Öğretmen Adaylarının Çocuk Haklarına İlişkin Tutumlarının Cinsiyete Göre İncelenmesi: Bir Meta-Analiz Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 214 - 238, 15.12.2022

Sümeyye Kübra Dağlı

https://doi.org/10.31798/ses.1175034

Öz

Bu çalışmanın amacı, aday öğretmenlerin çocuk haklarına ilişkin tutumlarına cinsiyetin etkisinin araştırılmasıdır. Çalışmada nicel araştırma yaklaşımı ve meta-analiz yöntemi kullanılmış olup, 2006-2020 yılları arasında Google Akademik, TrDizin ve Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Arama sistemi veri tabanlarında yer alan tez, makale ve kitap bölümlerinden belirli ölçütlere göre seçilen 11 çalışma yer almıştır. Çalışmanın örneklemini 2556’sı kadın 910’u erkek olmak üzere 3466 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda rastgele etkiler modeline göre öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumlarının etki büyüklüğü orta seviyede kadın öğretmen adaylar lehine olduğu görülmüştür. Alt grup analizinde, yayın yılı moderatörü ile yayın türü moderatörünün etki büyüklüğü düzeyinde anlamlı bir farklılık yaratmadığı anlaşılmıştır. Öte yandan eğitim alanı moderatörünün etki büyüklüğü düzeyinde anlamlı bir farklılık meydana getirdiği tespit edilmiştir. Bu konuyla ilgili çalışma yapacak araştırmacılara erkek öğretmen adaylarının niçin çocuk haklarına ilişkin tutumlarının kadın aday öğretmenlere göre düşük olduğu ile ilgili nitel araştırmalar yapmaları önerilebilir. Ayrıca öğretmen yetiştirme programlarında, özellikle erkek öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumlarını geliştirmek amacıyla kazanımların yer almasının ve faaliyetlerin tasarlanmasının bu hususta fayda sağlayabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk hakları, meta-analiz, öğretmen adayı, tutum

Examination of Pre-service Teachers' Attitudes towards Children's Rights by Gender: A Meta-Analysis Study

Öz

In this study, a quantitative research approach and meta-analysis method were used, and there were 11 studies selected according to certain criteria from thesis, article, and book chapters in the Google Academic, TRIndex, and Council of Higher Education National Thesis Center search system’s databases between 2006-2020. The study sample consists of 3466 pre-service teachers, 2256 of whom were female and 910 male. As a result of the research, according to the random effects model, it was seen that the effect size of the attitudes of pre-service teachers related to children's rights was moderately in favor of female pre-service teachers. In the subgroup analysis, although the publication year and type of publication did not make a significant difference in the level of effect size, it was determined that the moderator of the teaching field made a significant difference. Researchers who will study this subject may be advised to conduct qualitative research on why male pre-service teachers have lower attitudes toward children's rights than female pre-service teachers. In addition, it is thought that the inclusion of achievements and the design of activities in teacher training programs to improve the attitudes of male pre-service teachers towards children's rights may be beneficial in this regard.

