Türkiye’de Uygulanan Din Politikaları İçin Bir Tipoloji Denemesi

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 1, 143 - 164, 01.01.2017

İsmail Akyüz

Öz

Din politikaları Türkiye’de üzerinde en fazla tartışılan konulardan biri olmuştur. Bir taraftan küresel gelişmeler diğer taraftan iç dinamikler farklı dönemlerde farklı yaklaşım ve politikaların ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Cumhuriyet tarihi boyunca din politikalarında meydana gelen değişikliklerin pek çok sebebi bulunmaktadır. Bu değişikliklere sebep olan süreçlerin açığa çıkarılması gelecekte uygulanacak din politikalarının daha sağlıklı olması için önemlidir. Çalışmada Cumhuriyet tarihi boyunca Türkiye’de uygulanan din politikalarının değişim seyri ortaya koyularak bir tipoloji yapılacaktır. Bu anlamda din politikalarındaki çeşitliliğe sebep olan siyasi ve sosyolojik süreçler incelenecek, kırılma noktaları tespit edilerek din politikaları bağlamında dönemsel bir tasnif yapılacaktır. Çalışmanın birincil veri kaynağı ilgili literatürden oluşmaktadır

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Din, Politika, Laiklik, Dini Özgürlükler

A Typology Essay for Religious Policies Applied in Turkey

Öz

Religion policies have become one of the most debated issues in Turkey. Global developments on the one hand, and internal dynamics on the other, have led to the emergence of different approaches and policies at different times. There are many reasons for changes in religious politics throughout the history of the Republic. The clarification of the processes leading to these changes is important so that future religious policies will be healthier. A typology will be made in the study by showing the changing course of the religious policies applied in Turkey Throughout the history of the Republic. In this sense, the political and sociological processes leading to the diversity of religious policies will be examined. Then break points will be determined and a periodic classification will be made in the context of religious policies. The primary data source of the study consists of the relevant literature.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Religion, Policy, Secularism, Religious Freedoms

