Basın İş Kanunu, Sorunlar ve Güncelleme Tartışmaları

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 2, 113 - 138, 31.10.2016

Muzaffer Şahin , Zakir Avşar

Öz

Gazetecilerin
çalışma ilişkileri 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlar ile Çalıştıranlar
Arasındaki İlişkileri Tanzim Eden Kanun’la (Basın İş Kanunu) düzenlenmiştir.
Medya işvereni, 5953 sayılı Kanun’un işletmelerine aşırı yük getirdiğini
değerlendirerek uygulamadan kaçınmakta ve gazeteci istihdamında Basın İş Kanunu
yerine çoğunlukla 4857 sayılı İş Kanun’unu tercih etmektedir. Gazeteciler için
bu uygulama başta kıdem tazminatı hakkı ve diğer birçok hakkın kaybedilmesi
sonucunu doğurmaktadır. Buna ilave olarak gazeteciler Basın İş Kanunu’na göre sözleşme
imzalayamadıklarından basın kartı alamamaktadırlar. Basın İş Kanunu üzerine
yapılan iki ayrı çalıştayda kanunun yenilenmesi konusu ele alınmıştır. Ana
hatları ile medya işvereni, hükümet, bürokrasi kanunun yenilenmesi
eğilimindeyken basın meslek kuruluşları ve sendikalar mevcudun muhafazası şartı
ile kanuna yapılacak ilavelerden yana bir tutum sergilemektedirler. Bu makalede
gazetecilerin tabi olduğu Basın İş Kanunu incelenerek kanunun uygulanması ve
aksayan yönleri sergilenmiş, hukuki süreçlerden örnekler çıkarılmış,  kanunun yenilenme istekleri ele alınmış ve
öneriler sıralanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Basın İş Kanunu, medya, gazeteci

Kaynakça

• A.A. (2009), Anadolu Ajansı Çalışma Raporu, Ankara.
• Altun, A. (1995), Türkiye’de Gazetecilik ve Gazeteler, Ankara, ÇGD.
• Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü (2013), Basın Kartı İstatistikleri, Ankara, BYEGM.
• Bilgili, C. (2005), Medya Çalışma İlişkilerinde Teşmil ile Toplu İş Sözleşmesi Arayışları, (Der: Nesrin Tan Akbulut), Medya Eleştirileri, s.57-79, İstanbul, Beta-Bohero, G. (1984), Gazetecilik Mesleği, (Çev: Nurhan Süral), Ankara, ILO.
• Burton, G. (1995), Görünenden Fazlası Medya Analizlerine Giriş, (Çev: Nefin Dinç), İstanbul, Alan. Olcayto, T. (2015), Her Şey Programı, TGC Başkanı Turgay Olcayto Röportaj, (25.06.2015, 19:30), İstanbul, CNN Türk.
• Çalışma Meclisinde Basın Konuları (1963), İstanbul Gazeteciler Sendikası, İstanbul, İGS.
• Çelik, N. (2005), İş Hukuk Dersleri, 18. Baskı, İstanbul, (Beta Yayınları).
• Gaillard, P. (1991), Gazetecilik, (Çev: Mehmet S. Şakiroğlu), İstanbul, (İletişim Yayınları).
• Göktaş, S., Ş. Çil (2003), Açıklamalı- İçtihatlı Basın İş Kanunu Mevzuatı, Ankara, (Turhan Kitapevi).
• Hak-İş (2012, 01 Ekim), Hak-İş Dergisi, 4-5, Ankara.
• İYAD (2015), İnternet Yayıncıları Derneği, Kanun Teklifi Metni (elektronik posta), İstanbul.
• Karahisar, T., “Basın İş Kanunu’na Göre Gazetecilerin Yasal Hakları”, Marmara Üniversitesi İletişim Dergisi, 13/2008, 67-82.
• Karahisar, T., “Türkiye’de Gazetecilerin Sendikalaşma Sorunları”, İstanbul Üniversitesi İletişim Dergisi, 33/2008, 83-102.
• MacBride, S. (1993), Bir Çok Ses Tek Bir Dünya, (Çev: Ertuğrul Özkök), Unesco Türkiye Milli Komisyonu, (İmge Kitabevi), Ankara.
• Medya-İş (2014), 2. Dönem Toplu İş Sözleşmesi Kitapçığı, (01.10.2014-30.09.2016), Ankara.
• Özgen, M. (2004), Türkiye’de Basının Gelişimi ve Sorunları, 2. Baskı, İ.Ü. İletişim Fakültesi Yayını, İstanbul.
• Resmi Gazete, 10.01.1961, Sayı:10703, s:595-599.
• Resmi Gazete, 21.12.1995, Sayı: 22500, s:1-10.
• Seçkin, G., “2000 Yılında Türkiye’de Gazetecilerin Ekonomik ve Sosyal Statüleri”, İstanbul, Global Media Journal, Güz 2010, 48-107.
• Şuğle, M. A. (2001), “İş Hukuku Açısından Gazeteci”, Ankara, ÇGD.
• Şuğle, M. A. (2002), “Basın İş Kanununa Göre Gazeteci”, İstanbul.
• [http://www.istanbulbarosu.org.tr/komisyonlar/230202_chk_teblig.htm], (03.04.2015).
• Süzek, S. (2005), İş Hukuku, Beta, İstanbul.
• TDK Sözlüğü (1998), 9. Baskı, Ankara, TDK.
• Tokgöz, O. (1981), Temel Gazetecilik, Ankara, AÜSBF Yayını.
• Topuz, H. (1960), “Basında İstihdam Meselesi”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı 9-10-11, 110-115, İstanbul.
• Topuz, H. (1996), 100 Soruda Türk Basını, (Gerçek Yayınevi), İstanbul.
• Türkiye Gazeteciler Sendikası (2010), 24. Dönem Toplu İş Sözleşmesi Kitapçığı, (01.10.2010-30.09.2012), İstanbul, TGS.
• Uçak, O. (2011), “Medyada Fikir İşçilerine Tanınan Haklar Süreci ve Karşılaştırmalı Uygulama Örnekleri”, ss. 382-400, Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu Bildiri, 2011, İstanbul.
• Uçum, M., H. Karataş, “İşçilik Hakları Bakımından İş Kanunu-Basın İş Kanunu Karşılaştırması”, 2005, [http://www.turkhukuksitesi.com/makale_895.htm], (11.05.2015).
• İnternet ve Haber Bülteni
• Anadolu Ajansı (A.A), Haber Bülteni, 25.10.2014.
• Anadolu Ajansı (A.A), Genel Kurul İçin Çalışma Raporu (Özel), 2009.
• [http://www.tgc.org.tr/ybs/09-17.htm], (05.05.2015).
• [www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.5953.doc], (04.05.2015).
• [http://www.sendika.org/2005/04/tgs-gazetecilik-iskolunda-tesmil-uygulanmasini-istedi/], (07.05.2015).
• [http://www.tgs.org.tr/basin-is-kanunu-ayri-bir-yasa-olarak-kalmali/], (26.10.2014).
• [http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=3337052], (06.04.2015).
• [http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ShowProperty/WLP%20Repository/cgm/sendikalar/tuzuk/151], (02.03.2015).
• [http://www.radikal.com.tr/erzurum_haber/basin_is_kanunu_2_calistayi-1225462], (04.05.2015).
• [yargitay.gov.tr], (15.12.2015).
• [http://www.gazeteciler.com/hadi-ozisik/numan-kurtulmusun-talimatina-uymayan-genel-mudur-1634y.html], (13.05.2016).
• [http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/01/20160130-8-1.pdf], (18.05.2016).