İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları Performans Değerlendirme Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 2, 124 - 144, 01.10.2015

Engin Üngüren Tayfur Süleyman Koç

Öz

Çalışma ortamında
meydana gelen iş kazaları, çalışma hayatının önemli sorunlarından birini teşkil
etmektedir. Günümüzde iş sağlığı ve güvenliği alanında pek çok gelişme olmasına
rağmen, iş kazası rakamları halen yüksektir. İş sağlığı ve güvenliği
uygulamaları sağlıklı
ve güvenli bir çalışma ortamı sunarak; iş
kazalarının önlenmesinde, çalışanların fiziksel ve ruhsal yönden kendilerini
iyi hissetmesinde ve ayrıca işletme verimliliğin, kurumsal imajının ve müşteri
memnuniyetinin artırılmasında önemli bir rol oynamaktadır. İşletmelerin bu
uygulamalara yönelik performans ölçümlerini gerçekleştirmeleri, iş sağlığı ve
güvenliği ile ilgili stratejilerinin ve faaliyetlerinin mevcut durumu ya da
başarısı ile ilgili bilgi toplamalarına yardımcı olmaktadır. Bu çalışmanın
amacı da iş
sağlığı ve güvenliği uygulamalarının etkinliğine yönelik bir performans
değerleme ölçeğinin geliştirilmesidir. Çalışma Antalya ili Alanya ilçesinde
faaliyet gösteren konaklama işletmeleri üzerinde gerçekleştirilmiştir.
Araştırma sonucunda iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları performans ölçeğinin
beş faktörlü bir yapıya sahip olduğu belirlenmiş ve ölçeğin güvenilir ve
geçerli bir yapıya sahip olduğu saptanmıştır.

 

