Meslek Hastalıklarının Olumsuz Etkileri-Koruyucu Mekanizmalar ve Karşılaşılan Bazı Sorunlar

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 2, 87 - 104, 26.12.2025

Atanur Karaahmetoğlu

https://doi.org/10.32331/sgd.1844668

Öz

Meslek hastalıkları nedeniyle birçok olumsuzluk
yaşanabilmektedir. Meslek hastalığına bağlı olarak işçi
bedenen ve ruhen zarar görebileceği gibi hayatını da
kaybedebilmektedir. Ancak meslek hatalığına ilişkin
olumsuzluklar bunlarla sınırlı değildir. Ayrıca meslek
hastalığına yakalanan işçi maddi zarar görmekle birlikte,
işçinin ölümü halinde ilgili diğer kişiler de ekonomik
açıdan zarar görebilmektedir. Bunun yanında meslek
hastalığı nedeniyle nitelikli iş gücünün kaybı, üretimin
sekteye uğraması gibi sorunlar da yaşanabilmektedir.
Bu olumsuzluklara karşın işçinin meslek hastalığına
yakalandığı dahi çoğu zaman doğru teşhis edilememektedir.
Zira meslek hastalıklarının tanı, teşhis ve tedavi sürecinde
birçok sorun yaşanabilmektedir. O nedenle ilgililerin
meslek hastalığından ne anlaşılması gerektiği konusunda
doğru bilgiye sahip olması gerekmektedir. Aksi halde
gerçekten meslek hastalığına yakalanan işçinin meslek
hastalığına yakalandığı tespit edilemeyecek ve buna bağlı
olarak birçok olumsuzluk yaşanacaktır. Bu çalışmada
meslek hastalıklarının olumsuz etkileri incelenerek, meslek
hastalıklarına yönelik ne gibi koruyucu tedbirlerin alınması
gerektiği ve uygulamada görülen bazı aksaklıklar ele
alınmıştır. Böylece meslek hastalıklarına ilişkin sorunların
ortaya koyulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hastalık , teşhis , tedavi , meslek hastalığı , koruyucu tedbirler

Negative Effects of Occupational Diseases - Protective Mechanisms and Some Problems Encountered

Öz

Many negativities may occur due to occupational diseases.
Due to occupational disease, the worker may suffer physical
and mental harm or even lose her/his life. However, the
negative aspects of professional malpractice are not limited
to these.In addition, although the worker who contracts
an occupational disease suffers financial damage, other
people concerned may also suffer economic damage in the
event of the worker’s death. In addition, problems such as
loss of qualified workforce and interruption of production
due to occupational diseases may also occur. Despite
these negativities, it is often not correctly diagnosed that
the worker has an occupational disease. Because many
problems may occur in the diagnosis, diagnosis and
treatment process of occupational diseases. Therefore,
those concerned must have accurate information about
what to understand from occupational disease. Otherwise,
the worker who actually has an occupational disease will
not be able to be identified as having an occupational
disease and many negativities will occur as a result. In
this study, the negative effects of occupational diseases
are examined, what protective measures should be taken
against occupational diseases and some problems observed
in practice are discussed. Thus, it is aimed to reveal the
problems related to occupational diseases.

