will be analysed. 

Keywords: Classical Turkish Literature, Kadi Burhaneddin, War.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, Kadı Burhaneddin, savaş

Kaynakça

• KaynakçaAlparslan, Ali (2000), Kadı Burhaneddin Divanı’ndan Seçmeler, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları., 2. Bsk.Demirbağ, Ömer (2011) Kadı Burhaneddin ve Şiiri, Ankara, Gazi KitabeviErgin, Muharrem, (1980) Kadı Burhaneddin Divanı, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.Pakalın, Mehmet Zeki, (1993) Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C II, İstanbul, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.Pala, İskender, (1995) Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara, Akçağ Yayınları. Şentürk, Ahmet Atillâ ve Kartal, Ahmet, (2007) Üniversiteler İçin Eski Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul, Dergâh Yay, 4. Bsk.Tarama Sözlüğü (1971), C V, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları. Uludağ, Süleyman (1996), Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul, Marifet Yayınları.Uludağ, Süleyman (1997), “Hallâc-ı Mansûr” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C 15, İstanbul, s.377-381. Uysal, Muhittin (2001), Tasavvuf Kültüründe Hadis, Konya, Yediveren Yayınları.