Kaynakça

• AHMAD, Feroz (2012), The Making of Modern Turkey, Taylor & Francis e-Library, London
• AKKIR, Ramazan (2013), Özal ve Muhafazakarlık Politika Gençlik ve Siyaset Araştırmaları Yayınları, İstanbul
• AKSANYAR, Necati (2007), Demokrat Parti’nin Din Politikalarının Türk Basınına Yansımaları, Akademik Bakış, s.11, 107-129
• BOZAN, İrfan (2007), Devlet İle Toplum Arasında Bir Okul: İmam Hatip Liseleri Bir Kurum: Diyanet İşleri Başkanlığı, TESEV Yayınları, İstanbul
• BURAK, Begüm (2011), Osmanlı’dan Günümüze Ordu-Siyaset İlişkileri, History Studies, v.3, s.1, 45- 67
• CAN, Osman (2013), Bir Bakışta Hukuk, Anayasa ve Türkiye, Gençlik ve Spor Bakanlığı Eğitim, Kültür ve Araştırma Dairesi Yayınları, Ankara
• ÇAHA, Ömer (2001), “Türkiye’de Resmi Din Anlayışı: Etatokratik Sistemin İnşası” İslamiyat, 4 (4), 77-90
• ÇAKIR, Ruşen, BOZAN, İrfan (2005), Sivil, Şeffaf ve Demokratik Bir Diyanet İşleri Başkanlığı Mümkün mü, Tesev Yayınları, İstanbul
• DURSUN, Davut (1995), Laiklik, Değişim ve Siyaset, İnsan Yay., İstanbul
• Eğitim-Bir-Sen (2014), Rakamlarla 28 Şubat Raporu, Ankara
• ELİGÜR, Banu (2010), The Mobilization of Political İslam in Turkey, Cambridge University Press, New York
• ERTAN, Temuçin (2007), Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarında Laiklik, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi S 39, Mayıs 2007, 409-423
• ERTUNÇ, Ahmet Cemil (2013), Cumhuriyet’in Tarihi Pınar Yayınları, İstanbul
• İNAL, Kemal (2011), Türkiye’de Geçmişten Günümüze Din Politikaları ve Günümüze Etkileri, Dem Dergi, Yıl:1, s:2, 12-17
• JENKINS, Gareth (2008), Political İslam in Turkey, Palgrave Macmillan, New York
• KAHRAMAN, Hasan Bülent (2009), Ak Parti ve Türk Sağı, Söyleşi: Recep Yener, Agora Kitaplığı, İstanbul
• KAHRAMAN, Hasan Bülent (2012), Türk Siyasetinin Yapısal Analizi II, Agora Kitaplığı, İstanbul
• KARA, İsmail (2008), Cumhuriyet Türkiyesi’nde Bir Mesele Olarak İslam Dergah Yayınları, İstanbul
• KARACA, Nuray (2008), Pozitivizmin Erken Cumhuriyet Dönemine Etkisi, Anı Yayıncılık, Ankara
• KARAKAS, Cemal (2007), Turkey: Islam and Laicism Between the Interests of State, Politics and Society PRIF Reports, No: 78, Peace Research Institute Frankfurt, Frankfurt
• KARPAT, Kemal (2004), Military Interventions: Army-Civilian Relations in Turkey Before and After 1980, “Studies on Turkish Politics and Society: Selected Articles and Essays (Social, Economic and Political Studies of the Middle East and Asia, v.94)”, Edt: Reinhard Schulze, Koninklijke Brill NV, Leiden, Netherlands
• KAZANCİGİL, Ali (2009), Türkiye’de Modern Devletin Oluşumu ve Kemalizm, “Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme”, İçinde, Edt. Ersin Kalaycıoğlu, A.Yaşar Sarıbay, Dora Yayıncılık, Bursa
• KÖKER, Levent (2007), Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi, İletişim Yayınları, İstanbul
• KURU, Ahmet (2011), Pasif ve Dışlayıcı Laiklik, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul
• LEWİS, Bernard (1968), The Emergence of Modern Turkey Oxford University Press, London
• MARDİN, Şerif, (2000), “Türkiye’de Din ve Siyaset” İletişim Yayınları, İstanbul
• MERTCAN, Hakan (2013), Bitmeyen Kavga Laiklik, Türkiye’de Din-Devlet-Diyanet, Karahan Kitabevi, Adana
• Milliyet (25.02.1997), İrtica PKK'dan Tehlikeli, http://www.milliyet.com.tr/1997/02/25/t/index.html, (24.08.2015)
• NAL, Sabahattin (2005), Demokrat Parti’nin 1950-54 Dönemi Din Siyaseti, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, c.60 s.3, 137-171
• ÖZBUDUN, Ergun, HALE, William (2010), Islamism, Democracy and Liberalism in Turkey, The Case of the Ak Parti, Routledge, London and New York
• ÖZTEMİZ, Mutay (1997), Cumhuriyet Döneminde Devletin Din Politikaları, Pencere Yayınları, İstanbul
• RABASA, Angel, LARRABEE, F.Stephen (2008), The Rice of Political Islam in Turkey, Rand Corporation Publications, Santa Monica
• ROBINSON, Richard D. (1963), The First Turkish Republic, Harvard University Press, Cambridge
• SARIBAY, Ali Yaşar, (1985), Türkiye’de Modernleşme, Din ve Parti Politikası, Alan Yayıncılık, İstanbul
• ŞAHİN, Mehmet Cem (2012), Demokrat Parti Dönemi Türkiye’sinde Din, Siyaset ve Eğitim İlişkileri, Toplum Bilimleri Dergisi, c.6, s.12, 31-54
• TARHANLI, İştar (1993), Müslüman Toplum, Laik Devlet, Türkiye’de Diyanet İşleri Başkanlığı, Afa Yayıncılık, İstanbul
• TOPRAK, Binnaz (1981), Islam and Political Development in Turkey, E. J. Brill, Leiden
• YAVUZ, Hakan (2003), Islamic Political Identitiy in Turkey, Oxford University Press, New York
• YAVUZ, Hakan (2005), “Modernleşen Müslümanlar: Nurcular, Nakşiler, Milli Görüş ve Ak Parti, Kitap Yayınevi, İstanbul
• YAVUZ, M. Hakan (2011), Erbakan’dan Erdoğan’a Laiklik, Demokrasi, Kürt Sorunu ve İslam, çev: Leman Adalı, Kitap Yayınevi, İstanbul
• YILDIRIM, Ergün (2011), Yeni Türkiye’nin Yeni Aktörleri: Ak Parti ve Cemaat, Hayat Yayınları, İstanbul YÜCEL, Ali (2015), 28 Şubat ve El-Ezher Mezunlarının Mağduriyetleri
• http://timeturk.com/m/haber.asp?id=605804, (20.03.2015)