Anahtar Kelimeler

Illness , diagnosis , treatment , cccupational disease , protective measures

Kaynakça

• Ağar, A. ve Kızıltan, B. (2022). Ofis Çalışanlarında Kas İskelet Sistemi Sorunları ve Ergonomi. OHS Academy. 5(1). 50-56.
• Akbulut, B. (2016). Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Akın, L. (2012). Sendikaların İş Sağlığı ve Güvenliğinin Sağlanmasına Katkısı. Çalışma ve Toplum. 34(3). 101-124.
• Akpınar, T. (2015). İş Sağlığı ve İş Güvenliği İşçi İşveren Rehberi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Akyiğit, E. (2013). Yeni Sistemde Sendika Üyeliği ve Güvencesi. Çalışma ve Toplum. 37(2). 41-90.
• Akyiğit, E. (2023). İş Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Altıner, F. Z. (2009). İşverenin İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Maddi Tazminat Yükümlülüğü. EÜHFD. XIII (3–4). 265-289.
• Antalya, Ö. G. (2019). Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt II .Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Arıcı, K. (2015). Türk Sosyal Güvenlik Hukuku. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Arslan, Ç. (2017). Maden İş Kazası ve Meslek Hastalığı Nedeniyle İşveren ve İşveren Vekilinin Cezai Sorumluluğu. Uluslararası Maden İşletmelerinde İş Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu 2017 Bildirimler Kitabı. Adana: TMMOB Maden Mühendisleri Odası Adana Şubesi.
• Aydınlı, İ. (2005). İşçinin Kişiliğinin Korunmasına Yönelik Düzenlemeler ve Borçlar Kanunu Tasarısının Konuyla İlgili Düzenlemelerinin Değerlendirilmesi. TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi.1(6). 21-42.
• Aydos, H. (2014). Türkiye’de Sosyal Güvenliğin Gelişimi ve Bazı Ülke Uygulamalarının Karşılaştırmalı Analizi (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Araştırma Merkezi). Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi. ÇSGB. Ankara
• Bal, Ç. (2016). İşçi Sınıfının Oluşumunda Sendikalaşma Süreci. (Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi. Isparta
• Balkır, Z. G. (2012). İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkının Korunması: İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Organizasyonu. Sosyal Güvenlik Dergisi. 2(1). 56-91.
• Baybora, D. (2012). İş Sağlığı ve Güvenliğine Genel Bakış. İş Sağlığı ve Güvenliği. Ed. Dilek Baybora. Anadolu Üniversitesi. Eskişehir.
• Baybora, D. (2013). Sosyal Güvenlik Hukuku Hakkında Genel Bilgiler ve Ülkemizde Sosyal Güvenlik Hizmetlerinin Kurumsal Yapısı. Ed. Nuvit Gerek / Fatma Kocabaş. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Baycık, G. (2006). İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Maden İşçileri. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Baycık, G. (2011). Yeni Düzenlemeler Açısından İnşaat İşvereninin İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülükleri. AÜHFD. 60(2). 227-254.
• Baycık, G. (2013). Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Haklarında Yeni Düzenlemeler. Ankara Barosu Dergisi. 3. 103-170.
• Bostancı, Y. ve Çetinel, T. (2021). İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Tazminat Taleplerinin Usul Hukukunun Bazı Kurumları Bakımından Değerlendirilmesi. SDÜHFD. 11(1). 331-375.
• Çağlayan, Ç. (2015). Meslek Hastalıkları Rehberi. İstanbul: Birleşik Metal İş Yayınları.
• Çelik, N., Caniklioğlu, N., Centel, T. ve Özkaraca, E. (2022). İş Hukuku Dersleri. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Demir, F. (2018). İş Hukuku ve Uygulaması. İzmir: Albi Yayıncılık.
• Demircioğlu, A. M. ve Kaplan, H. A. (2016). Sorularla İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Demircioğlu, A. M. ve Centel, T. (2016). İş Hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Eren, F. (2021). Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Eser, D. (2020). Sendikaların İş Sağlığı ve Güvenliği Konusundaki Etkinliği. Çalışma İlişkileri Dergisi. 11(2). 1-21.
• Eyrenci, Ö., Taşkent, S. ve Ulucan, D. (2020). Bireysel İş Hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Gerek, N. (2011). İş Sağlığı ve Güvenliği. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Görgün, T. (2014). Soma’da Sendikal Hareketlerin Sıkıntıları. Elektrik Mühendisliği Odası (EMO). 451. 23-26.