Anahtar Kelimeler

Children's rights, meta-analysis, pre-service teacher, attitude

Kaynakça

• Acaray, G., Uslu, R., Yucesoy, Y., Baglama, B. ve Demirok, M. S. (2020). Preservice special education teachers’ democratic tendencies and attitudes towards children rights. Revista Romaneasca Pentru Educatie Multidimensionala, 12(2), 335-347. doi:10.18662/rrem/12.2/281
• Açıkel, C. (2009). Meta-analiz ve kanıta dayalı Tıp’taki yeri. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 19(2), 164-172.
• Akgül, M. Ş. (2015). İlkokul öğrenci velilerinin çocuk haklarına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Akyüz, E. (2012). Çocuk hukuku çocukların hakları ve korunması (2. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
• Aydın, İ. (2015). Eğitim ve öğretimde etik. Ankara: Pegem Akademi.
• Benligül, E. M., Bektaş, M. ve Arslan, G. (2022). Meta-analizi anlamak ve yorumlamak: Hemşireler i̇çin pratik bir rehber. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 15(1), 86-98. doi:10.46483/deuhfed.872337
• Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, J. P. T. ve Rothstein, H. R. (2009). How a meta-analysis works. John Wiley & Sons, Ltd. doi:10.1002/9780470743386.ch1
• Bown, M. J. ve Sutton, A. J. (2010). Quality Control in Systematic Reviews and Meta-analyses. European Journal of Vascular and Endovascular Surgery, 40(5), 669-677. doi:10.1016/j.ejvs.2010.07.011
• *Bulut, A. (2020). Okul öncesi eğitim paydaşlarının çocuk haklarına ilişkin tutumlarının incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(4), 2067-2078. doi:10.33206/mjss.724740
• Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2017). Research methods in education (8. bs.). New York: Routledge.
• Covell, K., & Howe, R. B. (1999). The impact of children’s rights education: A Canadian study. The International Journal of Children’s Rights, 7, 171-183
• Cumming, G. (2012). Understanding the new statistics: Effect sizes, confidence intervals, and meta-analysis. Routledge, Taylor and Francis Group.
• Dağlı, S. K. (2022). Türkiye’de eğitim alanında çocuk hakları ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Eğitim Yönetimi ve Politikaları Dergisi, 3(1), 22-34.
• Değirmenci, T. (2011). Öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumlarının incelenmesi, XX. Eğitim Bilimleri Kurultayı, Burdur: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
• Delgado-Rodríguez, M. (2001). Glossary on meta-analysis. Journal of Epidemiology and Community Health, 55(8), 534-536. doi:10.1136/jech.55.8.534
• Deliktaş, A., Kabukcuoğlu, K. ve Kış, A. (2016). Hemşirelikte meta-analiz uygulama süreci: Metodolojiye yönelik bir rehber. Journal of Human Sciences, 13(1), 1906-1925.
• Dinçer, S. (2014). Eğitim bilimlerinde uygulamalı meta–analiz. Ankara: Pegem Akademi.
• Dinçer, S. (2021). Eğitim bilimlerinde uygulamalı meta-analiz (3. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
• Erbay, E. (2010). Çocuk hakları ve Türkiye’de çocuk i̇şçiliği sorunu Birleşmiş Milletler çocuk haklarına dair sözleşme’nin 20. Yılında Türkiye’de çocuk hakları. (H. Acar ve A. İçağasıoğlu Çoban, Ed.). Ankara: Maya Akademi.
• *Ezer, F. ve Ulukaya Öteleş, Ü. (2020). Çocuk haklarına yönelik tutumun belirlenmesi: Nicel bir araştırma. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(37), 48-58. doi:10.14582/DUZGEF.2020.139
• Gemalmaz, H. B. (2005). Avrupa insan hakları sözleşmesinde ve Türk hukukunda çocuğun bedensel cezaya karşı korunması. Legal Yayıncılık.
• *Hareket, E. ve Altıok, S. (2020). Sınıf öğretmeni adaylarının çocuk haklarına yönelik tutumlarının kültürlerarası duyarlılık düzeyi bağlamında i̇ncelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 689-698. doi:10.18506/anemon.617289
• Higgins, J. P. T., Thompson, S. G., Deeks, J. J. ve Altman, D. G. (2003). Measuring inconsistency in meta-analyses. BMJ (Clinical research ed.), 327(7414), 557-560. doi:10.1136/bmj.327.7414.557
• *Karaman Kepenekci, Y. (2006). A study of university students’ attitudes towards children’s rights in Turkey. The International Journal of Children’s Rights, 14(3), 307-318. doi:10.1163/157181806778458095
