FAŞİZM ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 222 - 245, 31.12.2022

Göktuğ Şeker

https://doi.org/10.54429/seyad.1196816

Cited By: 2

Öz

Faşizm bir yirminci yüzyıl ideolojisidir. Faşist ideolojinin temel özelliği bütün siyasi ideolojilerin içinde devletin en fazla yüce olduğunu kabul eden bir ideoloji olmasıdır. Faşizmin devlet yönetimi alanındaki pratiğe dökülmüş hali, birinci ve ikinci dünya savaşı arasındaki süreçte etkili olmuştur bununla beraber sadece etkisi altına aldığı ülkeleri değil küresel siyasette de izleri bulunmaktadır. Yalnızca Almanya ile İtalya’da etkili olmamış, Avrupa da ki ülkelerin birçoğunda ve Japonya’da dahi iktidarını kazanan bir ideolojidir. Genel olarak baskıya dayalı bir ideolojidir. Demokrasiyi arka planda bırakıp büyük bir alanda etki sahibi olması da faşizmi etkili kılmaktadır. Bu ideolojinin diğer çağdaş siyasi ideolojilerle olan alakası da önemlidir. Örnek olarak sosyalizmle bazı konularla benzerlikleri bazı konularda farklılıkları vardır. Faşizm ve Sosyalizmde savaş döneminin ardından problemleri olan fakat belirli konularda batıdaki düzensizlikleri değerlendiren sosyolojik ve iktisadi sorunların ardından güç kazanmaları, Nasyonel sosyalizminde faşizminde bir diktatörlük olması, iki ideolojide de meclisin çok değer görmemesi benzer özelliklerindendir. Demokrasi konusu da fark olarak gösterilebilmektedir. İtalya ve Almanya’da iktidarda bulunmasının temel sebepleri benzerlik göstermektedir. Uygulama konusunda ise iki ülke arasında çeşitli konularda farklılıklar bulunmaktadır. İtalya’da devlet amaç olarak görülürken Almanya’da devlet araç konumundadır. Bunlarla beraber ırk etmeninde de çeşitli farklılıklar vardır. Bu çalışma genel olarak faşizm hakkında bilgi vermek için yapılmıştır. İlk kısımda faşizm hakkında temel bilgiler verilirken ikinci kısımda faşizmin tarihçesine yer verilmiştir. Ardından faşizmin ideolojik temelleri üzerinde durulmuştur. Son kısımda ise Alman ve İtalya’da ki faşizm hakkında bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Faşizm, İdeoloji, İtalya, Almanya, Irk

A COMPARATIVE EXAMINATION ON FASCISM

Öz

Fascism is a twentieth century ideology. The main feature of the fascist ideology is that it is an ideology that accepts the state as the highest of all political ideologies. The practice of fascism in the field of state administration was effective in the period between the first and second world wars, however, it has traces not only in the countries it influenced, but also in global politics. It is an ideology that has not only been effective in Germany and Italy, but has gained power in many countries in Europe and even in Japan. In general, it is an ideology based on oppression. Leaving democracy in the background and having an impact on a large area also makes fascism effective. The relevance of this ideology to other contemporary political ideologies is also important. For example, it has similarities with socialism on some issues and differences on some issues. Fascism and Socialism, which had problems after the war, but gained power after sociological and economic problems that evaluated the irregularities in the West on certain issues, that there was a dictatorship in the fascism of National Socialism, and that the parliament was not valued much in both ideologies are similar characteristics. The issue of democracy can also be shown as a difference. The main reasons for being in power in Italy and Germany are similar. As for implementation, there are differences between the two countries on various issues. While the state is seen as an end in Italy, the state is a tool in Germany. Along with these, there are various differences in the race factor. This study was made to give information about fascism in general. In the first part, basic information about fascism is given, while in the second part, the history of fascism is given. Then, the ideological foundations of fascism were emphasized. In the last part, information is given about fascism in Germany and Italy.

