İnsani Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Çalışma

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 4, 33 - 42, 31.10.2019

Mehmet Aydın

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de insani gelişme ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin 1990-2017 dönemi için ampirik olarak incelenmesidir. Bu kapsamda, insani gelişme ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi Hacker ve Hatemi-J (2006) bootstrap nedensellik testi ve bu değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişki ARDL eşbütünleşme, DOLS ve FMOLS yöntemleri ile araştırılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular, insani gelişme ve ekonomik büyüme arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisinin olduğunu ve bu değişkenlerin uzun dönemde birlikte hareket ettiklerini göstermektedir. Uzun dönemdeki ilişkinin büyüklüğü incelendiğinde ise, insani gelişme endeksinde meydana gelecek 0.01 birimlik bir artışın ekonomik büyümeyi yaklaşık olarak %0.05 arttıracağı sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu sonuca göre, insani gelişmeyi arttırmaya yönelik politikanın ekonomik büyüme üzerinde olumlu etkileri olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, İnsani Gelişme, Bootstrap Nedensellik, Ekonomik Büyüme, İnsani Gelişme, Bootstrap Nedensellik, Economic Growth, Human Development, Bootstrap Causality

Relationship Between Human Development and Economic Growth: An Empirical Study on Turkey

Öz

The aim of this study is to examine the relationship between human development and economic growth in Turkey empirically for the period 1990-2017. In this context, the causality relationship between human development and economic growth was investigated by Hacker and Hatemi-J (2006) bootstrap causality test and the long-term relationship between these variables with ARDL cointegration, DOLS and FMOLS methods. The findings from the study show that there is a bi-directional causality relationship between human development and economic growth and that these variables act together over the long term. When the size of the long-term relationship is examined, the result is that a 0.01 unit increase in the Human Development Index will increase economic growth by about 0.05%. According to this conclusion, the policy towards increasing human development will have positive effects on economic growth.

Anahtar Kelimeler

Economic Growth, Human Development, Bootstrap Causality, Economic Growth, Human Development, Bootstrap Causality

Kaynakça

• Anand, S., ve Sen, A. (2000). Human development and economic sustainability. World development, 28(12), 2029-2049. Bundala, N. (2012). Economic growth and human development; a link mechanism: an empirical approach. Dikmen, M. K. (2004). Ḃ üyüme ve insani gelişme arasındaki bağlantılar uluslar arası amprik bir çalışma. Iktisat Isletme ve Finans, 19(222), 39-54. Erdem, E., ve Çelik, B. (2019). İnsani gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi: bazı Afrika ülkeleri üzerine bir uygulama. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 1336. Gürses, D. (2009). 'İnsani gelişme ve Türkiye. Balikesir University Journal of Social Sciences Institute, 12(21). Hacker, R. S., ve Hatemi-J, A. (2006). Tests for causality between integrated variables using asymptotic and bootstrap distributions: theory and application. Applied Economics, 38(13), 1489-1500. Human Development Report (2016), United Nations Development Programme, New York, http://hdr.undp.org/en/2016-report (Erişim Tarihi: 25.07.2019). Kaya, A. (2017). Finansal piyasalardaki gelişmelerin insani gelişmişlik üzerine etkisi: Türkiye örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 20, 169-180. Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of applied econometrics, 16(3), 289-326. Ranis, G. (2004). Human development and economic growth. Yale University Economic Growth Center Discussion Paper, (887). Ranis, G., Stewart, F., & Ramirez, A. (2000). Economic growth and human development. World development, 28(2), 197-219. Shahbaz, M., Iqbal, A., & Butt, M. S. (2011). Testing causality between human development and economic growth: a panel data approach. International Journal of Education Economics and Development, 2(1), 90-102. Sharifi-Renani, H., Mirfatah, M., ve Honarvar, N. (2012). Effects of human development ındexes (hdıs) on economic growth in mena countries: an emphasis on education and literacy ındexes. Available at SSRN 2103360. Şahin, G., ve Gökdemir, L. (2016). İnsani gelişme endeksi bileşenlerinin Türkiye ölçeğinde ardl sınır testi ile sınanması. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 2(1), 1-24. Şaşmaz, M. Ü., ve Yayla, Y. E. (2018). Vergiler ve ekonomik büyüme ile insani gelişme arasındaki nedensellik ilişkisi: avrupa birliği geçiş ekonomileri örneği. Journal of Turkish Court of Accounts/Sayistay Dergisi, (111). Tekin, B., ve Gör, Y. (2019). Finansal gelişmişlik ile insani gelişmişlik arasındaki eşbütünleşme ve nedensellik ilişkileri. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 1-16. Toda, H. Y., ve Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of econometrics, 66(1-2), 225-250. UNDP (1990), Human development report 1990. New York: Oxford University. United Nations Development Programme. (2018). Human development indices and indicators: 2018 statistical update. Ünal, Ç. (2008). İnsani gelişmişlik endeksine göre Türkiye’nin bölgesel farklılıkları, Coğrafi Bilimler Dergisi, 6(2), 89-113. Yildirim, E., ve Kesikoglu, F. (2012). Ithalat-Ihracat-Döviz Kuru Bagimliligi: Bootstrap ile Düzeltilmis Nedensellik Testi Uygulamasi. Ege Akademik Bakis, 12(2), 137.