• Günay, C. İ. (2020). İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri. Ankara: Yetkin Yayınevi.
• Günay, C. İ. (2015). Türk Borçlar Kanunu Şerhi. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Güneren, A. ve Sur, M. (2009). Toplu İş İlişkileri: Yargıtay’ın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2006. Ankara: İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi.
• Güneren, A. (2020). İş Kazası ve Meslek Hastalığından Kaynaklanan Maddi ve Manevi Tazminat Davaları. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Güzel, A., Okur, A. R. ve Caniklioğlu, N. (2021). Sosyal Güvenlik Hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Hakeri, H. (2014). Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi. [https://www.acibadem.com.tr/hayat/meslek-hastaliklari/#:~:text=Psikososyal%20riskler.-,Fiziksel%20Etkenler,g%C3%BCr%C3%BClt%C3%BCye%20ba%C4%9Fl%C4%B1%20i%C5%9Fitme%20kayb%C4%B1) %20geli%C5%9Febilir.]. (Erişim: 14 Kasım 2025).
• [https://www.csgb.gov.tr/home/Contents/Bakanlik/Tarihce]. (Erişim: 10 Kasım 2023).
• [https://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377299/lang--tr/index.htm]. (Erişim: 10 Ekim 2023).
• [https://isgb.eskisehir.edu.tr/tr/Icerik/Detay/tehlike-ve-risk#:~:text=Tehlike%3A%20Tehlike%20genelde%20bireylere%20zararl%C4%B1,ise%20tehlikelerin%20olu%C5%9Fma%20ihtimalini%20anlat%C4%B1r. ]. (Erişim: 10 Kasım 2025).
• [https://www.sgk.gov.tr/Content/Post/a4b7b555-198f-41e4-a020-fa52276bda37/Meslek-Hastaligi-2022-07-21-10-54-41]. (Erişim: 22 Ekim 2023).
• Ilıman, E. Z. (2015). Türkiye’de Meslek Hastalıkları. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırmaları Dergisi. 1(1). 22-23.
• İleri, T. (2013). Cumhuriyetin İlk Yıllarında Maden İşçilerinin Çalışma Hayatına İlişkin Yapılan Düzenlemeler. International Journal of Social Science. 6(2). 1449-1467.
• İnciroğlu, L. (2017). İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kamu Denetçiliği Kurumu. (2014) Soma Maden Kazasından Hareketle: Kömür Madenciliğinde İş Sağlığı ve Güvenliği Özel Raporu. Ankara.
• Karadoğan, E. (2018). Meslek Hastalıkları ile Mücadelede Sendikaların Etkisi(zliği). Çalışma Ortamı. 156. 26-29.
• Karakaş, İ. (2011). SGK Meslek Hastalığı Uygulamaları ve Meslek Hastalığı Davaları. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Kaynak, Z. (2015). Sosyal Sigorta ve Uygulaması. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Koç, Y. (2007). Türkiye’de Sendikacılık: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. 1-23. [http://www.yildirimkoc.com.tr/usrfile/1323378000a.pdf]. (Erişim: 18 Ekim 2025).
• Kocabaş, F. vd., (2018). Çalışma Ortamında Psikososyal Risk Etmenlerinin İş Kazası, Meslek Hastalıkları ve İş ile İlgili Hastalıklarla İlişkisi. Sosyal Güvence Dergisi. 14. 28-62.
• Korkusuz, M. R. ve Uğur, S. (2015). Sosyal Güvenlik Hukuku. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Kurt, R. (2015). Herkes İçin İş Sağlığı ve Güvenliği Rehberi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Akdeniz, A. L. (2014). İşverenin İş Kazası ve Meslek Hastalıklarından Doğan Zararlardan Sorumluluğunun Niteliği. İÜHFM. LXXII(2). 3-30.
• Akdeniz, A. L. (2015). Meslek Hastalığı Kavramı Üzerine. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Mülayim, B. O. (2022). Avrupa ve Ülkemizde Toplu İş Sözleşmesi Kapsama Oranı ve Bu Oranı Etkileyen Faktörler. Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 5(1). 110-153.
• Narter, S. (2015). Meslek Hastalığında Sorumluluklar ve Sigortasız Çalışanın Meslek Hastalığına Tutulması. Karatahta / İş Yazıları Dergisi. 2. 19-43.
• Narter, S. (2017). İş Kazası ve Meslek Hastalığında Hukuki ve Cezai Sorumluluk. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Nomer, H. N. (2023). Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Olgaç, C. ve Bulut, M, (2013). İş Kazaları Meslek Hastalıkları Uygulamaları ve Rücu Davaları. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Oral, T. ve Bekman, F. B. (2021). İnsan Sağlığı Hizmetleri Çalışanlarının Maruz Kaldığı Meslek Hastalığı Etkenlerinin İSG Kapsamında İncelenmesi. Genel Sağlık Hizmetleri Dergisi. 3(2). 160-178.
