Türkiye’deki 81 İlin Kamu Tarafından Sunulan Sağlık Hizmetlerine Erişim Durumları

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 2, 145 - 165, 01.10.2015

Mehmet Gözlü Hüseyin Tatlıdil

Öz

Bu çalışmanın
amacı, sağlık hizmetlerine erişim ile ilişkili değişkenler vasıtasıyla
Türkiye’deki illerin sağlık hizmetlerine erişim düzeylerinin incelenmesi ve
buna göre sıralanmasıdır. Bu çalışmada kullanılan veriler Türkiye İstatistik
Kurumu (TÜİK), Sağlık Bakanlığı (SB), Kiralama Danışmanlık Merkezi (KDM)
Kiralama ve Yönetim Danışmanlık Limited Şirketi ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)
istatistiklerinden elde edilmiş ve bu verilere Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) 20,0
paket programı yardımıyla Temel Bileşen Analizi (TBA) uygulanmıştır. Analiz
sonuçlarına göre sağlık hizmetlerine erişimi en yüksek iller İstanbul, Gaziantep ve Kocaeli, en düşük iller ise Bayburt,
Ardahan ve Tunceli olarak bulunmuştur. Vatandaşlar -sağlık sisteminin
talep boyutu-ihtiyaç duydukları sağlık hizmetlerini mümkün olan en kısa zamanda
ve en yüksek kalitede, aynı zamanda maliyet etkili bir şekilde almak
istemektedir. Bu nedenle sağlık hizmetlerine erişimin önündeki engelleri ve
bunlardan hangilerinin daha önemli olduğunu bilmek sağlık politikalarının daha
etkili üretilmesine ve kaynakların daha verimli kullanılmasına yardımcı
olabilecektir. Bu çalışma kapsamında sağlık hizmetlerine erişimle ilgili bu
engeller belirtilmiş ve veriler analiz edilerek iller sıralanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Sağlık, Erişim, Erişim Seviyeleri, Sağlık Hizmetlerine Erişim

Kaynakça

• Andersen, M. Ronald; McCutcheon, Allan, Lu Ann Aday, Y. Grace Chiu and Ralph Bell (1983), “Exploring Dimensions of Access to Medical Care”, Health Services Research, 18:11 p.49-74.
• Aday, Lu Ann and Ronald Andersen (1974), “A Framework for the Study of Access to Medical Care”, Health Services Research, 9(3) p.208-220.
• Blazer, G. Dan; Landerman, K. Lawrence, Gerda Fillenbaum, and Ronnie Horner (1995), Health Services Access and Use Among Older Adults in North Carolina: Urban vs Rural Resident, American Journal of Public Health, Vol. 85, No. 10 ss.1384-1390.
• Çatalbaş, Mehmet Cem (2014), Temel Bileşenler Analizi ve Kanonik Korelasyon Analizi ile İmge Tanıma ve Sınıflandırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Çelik, Yusuf (2011), “Sağlık Ekonomisi”, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çelik, Şenol (2013), “Kümeleme Analizi ile Sağlık Göstergelerine Göre Türkiye’deki İllerin Sınıflandırılması”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, Sayı: 14 (2) ss. 175-194.
• Docteur, Elizabeth and Oxley, Howard (2003), Health-Care Systems: Lessons From The Reform Experience, OECD Health Working Papers. [https://www1.oecd.org/els/health-systems/22364122.pdf ] (25.3.2014).
• Durusu Tanrıöver, Mine; Yıldırım, H. Hüseyin, Nihan Ready Demiray, Banu Çakır ve Erdal Akalın (2014), “Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Araştırması”, Birinci Baskı, Ankara: Sağlık-Sen Yayınları.
• Eskiocak, Muzaffer (2007), “Aile Hekimliği Ülkemiz için Uygun Bir Hizmet Sunumu Sistemi midir?” Muzaffer Eskiocak (Ed), “Kentsel Bölgede Sağlık Örgütlenmesi: Çok Sektörlü Yaklaşım Aile Hekimliği Ülkemiz için Uygun Bir Model Midir?” İçinde (s. 12-22), Ankara: Türk Tabipler Birliği Yayınları.
• Fortney, C. John; Burgess, F. James, B. Hayden Bosworth, M. Brenda Booth and J. Peter Kaboli (2011), “A Re-conceptualization of Access for 21st Century Healthcare”, Journal of General Internal Medicine, 26 (suppl 2) p.639-647.
• Goins, R. Turner; Williams, A. Kimberly, W. Mary Carter, Melinda Spencer and Tatiana Solovieva (2005), “Perceived Barriers to Healthcare Access Among Rural Older Adults: A Qualitative Study”, The Journal of Rural Health, Vol. 21, No. 3 p. 206-213.
• Jones, Emily; L.Hayashi, Shi, A. Seiji, Ravi Sharma, Charles Daly and Quyen Ngo-Metzger (2013), “Access to Oral HealthCare: The Role of Federally Qualified Health Centers in Addressing Disparities and Expanding Access”, American Journal of Public Health, Vol.103 No: 3 p.488-493.
• Kalkınma Bakanlığı (2013), İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (SEGE-2011). [http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Yaynlar/Attachments/548/SEGE-2011.pdf] (23.03.2014).
• Kaya, Sıdıka (1992), “Ankara Metropolitan Alanda Sağlık Hizmetlerinin Kullanılabilirliği”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Kurt, Öner (2007), “Ülkemizde Sağlık Hizmetlerine Erişim Sorunlu Mudur? Aile Hekimleri Bu Sorunu Çözebilir Mi?”, Muzaffer Eskiocak (Ed), “Kentsel Bölgede Sağlık Örgütlenmesi: Çok Sektörlü Yaklaşım Aile Hekimliği Ülkemiz İçin Uygun Bir Model Midir?” İçinde (s. 69-78), Ankara: Türk Tabipler Birliği Yayınları.
• Levesque, Jean-Frederic; Harris, F. Mark and Grant Russell (2013), “Patient-Centred Access to Healthcare: Conceptualising Access at the Interface of Health Systems and Populations”, International Journal for Equity in Health, p. 12-18.
• Resmi Gazete (9 Kasım 1982, 1. Mükerrer), Türkiye Cumhuriyeti Anayasası.
• Resmi Gazete (1 Temmuz 2006), Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007-2013.
• Russell, J. Deborah; Humphreys, S. John, Ward Bernadette, Marita Chisholm, Penny Buykx, Matthew McGrail and John Wakerman (2013), “Helping Policy-Makers Address Rural Health Access Problems”, The Australian Journal of Rural Health, Vol.21, p.61-71.
• Sağlık Bakanlığı, (2007), Nereden Nereye Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı, Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları.
• Sağlık Bakanlığı (2013), Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2012, Ankara: Sentez Matbaacılık ve Yayıncılık. Sağlık Bakanlığı, (2014), Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Hasta Memnuniyeti 2012, Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları.
• World Health Organization (WHO) (1999), Health 21 The Health For All Policy Framework For The Who European Region. [www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0010/98398/wa540ga199heeng.pdf] (05.04.2014). [www.tuik.gov.tr] (25.03.2014).
• [http://www.netyol.com/1011/turkiyenin-en-zengin-illeri.html] (31.03.2014).
• [www.sgk.gov.tr/wps/portal/tr/kurumsal/istatistikler] (02.04.2014).