I. Haçlı Seferinde Türkiye Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan’ın Uyguladığı Savaş Taktikleri ve Türk Ordusunun Savaşçılık Özellikleri Hakkında Bir Değerlendirme

Yıl 2021, Sayı: 6, 55 - 70, 31.12.2021

Kerim Köksal Kaya , Sinan Tarifci

https://doi.org/10.47702/sema.2021.15

Öz

XI. yüzyıl sonlarında Batı Avrupa Hristiyan dünyası, Kudüs’ü kurtarmak sloganıyla Türkleri Anadolu’dan atmak ve Orta Doğu’ya hâkim olan İslâm dünyasına kastetmek maksadıyla harekete geçmişti. Önce disiplinsiz ve düzensiz Haçlı öncüleri, ardından da profesyonel asıl Haçlı orduları, arkalarındaki kalabalık halk kütleleriyle birlikte İstanbul üzerinden Anadolu’ya girmişlerdir. Selçuklu Türkleri de kısa bir süre önce gelip yerleştikleri Anadolu’da Haçlı istilasına karşı bir vatan savunmasına girişmek durumunda kalmışlardır. Türkiye Selçuklu sultanı I. Kılıç Arslan başkomutanlığındaki Türk orduları Haçlılara karşı Anadolu’da başlıca meydan, kuşatma, savunma ve gerillâ savaşları vermiştir. Türkler, her biri farklı nitelikleri haiz olan bu savaş türlerinin gerektirdiği bütün faaliyet ve unsurlardan olabildiğince yararlanmışlardır. Türkler ve Haçlılar arasındaki çetin mücadelelerde insan, teşkilat ve teçhizat olmak üzere maddî bakımdan orduyu oluşturan temel unsurların yanında, pek çok manevî unsur da karşı karşıya gelmiştir. Bu çalışmada I. Haçlı seferinde vuku bulan Kserigordon kuşatması (1096), Kırkgeçit (Drakon) baskını (1096), İznik savunması (1097) ve Eskişehir (Dorylaion) meydan savaşı (1097) çerçevesinde Türkiye Selçuklu sultanı I. Kılıç Arslan’ın uyguladığı savaş taktikleri ve Türk ordusunun savaşçılık özellikleri hakkında birtakım değerlendirmeler yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türkler, Türkiye Selçukluları, I. Kılıç Arslan, I. Haçlı Seferi, Haçlılar

An Review on the Warfare Tactics of Qilij Arslan I, the Sultan of the Seljuqs of Rūm and the Military Characteristics of the Turkish Army in the First Crusade

Öz

At the end of the 11th century, the Christian world of Western Europe took action with the slogan of liberating Jerusalem, to expel the Turks from Anatolia and to damage the Islamic world dominating the Middle East. First the disorderly vanguards of the Crusaders, and then the professional armies entered Anatolia. The Seljuqs had to engage in a homeland defense against the Crusaders in Anatolia, where they settled a short time ago. Turkish armies under the command of Qilij Arslan I, the Sultan of the Seljuqs of Rūm, made pitched, siege, defensive and guerrilla warfare against the Crusaders. The Turks benefited from all the activities and factors required by these war types, each of which has different characteristics. In the uphill struggles between the Turks and the Crusaders, besides the main factors that constitute the army in material terms, including people, organization and equipment, many spiritual elements faced also each other. In this study, as part of the siege of Xerigordos, the raid of Drakon, the defense of Nicaea and the Battle of Dorylaion in the First Crusade, some evaluations will be made about the warfare tactics of Qilij Arslan I and the military characteristics of the Turkish army.

