İnsan Haklarına İlişkin Uluslararası Hukuk ve Türk Hukuku Anayasa m. 90 Son Cümle Hükmü ve Toplu Eylemler Üzerine

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 2, 9 - 36, 01.10.2015

E. murat Engin

Öz

Anayasa m. 90/5
hükmü, doğrudan doğruya yargıca hitap ederek, 
iç hukuk normuyla insan haklarına ilişkin uluslararası hukuk normunun
çatışması halinde,  emredici de olsa
yasal düzenlemeyi ihmal etmesini ve uluslararası hukuku esas almasını
emretmektedir. Söz konusu düzenlemenin hukukumuzun gelişimi bakımından ne kadar
önemli olduğunu özellikle sendikal haklar ve toplu eylem alanında ortaya çıkan
sorunlara ilişkin yargı kararları ortaya koymaktadır. 6356 sayılı Kanun yasal
grev tanımı dışında kalan tüm toplu eylemleri kanuna aykırı grev olarak
tanımlamasına karşılık, Yargıtay’ın konuyu uluslararası normlar ışığında
değerlendirdiği görülmektedir. Bazı kararlar çelişkililer barındırsa da,
Yargıtay’ın tutumunun isabetli olduğu düşünülmektedir. Türk hukukunda toplu
eylem hakkının hukuki niteliği ve içeriği uluslararası normlar ve Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesi içtihatları temelinde incelenmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Toplu eylem hakkı, kanuni grev, kanun dışı grev, milletlerarası andlaşma, iç hukuk, uluslararası normun doğrudan uygulanması

Kaynakça

• Engin, E. Murat, Sendikal Hak ve Özgürlüklere İlişkin AİHS Hükümleri, AİHM Kararları ve Türk Hukuku, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hükümleri ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarına Göre Çalışanların Hakları ve Türk Hukuku, İş Hukukunda Güncel Sorunlar (5), Kadir Has Üniversitesi, 28.02.2015 Seminerine sunulan tebliğ (Basım aşamasındadır)
• Engin, E. Murat (1999), Toplu İş Sözleşmesi Sistemi, İstanbul Barosu Yayınları
• Gözler, Kemal, "Milletlerarası Antlaşmalara Kanun Üstü Bir Değer Tanınabilir mi? (Anayasa Değişikliği Teklifi Hakkında Bir Eleştiri)", [www.anayasa.gen.tr/madde90.htm.]
• Gülmez, Mesut (2013) “Ulusalüstü Sözleşmelerin Doğrudan Uygulanması Sorunu: Çelişen İki Yargıtay Kararı, İş Hukuku Öğretisi ve Bir Öneri”, Çalışma ve Toplum 2013/3.
• ILO (2006), “Freedom of Association-Digest of Decisions and Principles of the Freedom of Association Committee of the Governing Body”, Fifth (revised) Edition, Geneva.
• İnceoğlu, Sibel (2013), “Anayasa ve İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi İlişkisi”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa.
• TBB (2005) İnsan Hakları Uluslararası Sözleşmelerinin İç Hukukta Doğrudan Uygulanması, Ankara: TBB Yayını.
• Karagülmez, Ali (2004), “5170 Sayılı Yasa ile Anayasa’nın 90. Maddesinde Yapılan Değişikliğe Bakış”, TBB Dergisi, Sayı 54.
• Martinico, Guiseppe (2012), “Is the European Convention Going to be Supreme? A Comparative-Constitutional Overview of ECHR and EU Law Before National Courts”, The European Journal of International Law, Vol. 23, No. 2.
• Mouly, Jean (2012), “Büyük Dairenin 12 Kasım 2008 tarihli Demir ve Baykara c. Türkiye kararı”, Sosyal Hakların Genişletilmesinde İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi, Anayasal Sosyal Haklar (ed. İbrahim Kaboğlu), İstanbul: Legal Yayınevi.
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Case of Demir and Baykara v. Turkey, Grand Chamber, 12 November 2008, No. 66, [http://hudoc.echr.coe.int]
• Case of Karaçay v. Turkey, 2. Section, 27.06.2007, [http://hudoc.echr.coe.int]
• Chamber judgments Kaya and Seyhan & Saime Özcan v. Turkey, 15.09.09, [http://hudoc.echr.coe.int]
• Case of Enerji Yapı Yol-Sen v. Turkey, 3. Section, 21.04.2009, [http://hudoc.echr.coe.int]