KİTABE GELENEĞİMİZDE BÜYÜK SELÇUKLULAR VE İSFAHAN’DAKİ ÖRNEKLERİ

Yıl 2019, Sayı: 4, 108 - 149, 27.12.2019

Kemal Özkurt

Öz

Büyük Selçuklu Devleti 1040-1157 yılları arasındaki 117 yıllık hakimiyet süresi içinde önceki geleneklerden aldığı mimari repertuara yenilerini eklemiş özümsemiş ve sonraki geleneklere ulaşmasını sağlamıştır. Mimaride Kitabeler Selçuklu sanatının en önemli unsurlarından biridir. Tuğla başta olmak üzere alçı ve çini malzeme ile ürettikleri epigrafik sanatta Kufi ve Sülüs hattı yoğun bir şekilde kullanmışlardır. Bu makale,  Büyük Selçuklu Sanatında İsfahan'daki epigrafik materyali, malzeme, form, konum, sanat ve siyasal boyutuyla ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kitabe, Büyük Selçuklu, İsfahan, Mimari, Epigrafi

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Acun, Hakkı, Anadolu Saat Kuleleri, Ankara 1994.
• An Ancylopedia of the Iranian Historical Monuments In The Islamic Era / 2, Mosques, Tahran, 1378,, s. 64.
• Beysanoğlu, Şevket, Anıtları ve Kitabeleriyle Diyarbakır Tarihi, c. 1, DBB Yay., Ankara 1996.
• Blair, S. Shila, The Monumental Inscriptions from Early Islamic Iran and Transoxiana, New York: Leiden, 1992.
• Çaycı, Ahmet, Selçuklularda Egemenlik Sembolleri, İz yay., İstanbul 2008.
• Grohmann, Adolf, “The Origin and Early Development of Floriated Kūfic”, Ars Orientalis, Vol. 2 (1957), pp. 183-213,
• Hartmann, Angelika, “Muktedî-Biemrillâh”, DİA, c. 31, İstanbul 2006, s. 142-143.
• http://www.iranicaonline.org/articles/epigraphy-iii, 11.08.2019.
• Kafesoğlu, İbrahim, Büyük Selçuklu İmparatoru Sultan Melikşah, MEB Yay., İstanbul 1973.
• Lotfollah Honarfar, Gencine-i Âsâr-i Târihî-yi İsfahan, Tehran 1350.
• Merçil, Erdoğan, Selçuklular’da Saraylar ve Saray Teşkilâtı, Bilge Kültür Snat Yay., İstanbul 2011.
• Muhammedî, Meryem– Mollazâde, Kâzım, “Mescid-i Câmi’ İsfahan”, An Ancylopedia of the Iranian Historical Monuments In the Islamic Era / 2, Mosques, Tahran, 1378, s. 65.
• Nizâmü’l-Mülk, Siyâset-Nâme, Haz., Mehmet Altay Köymen, TTK yay., 2. Baskı, Ankara 2013.
• Öney, Gönül, Ankara Arslanhane Camii, Ankara 1990.
• Özaydın, Abdülkerim, “Kâim-Biemrillah”, DİA, c. 24, İstanbul 2001, s. 210-211.
• Özgüdenli, Osman Gazi, “İsfahan”, DİA, c. 22, İstanbul 2000, s. 497-502.
• Özkurt, Kemal, İsfahan’da Büyük Selçuklu ve İlhanlı Dönemi Mimari Eserleri, YYÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Van 2005.
• Rağıb el-, Müfredât Kur’an Kavramları Sözlüğü, Terc. A. Güneş, M. Yolcu, Çıra yay., İstanbul 2012.
• Seccâdî, Ali, Seyr-i Tahavvul-i-Mihrâb der Mi’mârîyi İslâmî-yi Îrân Ez Âgez tâ Hamle-i Moğol, I, Tahran, 1375.
• Sevim Ali, Merçil Erdoğan, Selçuklu Devletleri Tarihi Siyaset, Teşkilât ve Kültür, TTK, Ankara 1995.
• Sevim, Ali – Merçil, Erdoğan, Selçuklu Devletleri Tarihi Siyaset Teşkilat ve Kültür, TTK, Ankara 1995.
• Shadabe Azizpour, Ahmad Salehi Kakhki, Motifs and Inscriptions of Great Mosques From Golpayegan Ardestan and Zaware, Isfahan 1392.
• Tezcan, Hülya, Tezcan, Turgay, Türk Sancak Alemleri, Ankara 1992.
• Tüfekçioğlu, Abdülhamit, Erken Osmanlı Mimarisinde Yazı, Ankara 2001, s. 130-131.
• Uluçay, M. Çağatay, İlk Müslüman Türk Devletleri, 4. Basım, Ötüken Yay., İstanbul 1976.
• Yardım, Ali, Alanya Kitabeleri Tesbit Tescil Tasnif ve Değerlendirme, İFC Yay., İstanbul 2002.
• احمد صالحي كاخكي، شادابه عزيزپور، افروز رحيمي آريايي، "شناخت ويژگي هاي معماري و كتيبه هاي دورة سلجوقي گنبد تاج الملك مسجد جامع اصفهان"، فصلنامه اثر، پیاپی ۶۴ (بهار ۱۳۹۳)، صص ۴۹ -66 .
• شادابه عزیزپور – احمد صالحی کاخکی، نقوش و کتیبه های مساجد جامع گل پایگان اردستان و زواره، اصفهان 1392، ص. 44. محمدحسین حلیمی، زیبایی‌شناسی خط در مسجد جامع اصفهان، اصفهان ۱۳۹۰.
• مریم مسّاحی خوراسگانی، مطالعه تطبیقی اجرای کتیب ههای کوفی آجری در پنج بنای سلجوقی در اصفهان، دوفصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات تطبیقی هنر سال ششم، شماره دوازدهم، پاييز و زمستان ۱۳۹5، صص. 27-40.