ÇEVİRİ / TRANSLATION - DÎVÂN-I ŞEMS-İ TEBRÎZÎ

Yıl 2019, Sayı: 4, 225 - 235, 27.12.2019

Çetin Kaska

Öz

Dîvân-i Şems-i
Tebrîzî: Dîvân-i Kebîr, Külliyât-i Şems-i Tebrîzî veya Gazelyât-i Şems
adlarıyla da anılan Mevlânâ’nın Mesnevî adlı eseri dışındaki şiirlerinden
oluşmaktadır. Mevlevîler bu kitaba Dîvân-i Kebîr adını vermişler. Gazel nazım
şekliyle yazılmış olmasına rağmen Mevlânâ, Dîvân-i Kebîr’in bazı şiirlerini
kıta olarak adlandırmış. Bazılarını da kaside olarak yâd etmiştir. Dîvân’da yer
alan gazellerin hepsi Farsça’dır. Arapça, Yunanca ve Türkçe beyitler de yer
almaktadır. Dîvân-i Şems-i Tebrîzî’deki şiirler Mevlânâ’nın heyecan ve
coşkusunun neticesidir. Bu şiirlerdeki asıl konulardan biri arifin asıl
vatanına duyduğu şevktir. Dîvân-i Kebîr’in doğrudan doğruya bir muhatabı
yoktur. Dîvân-i Şems-i Tebrîzî’nin en eski nüshası Konya’daki Mevlânâ
Müzesi’nde bulunmaktadır. İki ciltten oluşan bu nüshayı kâtip Hasan b. Osman
Mevlevî 768-770 yılları arası kaleme almıştır.

Anahtar Kelimeler

Dîvân-i Şems-i Tebrîzî, Dîvân-i Kebîr, Mevlânâ

Kaynakça

• Zerînkûb, Abdülhüseyîn, Sırr-i Ney; Nakd ve Şerh-i Tahlîl ve Tatbîkî-yi Mesnevî, Tahran, 1364.
• Sübhânî, Tevfîk, Mevlânâ Der Mesnevî ve Gazelyât-i Şems, Mecele-i Tahkîkât-i Fârsî, Behş-i Fârsî-yi Dânişgâh-i Dihlevî-yi Hind, 1996.
• Safâ, Zebîhullâh, Târîhî Edebiyât Der Îrân ve Der Kalemrû Zebân-i Fârsî, c.3, Tahran, 1378.
• Frûzânfer, Bediüzzâmân, Risâle Der Tahkîk Ahvâl-i Zindegî-yi Mevlânâ Celâleddîn Muhammed Meşhûr Be Mevlevî, Tahran, 1366.
• Gölpınarlı, Abdülbaki, Mevlâna Celâleddîn; Zindegî, Felsefe, Âsâr ve Gozîde Ez Ânhâ (trc. Tevfîk Sübhânî) Tahran, 1370.
• Nevâbî, Yahya Mâhyâr, Gazelî Ez Mevlânâ Bâ Kafiye-i Yûnânî, Âyende, 1369.
• Mevlevî, Celâleddîn Muhammed b. Muhammed, Dîvân-i Kebîr; Külliyât-i Şems-i Tebrîzî, Nushe-i Konya (hz.Tevfîk Sübhânî) Tahran, 1386.
• Mevlevî, Celâleddîn Muhammed b. Muhammed, Gazelyât-i Şems-i Tebrîzî (hz. Muhammed Rızâ Şefîʻi Kedkenî) Tahran, 1387.
• Mevlevî, Celâleddîn Muhammed b. Muhammed, Kaht-i Hûrşîd Gozîne-i Gazelyât ve Rubâiyyât-i Mevlânâ Celâleddîn Belhî-yi Rûmî, (hz. Mecîd Rûşenger) Tahran, 1384.
• Mevlevî, Celâleddîn Muhammed b. Muhammed, Külliyât-i Şems, Yâ Dîvân-i Kebîr, (hz. Bediüzzamân Frûzânfer) Tahran, 1355.
• Mevlevî, Celâleddîn Muhammed b. Muhammed, Gozîde-i Gazelyât-i Şems (hz. Muhammed Rızâ Şefîʻi Kedkenî) Tahran, 1384.
• Lewis, Franklin D. Rumi; Past And Peresent, East and West, the life, teaching and poetry of Jalâl al-Din Rumi, Oxford 2001.