Forms of Ceramic Vessels Founded in Gevale Castle Excavations

Yıl 2020, Sayı: 5, 59 - 76, 25.12.2020

Hasan Hüseyin Özdeniz Zekeriya Şimşir

https://doi.org/10.47702/sematr.2020.4

Öz

Gevale Castle located in the west of Konya province of Turkey was used as a predominant defence structure throughout the history. Only the foundation remains of the castle, which was destroyed and abandoned in time, have survived to the present day. During the excavation works that have been carried out in the area since 2013, the walls of the castle and various places belonging to the outbuildings have been unearthed. In this context, movable materials that shed light on the history, culture and art of the period were also found. A significant part of the materials consists of ceramics, which are generally composed of two groups as glazed and unglazed. A large number of glazed ceramics as well as unglazed ceramics belonging to ancient times were uncovered during excavations in the castle, and glazed ceramics are generally dated between the 13th and 15th centuries. In this study, the forms of ceramic vessels unearthed during the excavations of Gevale Castle between 2013 and 2017 will be discussed. These ceramic pots involve examples of bowls, plates, jugs, and pottery. It is observed that different techniques and materials are used in these vessels which are produced to meet the daily needs. These pots show distinct ornamental design according to their forms. However, technical and ornamental features were not included in the scope of the study, solely, information about the various vessels forms that gave forms were provided and evaluated.

Anahtar Kelimeler

Konya, Gevale Castle, Ceramic, Seljukian Ceramics, Form

Gevale Kalesi Kazılarında Ortaya Çıkartılan Seramiklerde Kap Formları

Öz

Konya’nın batısında yer alan Gevale Kalesi tarih boyunca önemli bir savunma yapısı olarak kullanılmıştır. Zamanla büyük bir bölümü tahrip olmuş ve metruk hale gelmiş olan kalenin, yalnız temel kalıntıları günümüze ulaşabilmiştir. 2013 yılından günümüze kadar devam eden kazılarda kaleye ait surlar ile müştemilatına ait çeşitli mekânlar gün yüzüne çıkartılmıştır. Bu kapsamda dönemin tarihine, kültürüne ve sanatına ışık tutacak taşınabilir nitelikte malzemeler de bulunmuştur. Malzemelerin önemli bir yekûnunu da genel olarak sırlı ve sırsız olarak iki gruptan meydana gelen seramikler oluşturmaktadır. Kalede yapılan kazı çalışmalarında antik dönemlere ait sırsız seramiklerin yanı sıra çok sayıda sırlı seramik de ele geçmiş olup, sırlı seramikler genel olarak 13. ve 15. yüzyıllar arasına tarihlendirilir. Bu çalışmada 2013 ve 2017 yılları arasında Gevale Kalesi kazılarında ortaya çıkartılan seramik kapların formları konu edilmiştir. Seramik kaplar; kâse, tabak, testi ve çömlek örneklerinden oluşmaktadır. Günlük kullanım ihtiyacını karşılamaya yönelik üretilen bu kaplarda farklı teknik ve malzeme kullanıldığı görülmektedir. Kaplar formlarına göre farklı bezeme özellikleri göstermektedir. Fakat çalışma kapsamında teknik ve bezeme özellikleri üzerinde durulmamış, çeşitli kap formları hakkında bilgiler verilip değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Konya, Gevale Kalesi, Seramik, Selçuklu Seramiği, Form

Kaynakça

• Ağatekin, Mustafa. Selçuklu Dönemi Seramik Yüzeylerinde İnsan Betimlemeleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanatta Yeterlilik Tezi 2003.
• Aıecm3 Uluslararası Orta çağ ve Modern Akdeniz Dünyası Seramik Kongresi Bildirileri 1 (Ekim 2015), 329-338.
• Anılmert, Beril - Rona, Zeynep, “Seramik”. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi. ed. Nejat F. Eczacıbaşı. 3/1634-1641. İstanbul: Yem Yayınları, 1997.
• Aslan Böhlendorf, Beate, “Die Beziehungen Zwischen Byzantınischer Und Emiratszeitlicher Keramik”, Ortaçağda Anadolu Prof. Dr. Aynur Durukan’a Armağan, ed. N. Şaman Doğan. 135-156. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2002.
• Aşıkpaşazade, Âşık Paşaoğlu Tarihi. haz. N. Atsız. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1992.
• Atçeken, Zeki. “Karamanoğulları’na Kadar Konya’nın Kısa Tarihi”. Yeni İpek Yolu Dergisi, (Hz. Mevlânâ’nın 728. Vuslat Yıldönümü Anısına Özel Sayı). ed. Yusuf Küçükdağ, 65-70. Konya: Konya Ticaret Odası Yayınevi, 2001.
• Atçeken, Zeki. Konya’daki Selçuklu Yapılarının Osmanlı Devrinde Bakımı ve Kullanılması. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1998.
• Avşar, Mezahir Ertuğ – Avşar Lale, Kazımalı-Akıtmalı Ortaçağ İslâm Seramikleri. Konya: Selçuk Üniversitesi Basımevi, 2014.
• Ayaönü, Yusuf. “Selçuklu-Bizans İlişkileri”. Türkler. ed. Hasan Celal Güzel vd. 6/595-599. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002.
• Aygör, Erkan. “Konya Gevale Kalesi 2016 Yılı Kazısında Bulunan Ok Uçları”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 7 (Nisan 2017), 284-306.
• Bahar, Hasan, “Takkeli Dağ (Kevele Kalesi) ve Konya Tarihi Bakımından Önemi”, S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 3 (1994), 313-333.
• Baş, Ali. Dursun, Şükrü. “Keykubadiye Sarayı Kazısı 2015 Yılı Seramik Buluntuları”. Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Akdeniz Sanat Dergisi 23/3 (Temmuz 2019), 57-77.
• Baykara, Tuncer. Türkiye Selçukluları Devrinde Konya. Konya: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1985.