Anahtar Kelimeler

Fascism, İdeology, Italy, Germany, Race

Kaynakça

• Britt Lawrance, The 14 Characteristics of Fascism“, https://ratical.org/ratville/CAH/fasci14chars.pdf (Erişim: 09.12.2021). Carocci, Giampiero (1993): Faşizmin Tarihi, (çev.) Muhittin Yılmaz, İstanbul: Remzi
• Çağatay Şahin, (2017) “Sosyal Darwinizm, Nazizm ve Hukuk İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, s. 577.
• Eric John Hobsbawn, (2014). Milletler ve Milliyetçilik: Program, Mit, Gerçeklik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, s. 19.
• Gerek Nüvet, (2004). Siyaset Bilimi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2004.
• Guichonnet, Paul (1998). Mussolini ve Faşizm, (çev.) Tanju Gökçol, Ankara: İletişim
• Hamann, Brigitte. (1999). Hitler's Vienna: A Portrait of the Tyrant as a Young Man. London: Trans. Thomas Thornton; New York: Tauris Parke Paperbacks.
• Hett, Benjamin Carter (2019). Demokrasinin Ölümü: Hitler’in Yükselişi ve Weimar Cumhuriyeti’nin Çöküşü. İstanbul: Profil Kitap.
• Heywood Andrew, (2016). Siyasi İdeolojiler: Bir Giriş, Genişletilmiş 5. Baskı, çev. L. Köker, İstanbul, BB101,
• Hitler, Adolf. (2016). Kavgam. En Kitap.
• Hobsbawn Eric John, (2014). Milletler ve Milliyetçilik: Program, Mit, Gerçeklik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları,
• İnaç, Hüsamettin ve Erdoğan, Selami (2004). “Toplumsal Bir İdeoloji Olarak Faşizm: Sosyo-
• Juan J. Linz, (2003) “Fascism as Latecomer: An Ideal Type with Negations”. A. Kallis (ed), The Fascism Reader, London; New York: Routledge, s. 66-67.
• Kevin Harrison and Tony Boyd, (2003) Understanding Political Ideas and Movements, Manchester: Manchester University Press, s. 257.
• Kongar, Emre (2018). İçimizdeki Zalim: Anlamak ve Üstesinden Gelmek. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Korkusuz Şermin, (2008). Turkey and Its Relation to The European Union From A Radical Nationalist Perspective: The Nationalist Action Party From The Early 1990’s Until the Present, Middle East Technical University Graduate School of Social Sciences, Ankara.
• Macit Hanifi, (2013). “Faşizmin Resmi Düşünürü: Giovanni Gentile”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 50, s. 55-64.
• Macit, Hanifi (2007). Faşizm ve Nazizm, Ankara: Savaş Yayınevi
• Michael Mann, Fascists, (2019). Cambridge: Cambridge University Press, 2004, s. 13’ten aktaran Hıdır Doğan, Milliyetçi Hareket Partisi’nin Kuruluş Dinamikleri ve İdeolojik Evrimi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, s. 19.
• Michel Henri, (1993): Faşizmler, Çev. Füsun Üstel, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mussolini, Benitto (1998). Faşizm-Faşist Devlet, İstanbul: Toker Yayınları
• Nephan Saran, (1989). Antropoloji, İstanbul: İnkılap Yayınevi, s. 87.
• Nevzat Can, (2009) “Şiddetin İdeolojik Yüzü ya da Faşizmin Korunan Baltası”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, s.3.
• Örs Birsen, (2008). 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, s. 485.
• Paxton Robert O., (1998) “The Five Stages of Fascism. The Journal of Modern History Vol 70, No 1, s. 1-23.
• Peters Michael A., (2018). “The Return of Fascism: Youth, Violence and Nationalism”, Educational Philosophy and Theory, Cilt 49, Sayı 14, s. 674-678.
• Roger Griffin, (1993). Faşizmin Doğası, çev. A. Selman, İstanbul: İletişim, 1993, s.21.
• Sarıca Murat, Aybar Rona, (1962). Faşizm, İstanbul: İzlem Yayınları.
• Sternhell Zeev, (2008): “How to Think About Fascism and Its Ideology. Constellations, No 15, s. 270-280.
• Süslü H. Dilay, (2019). The Political Discourse of Nihal Atsız, Middle East Technical University Graduate School of Social Sciences, Ankara.
• Şaylan, Gencay, (1981). Çağdaş Siyasal Sistemler, Ankara: TODAİE.
• Tesca Angelo, (2018). “Faşizmin Oluşum ve Gelişiminin Genel Şartları”, içinde Faşizm ve Kapitalizm, A. Thalheimer, A. Rosenberg, O. Bauer ve A. Tasca (eds.), İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• Watson Hugh Seton, (1980). “Fascism, Right and Left”. in S. N. Eisenstadt (ed.) Political Sociology: A Reader. Jaipur: Rawat Publications.