• Karaman Kepenekçi, Y. ve Taşkın, P. (2021). Eğitim hukuku (3. bs.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• *Kaya, S. Ö. (2011). Öğretmen adaylarının çocuk hakları ile ilgili görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). http://acikerisim.aku.edu.tr/xmlui/handle/11630/2707 adresinden erişildi.
• *Kıraç, Ş. (2019). Eğitim fakültesi ve hukuk fakültesi 1. Ve 4. Sınıf öğrencilerinin çocuk haklarına yönelik tutumları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Kurt, S. (2016). Çocuk haklarına ilişkin mevzuat ve uygulamalar. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (36), 99-127. doi:10.21560/spcd.28915
• *Leblebici, H. ve Çeliköz, N. (2017). Prospective teachers’ attitudes towards children rights. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(1), 307-318. doi:10.24289/ijsser.270584
• Lewis, S. ve Clarke, M. (2001). Forest plots: Trying to see the wood and the trees. British Medical Journal (BMJ), 322(7300), 1479-1480. doi:10.1136/bmj.322.7300.1479
• MEB. (2021). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2020/2021. 26 Temmuz 2022 tarihinde http://sgb.meb.gov.tr/www/mill-egitim-istatistikleri-orgun-egitim-20202021/icerik/424 adresinden erişildi.
• Özen, F. (2015). Evaluation of the attitudes of teacher candidates towards democracy and multicultural education. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, 1(2), 182-220.
• Petticrew, M. ve Roberts, H. (2008). Systematic reviews in the social sciences: A practical guide. John Wiley & Sons.
• *Pilatin, G. (2019). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumlarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). http://dspace.trakya.edu.tr/xmlui/handle/trakya/4977 adresinden erişildi.
• *Pilatin, G. ve Ahmetoğlu, E. (2020). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumlarının incelenmesi. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 39(3) 100. Yıl Eğitim Sempozyumu Özel Sayı), 117-136.
• Rosenthal, R., Kleid, J. J. ve Cohen, M. V. (1979). Abnormal mitral valve motion associated with ventricular septal defect following acute myocardial infarction. American Heart Journal, 98(5), 638-641. doi:10.1016/0002-8703(79)90291-6
• Sağır, M. ve Gözler, A. (2013). Sınıf öğretmenlerinin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik görüşleri ve farkındalık düzeyleri. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 3(5), 67-102.
• Sari, K. ve Sasmaz Oren, F. (2020). The effect of inquiry-based learning strategy on the students’ academic achievements: A meta-analysis study. Hacettepe Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi-Hacettepe University Journal of Education, 35(3). doi:10.16986/huje.2019052510
• *Şehirli, Y. A. ve Ergin, A. Z. (2017). Öğretmen adaylarının çocuk haklarına yönelik tutumları. H. Asutay (Ed.), Balkan Eğitim Araştırmaları içinde (ss. 101-112).
• Turupcu Doğan, A. ve Gültekin Akduman, G. (2015). Okul öncesi eğitim ve çocuk hakları. G. U. Balat (Ed.), Okul öncesi eğitime giriş içinde (ss. 235-252). Nobel Akademik Yayıncılık.
• TÜİK. (2022). Dünya Nüfus Günü, 2022. 26 Temmuz 2022 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dunya-Nufus-Gunu-2022-45552 adresinden erişildi.
• Ulubey, Ö. ve Gözütok, F. D. (2016). Future citizenship, democracy and human rights education with creative drama and other interactive teaching methods. TED Eğitim ve Bilim, 40(182). doi:10.15390/EB.2015.4845
• UNICEF. (2021). Birleşmiş Milletler çocuk haklarına dair sözleşme ve ihtiyari protokoller, usûl kuralları ile çocuk hakları komitesi genel yorumları. 31 Aralık 2021 tarihinde https://www.unicef.org/turkey/media/7941/file/%C3%87HDS%20ve%20%C4%B0htiyari%20Protokoller,%20Usul%20Kurallar%C4%B1%20ile%20%C3%87ocuk%20Haklar%C4%B1%20Komitesi%20Genel%20Yorumlar%C4%B1.pdf adresinden erişildi.
• UNICEF. (2022). Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. 26 Temmuz 2022 tarihinde https://www.unicef.org/turkiye/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme adresinden erişildi.
• Van Bueren, G. (Ed.). (1998). International documents on children (2. bs.). Leiden-Boston: Martinus Nijhoff Publishers.
• *Yaşar Ekici, F. (2014). Öğretmen adaylarının çocuk haklarına yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of Academic Social Science, 2(8), 66-77. doi:10.16992/ASOS.417
• Yiğit, R. (2010). Çocukların cinsel istismarı ve ensest. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(3), 90-100.