Anahtar Kelimeler

İş sağlığı ve güvenliği, performans, performans değerleme, konaklama işletmeleri

Kaynakça

• Alli, B. O. (2008), “Fundamental Principles of Occupational Health and Safety”, International Labor Office, Geneva.
• Barnett-Schuster, P. C. (2008), “Fundamentals of International Occupational Health and Safety Law”, (Aberdeen University Press).
• Bohle, P. ve M. Quinlan, (2000), “Managing Occupational Health and Safety: A Multidisciplinary Approach, Macmillan Education AU”.
• Burke, M. J.; Sarpy, S. A., P. E. Tesluk, K. Smith-Crowe (2002), “General Safety Performance: A Test of a Grounded Theoretical Model”, Personnel Psychology, 55(2): 429-457.
• Demirbilek, T. (2005), İş Güvenliği Kültürü, (Legal Yayıncılık), İstanbul.
• Ercan, İ. ve İ. Kan (2004), “Ölçeklerde Güvenirlik ve Geçerlik”, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(3): 211-216. Erickson, P. (1996), “Practical Guide to Occupational Health and Safety”, (Academic Press), San Diego. Gerbing, D. W. ve J. C. Anderson (1993), “Monte Carlo Evaluations of Goodness-of-Fit Indices”, in Testing Structural Equation Models, K.A. Bollen ve J.S. Long (eds.), Newbury Park, CA: pp.40–65. Güzeller, C. O. (2005), “Orta Öğretim Kurumları Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavının Geçerliği, Doktora Tezi”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Harms-Ringdahl, L. (2005), “Safety Analysis: Principles and Practice in Occupational Safety”, (CRC Press), New York.
• Hughes, P. ve E. Ferett (2012), “Introduction to International Health and Safety at Work”, (Routledge Press), New York.
• ILO (2009), “Guidelines on Occupational Safety and Health Management Systems: ILO-OSH 2001”http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@ed_protect/@protrav/@safework/documents/normativeinstrument/wcms_107727.pdf , (10.06.2015).
• Kang, S. K. (2009), "Seoul Declaration on Safety and Health at Work", Industrial Health, Vol. 47, No. 1, 1-3.
• Kines, P. ; Lappalainen, J., K. Mikkelsen, E. Olsen, A. Pousette, J. Tharaldsen, et al (2011), “Nordic Safety Climate Questionnaire (NOSACQ-50): A New Tool For Diagnosing Occupational Safety Climate”, International Journal of Industrial Ergonomics, 41: 634-646.
• Kline, R. B. (2005), “Principles and Practice of Structural Equation Modeling (Methodology in the Social Sciences)”, 2nd Edition, the Guilford Press. Larson, J. (1996), "The World Health Organization's Definition of Health: Social Versus Spiritual Health", Social Indicators Research, No. 38: 181-192.
• Lingard, H.; Wakefield, R., P. Cashin (2011), "The Development and Testing of a Hierarchical Measure of Project OHS Performance", Engineering, Construction and Architectural Management, 18(1): 30 - 49.
• MacCallum, R. C. ve J. T. Austin (2000), “Applications of Structural Equation Modeling in Psychological Research”, Annual Review of Psychology, 51: 201–226. Maurice, P.; Lavoie, M., L. Laflamme, L. Svanström, C. Romer ve R. Anderson (2001), "Safety and Safety Promotion: Definitions for Operational Developments", Injury Control and Safety Promotion, 8(4): 237-240. Netemeyer, R. G.; Bearden, W. O., S. Sharma (2003), Scaling Procedures: Issues and Applications, Sage Publications, U.S.A. Ofluoğlu, G. ve G. Sarıkaya (2005), “OHSAS 18001 İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sistemi”, Kamu-İş Dergisi, Cilt: 8, No: 3. Özdemir, Ş. ve H. Topçuoğlu (2009), “İş Sağlığı ve Güvenliği Performans Ölçümü ve İzleme”, Mühendis ve Makine Dergisi, Cilt: 50, Sayı: 592, 30-33. Redinger, C. F.; Levine, S. P., M. J. Blotzer, M. P. Majewski (2002), "Evaluation of an Occupational Health and Safety Management System Performance Measurement Tool—III: Measurement of Initiation Elements", AIHA Journal, No: 63, 41-46.
• Robson, S.; Clarke, A., K. Cullen, A. Bielecky ve C. Severin (2007), "The Effectiveness of Occupational Health and Safety Management Interventions: A Systematic Review", Safety Science, Vol. 45, 329-353.
• Scherer, R. F.; Wiebe, F. A., D. C. Luther, J. S. Adams (1988), “Dimensionality of Coping: Factor Stability Using the Ways of Coping Questionnaire”, Psychological Report, 62(3): 763-770.
• Schermelleh-Engel K.; Moosbrugger, H., H. Müller (2003), “Evaluating the Fit of Structural Equation Models: Tests of Significance and Descriptive Goodness-of-Fit Measures”, Methods of Psychological Research Online, 8 (2): 23-74. Susser, M. (1993), "Health as a Human Right: An Epidemiologst's Perspective on the Public Health", American Journal of Public Health, 83(3): 418-426.
• Şekercioğlu, G. (2009), “Ölçek Geliştirme ve Uyarlama Çalışmalarında Faktör Yapısının Farklı Değişkenlere Göre Eşitliğinin Test Edilmesi-Çocuklar İçin Benlik Algısı Profili’nin Uyarlanması ve Bir Uygulama” Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Şimşek, Ö. F. (2007), Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş Temel İlkeler ve LISREL Uygulamaları, (Ankara: Ekinoks). Tanaka, J. S.; Panter, A. T., W. C. Winborne ve G. J. Huba (1990), “Theory Testing in Personality and Social Psychology with Structural Equation Models”, in C. Hendrick ve M. S. Clark (eds.) Research Methods in Personality and Social Psychology, 217–243, Newbury Park, (California: Sage). Tozkoparan, G. ve J. Taşoğlu (2011), "İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları ile İlgili İşgörenlerin Tutumlarını Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma", Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(1): 181-209.
• Ural, A. ve İ. Kılıç (2005), Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi, (Ankara: Detay Yayıncılık)
• Yurdugül, H. (2005), "Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Kapsam Geçerliği İçin Kapsam Geçerlik İndekslerinin Kullanılması" XIV. Eğitim Bilimleri Kurultayı, 28-30 Eylül, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 30.06.2012 Tarihli ve 28339 Sayılı Resmi Gazete.
• Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, 15.05.2013 Tarihli ve 28648 Sayılı Resmi Gazete.
• İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik, 18.01.2013 Tarihli ve 28532 Sayılı Resmi Gazete.
• İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik, 18.06.2013 Tarihli ve 28681 Sayılı Resmi Gazete.
• Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik, 02.07.2013 Tarihli ve 28695 Sayılı Resmi Gazete.
• Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği, 11.09.2013 Tarihli ve 28762 Sayılı Resmi Gazete.
• http://ilo.org/global/topics/safety-and-health-at-work/lang--en/index.htm (10.06.2015).