Hastanelerde Maliyet Analizi: Kamu Hastanesi Örneği

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 2, 181 - 210, 20.12.2017

Ferda Bülüç İsmail Ağırbaş

Öz

Sağlık hizmeti sunumun en önemli sağlayıcısı olan
hastanelerde kesintisiz hizmet sunumu için maliyet
kontrolünün önemli bir yeri vardır. Maliyet analizi
çalışmaları maliyet kontrolü konusunda yol
göstericidir. Çalışmada Antalya’da faaliyet gösteren
bir kamu hastanesinin 2015 yılı idari, mali, tıbbi ve
istatistiki verileri maliyet analizi yöntemiyle
değerlendirilmiştir. Poliklinik birim maliyetleri, yatan
hasta birim maliyetleri ve yatan hasta günü birim
maliyetleri hesaplanmıştır. Poliklinik birim maliyetleri
Sağlık Uygulama Tebliği poliklinik paket fiyatları ile
karşılaştırılmıştır. Hastanenin toplam giderlerinin
30.546.136,25 TL olduğu saptanmıştır. Toplam
giderlerin yüzde 5,61’inin ilk madde ve malzeme
giderlerinden, yüzde 57,32’sinin personel
giderlerinden ve yüzde 37,07’sinin genel üretim
giderlerinden oluştuğu tespit edilmiştir. Birinci dağıtım
sonrası giderlerin yüzde 63,47’si esas üretim gider
yerlerine, yüzde 23,79’u yardımcı üretim gider
yerlerine, yüzde 4,82’si genel yardımcı hizmet gider
yerlerine, yüzde 7,91’i genel yönetim gider yerlerine
dağıtılmıştır. Analiz sonucunda 9 polikliniğin birim
maliyetinin Sağlık Uygulama Tebliği poliklinik paket
fiyatlarından fazla; 7 polikliniğin birim maliyetinin ise
düşük olduğu saptanmıştır. Hastanenin sabit
maliyetlerinin fazla olduğu, bazı polikliniklerinde
poliklinik hasta sayısının az olduğu, bazı kliniklerde
yatan hasta sayısının ve yatan hasta günü sayısının
düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Hastaneye
sistematik bir veri sistemi kurması, maliyet analizi
çalışmalarına önem vermesi, kapasite kullanım oranını
artırıcı önlemler alması önerilmektedir.  

Anahtar Kelimeler

Birim maliyet, hastane, maliyet, maliyet analizi, toplam maliyet

Kaynakça

• Ağırbaş, İsmail (2014), Sağlık Kurumlarında Finansal Yönetim ve Maliyet Analizi, (Ankara: Siyasal Kitabevi).
• Aras, Alattin (2010), “Sağlık Bakanlığına Bağlı Ağız ve Diş Sağlığı Merkezlerinde Birim Maliyet Analizleri; Bir Örnek Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Boyd, Kenneth (2013), Cost Accounting for Dummies, (New Jersey: John Wiley& Sons).
• Bragg, Steven M. (2016), Cost Accounting Fundamentals Essential Concepts and Examples, (USA: Accounting Tools).
• Büyükipekci, Semih ve Fehmi Karasioğlu (2008), “Sağlık Hizmetlerinde Maliyet ve Performans Analizi: Lokal Bir Uygulama, Dr. Faruk Sükan Doğum ve Çocuk Hastanesi Örneği”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, Cilt 10, Sayı 1-2, 575-596.
• Büyükmirza, Hüseyin Kamil (2012), Maliyet ve Yönetim Muhasebesi Tekdüzene Uygun Bir Sistem Yaklaşımı, (Ankara: Gazi Kitabevi).
• Büyükmirza, Hüseyin Kamil ve Serap Durukan Köse (2014), “Sağlık Uygulama Tebliği’nin Poliklinik Birim Maliyetleri Açısından Değerlendirilmesi”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 2, Sayı 8, 28-37.
• Durukan, Serap; Akar, Çetin ve İsmet Şahin (2007), “Seçilmiş Hastanelerde Karşılaştırmalı Poliklinik Gider Yeri Birim Maliyetleri”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, Cilt 10, Sayı 1, 19-47.
• Esatoğlu, Afsun Ezel; Ağırbaş, İsmail; Pınar Doğanay Payziner, Yasemin Akbulut, Bayram Göktaş, Yonca Özatkan, Ece Uğurluoğlu, Türkan Yıldırım, Murat Törüner, Haydar Gök, Kayhan Çetin Atasoy, Selcan Ülkü Çakır ve İlker Ökten (2010), “Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanelerinde Maliyet Analizi”, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası Cilt 63, Sayı 1, 17-27.
• Horngren, Charles T.; Datar, Srikant M. ve Madhav V. Rajan (2015), Cost Accounting a Managerial Emphasis, (England: Pearson Education Limited).
• Label, Wayne A. ve Weldon E. Havins (2015), Healthcare and Medical Office Accounting Medical Practice Finance and Accounting Basics for Doctors, Medical Assistants and Bookkeeping Professionals, (California: Solona Dreams Publishing Company).
• Mut, Sinem ve İsmail Ağırbaş (2017), “Hastanelerde Maliyet Analizi: Ankara’da Hizmet Sunan İkinci Basamak Bir Kamu Hastanesinde Uygulama”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 9, Sayı 16, 202-217.
• Özgülbaş, Nermin (2014), Sağlık Sektöründe Hizmet ve Hastalık Maliyet Analizi, (Ankara: Siyasal Kitabevi).
• Özkan, Okan ve İsmail Ağırbaş (2015a), “Radyoloji Departmanında Birim Maliyet Analizi ve Örnek Bir Uygulama”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 7, Sayı 13, 115-128.
• Özkan, Okan ve İsmail Ağırbaş (2015b), “Hastane Poliklinik Birim Maliyet Analizi ve Örnek Bir Uygulama”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 8, Sayı 2, 705-714.Sosyal Güvenlik Dergisi • Journal of Social Security • 2017/2 210
• Özkan, Okan; Kutlu, Gamze, Jebağı Canberk Aydın, İzzet Aydemir ve İsmail Ağırbaş (2014), Hastanelerde Maliyet Analizi ve Örnek Bir Uygulama, 8. Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi Bildiriler Kitabı, Girne, KKTC, 830-841.
• Sonsuz, Aliye Aslı (2011), “Hastane İşletmelerinde Birim Maliyetlerin Analizi: Bir Özel Hastane Örneği”, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Seldüz, Hakan ve Şerafettin Sevim (2012), “Sağlık Kurumlarında Faaliyete Dayalı Maliyet Yönetimi İçin Faaliyet Haritalarının Oluşturulması ve Bir Uygulama”, Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, 49-71.
• Vatansever, Sevgi (2013), “Sağlık Kurumlarında Maliyet Analizi (Bursa Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi Örneği)”, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yiğit, Vahit ve İsmail Ağırbaş (2004), “Hastane İşletmelerinde Kapasite Kullanım Oranının Maliyetlere Etkisi: Sağlık Bakanlığı Tokat Doğum ve Çocuk Bakımevi Hastanesinde Bir Uygulama”, Hacettepe Üniversitesi Sağlık İdaresi Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, 147-162.