• Özcan, D. (2016). Uygulamalı İş Davaları. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Özdemir, Ş. ve Topçuoğlu, H. (2009). İşyerinde Meslek Hastalıkları Tanı ve Korunma Yolları. Mühendis ve Makine. 50(592). 63-65.
• Özdemir, E. (2014). İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku. İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Özen, M. (2017). Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Özveri, M. (2015). İşçi Sağlığı İş Güvenliği ve İş Cinayetleri. İstanbul: Birleşik Metal-İş Yayını.
• Özveri, M. (2018). Türkiye’de Meslek Hastalıkları Alanında Yaşanan Hukuki Açmazlar. Çalışma ve Toplum. 57(2). 749-786.
• Öztürk, G. S. (2015). İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülüklerinin Yerine Getirilmemesinin Hukuki, İdari ve Cezai Sonuçları. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Selek, H. S. (2018). İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Temel Konular. Ankara; Seçkin Yayıncılık.
• Sözer, A. N. (2017). Türk Sosyal Sigortalar Hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Sümer, H. H. (2022). İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Sümer, H. H. (2022). İş Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Süzek, S. (2022). İş Hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Şakar, M. (2021). İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Şamiloğlu, E. (2008). Türk Sosyal Güvenlik Hukukunda İş Kazası ve Meslek Hastalıkları Sigortası. (Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi.
• Şen, M. (2015). İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramı Tarihsel Gelişim ve Dayanakları. MÜHFD. 4(1). 117-142.
• T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi. (2013). Meslek Hastalıkları. Ankara.
• Tiftik, M. ve Adıgüzel, A. (2016). İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na Göre Genel Hizmet Sözleşmelerinde İşverenin İşçiyi Koruma Borcu. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi. 1(1). 319-356.
• Toker, A. (2017). Haksız Fiilin ve Haksız Fiilden Doğan Maddi Tazminatın Unsurları. (Özel Hukuk Anabilim Dalı). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Başkent Üniversitesi. Ankara
• Topaloğlu, S. ve Çınkı, F. (2014). İş Kazası ve Meslek Hastalığı Haklar Yardımlar Yükümlülükler Tazminat ve Ceza Sorumlulukları. Ankara: Yayın Yeri Yok.
• Tuncay, A. C. ve Ekmekçi, Ö. (2021). Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Tunçomağ, K. ve Centel, T. (2022). İş Hukukunun Esasları. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Tutkun, E. (2013). Kimyasal Maruziyetler ve Meslek Hastalıkları. [https://hisam.hacettepe.edu.tr/isvemeslekhastaliklarisemp/17.pdf]. (Erişim: 12 Kasım 2025).
• Tuysuz, M. (2024). Ofislerde Ergonomik Faktörlerin İş Sağlığı ve Güvenliği Bağlamında Değerlendirilmesi. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi. 8(1). 17-30.
• Uluslararası Çalışma Örgütü. (2011). Yer Altı Kömür Madenlerinde Güvenlik ve Sağlık. Ankara: ILO Türkiye Ofisi.
• Uluslararası Çalışma Örgütü ILO Türkiye Ofisi. (2016). Türkiye Kömür Madenciliği Sektöründe Sözleşmesel Düzenlemeler: Gerçekleşme Biçimleri, Boyutları, Nedenleri, Yasal Nedenleri ve İSG Üzerindeki Etkisi. Ankara: ILO.
• Uşan, M. F. ve Erdoğan, C. (2020). İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yamakoğlu, E. (2016). İşverenin İşyeri Hekimi İş Güvenliği Uzmanı Çalıştırma Yükümlülüğü. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yavuz, N. (2015). Türk Borçlar Kanunu Şerhi II. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Yazgan, T. (1972). Sosyal Güvenlik Kavramı. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. 24. 191-208.
• Yeşiltepe, A. ve Karadağ, G. (2019). Meslek Hastalığının Boyutları ve Meslek Hastalıklarından Korunmada İş Sağlığı Hemşirelerinin Rolleri. DEUHFED. 12(4). 294-302.
• Yılmaz, F. (2013). 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda Önleyici Yaklaşım ve İşverenin Yükümlülükleri. TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi. 24(6)/25(1-2). 44-69.
• Yorgun, S. (2013). Sosyal Politika Açısından 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu. Çalışma ve Toplum. 39(4). 357-380.