Anahtar Kelimeler

the Turks, the Seljuqs of Rūm, Qilij Arslan I, the First Crusade, the Crusaders

Kaynakça

• Albertus Aquensis. Historia Ierosolimitana: History of the Journey to Jerusalem. İng. çev: Susan B. Edgington. Oxford: Oxford Medieval Text, 2007.
• Anna Komnena. Alexiad. çev. Bilge Umar. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1996.
• Anonim Haçlı Tarihi. çev. Ergin Ayan. İstanbul: Selenge Yayınları, 2013.
• Asbridge, Thomas. Haçlı Seferleri. çev. Ekin Duru. İstanbul: Say Yayınları, 2014.
• Barber, Malcolm. Haçlı Devletleri Tarihi. çev. Doğan Mert Demir. İstanbul: Kronik Kitap, 2021.
• Cahen, Claude. Haçlı Seferleri Zamanında Doğu ve Batı. çev. Mustafa Daş. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2016.
• Çalışır, Abdurrahman Onur. Denizaşırı Ülkeden Havadisler: Haçlıların Mektupları (1097-1252). İstanbul: Kutlu Yayınevi, 2018.
• Demirkent, Işın. “İznik’in Haçlılar Tarafından Kuşatılması (6 Mayıs-19 Haziran 1097)”. Haçlı Seferleri Tarihi: Makaleler, Bildiriler, İncelemeler. İstanbul: Dünya Yayıncılık, 2012, s. 21-42.
• Demirkent, Işın. Haçlı Seferleri. İstanbul: Dünya Yayıncılık, 2013.
• Demirkent, Işın. Türkiye Selçuklu Hükümdarı Sultan I. Kılıç Arslan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014.
• Frankopan, Peter. The First Crusade: The Call from the East. Massachusetts: Belknap Press of Harvard University Press, 2012.
• Fulcherius Carnotensis. Kudüs Seferi. çev. İlcan Bihter Barlas. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2009.
• Göksu, Erkan. “Haçlıların Anadolu’daki İlk Faaliyetleri ve Kırkgeçit (Drakon) Savaşı (1096)”. Ekev Akademi Dergisi. 39 (Bahar 2009), s. 363-370.
• Göksu, Erkan. Türkiye Selçuklularında Ordu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2010.
• Hillenbrand, Carole. Müslümanların Gözünden Haçlı Seferleri. çev. Nurettin Elhüseyni. İstanbul: Alfa Yayınları, 2015.
• İbn Kalânisî. Şam Tarihine Zeyl: I. ve II. Haçlı Seferleri Dönemi. çev. Onur Özatağ. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2015.
• Kesik, Muharrem. At Üstünde Selçuklular: Türkiye Selçukluları’nda Ordu ve Savaş. İstanbul: Timaş Yayınları, 2014.
• Koca, Salim. Selçuklular’da Ordu ve Askerî Kültür. Ankara: Berikan Yayınevi, 2005.
• Koca, Salim. Türkiye Selçukluları Tarihi: Sultan Alp Arslan’dan Uluğ Keykubad’a (1071-1220). Ankara: Berikan Yayınevi, 2016.
• Küçüksipahioğlu, Birsel. “Sultan I. Kılıç Arslan’ın Eskişehir Yakınında Haçlılara Karşı Büyük Mücadelesi: Dorylaion Savaşı (1 Temmuz 1097)”. Tarih ve Uygarlık İstanbul Dergisi 4 (Aralık 2013), 135-144.
• Küçüksipahioğlu, Birsel. “The First Turkish Leader against the Crusaders: Sultan Kilij Arslan I”. Şarkiyat Mecmuası 26 (Ocak 2015), 63-83.
• Küçüksipahioğlu, Birsel. “Türklerle Haçlıların İlk Karşılaşması: Drakon Savaşı”. Tarih ve Uygarlık İstanbul Dergisi 3 (Mayıs-Haziran 2013), 43-51.
• Michaud, J. F. Haçlı Seferlerinin İlginç Olayları. haz. Güray Kırpık. Ankara: Lotus Yayınevi, 2011.
• Munro, Dana Carleten. Urban and Crusaders. Philadelphia, Pa.: The Department of History of the University of Pennsylvania, 1901.
• Ostrogorsky, Georg. Bizans Devleti Tarihi. çev. Fikret Işıltan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2006.
• Peter Tudebodus. Bir Tanığın Kaleminden Birinci Haçlı Seferi: Kudüs’e Yolculuk. çev. Süleyman Genç. İstanbul: Kronik Kitap, 2019.
• Raimundus Aguilers. Haçlılar Kudüs’te: Bir Papazın Gözünden İlk Haçlı Seferi. çev. Süleyman Genç. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2019.
• Ralph of Caen. The Gesta Tancredi of Ralph of Caen: A History of the Normans on the First Crusade. haz. Bernard S. Bachrach-David S. Bachrach. Burlington: Ashgate Publishing Company, 2005.
• Rice, Tamara Talbot. Anadolu Selçuklu Tarihi. çev. Tuna Kaan Taştan. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2015.
• Riley-Smith, Jonathan. The First Crusade and the Idea of Crusading. London: Continuum, 2003.
• Runciman, Steven. Haçlı Seferleri Tarihi. çev. Fikret Işıltan. I. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 4. Baskı, 2008.
• Turan, Osman. Selçuklular Zamanında Türkiye. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2004.
• Urfalı Mateos. Urfalı Mateos Vekayi-nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162). çev. Hrant D. Andreasyan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 3. Baskı, 2000.
• Usta, Aydın. Haçlı Seferlerinde Kuşatma. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2015.
• Vasiliev, Alexander A.. Bizans İmparatorluğu Tarihi. çev. Tevabil Alkaç. İstanbul: Alfa Yayınları, 2016.
• Willermus Tyrensis. Willermus Tyrensis’in Haçlı Kroniği: Başlangıçtan Kudüs’ün Zaptına Kadar. çev. Ergin Ayan. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2016.