Türkiye’de Toplu İş Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Sisteminin Etkinliği Üzerine Bir Analiz

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 1, 33 - 66, 04.05.2018

Şenol Baştürk , Selver Yıldız Bağdoğan İlknur Kılkış

https://doi.org/10.32331/sgd.421051

Öz

Toplu iş uyuşmazlıklarında arabuluculuk süreci, aşağı yukarı tüm endüstri ilişkileri sistemlerinde uzun zamandır mevcut olan ancak farklı nedenlerden dolayı nadir kullanılan bir mekanizmadır. Bu mekanizma, özellikle 2000’lerden itibaren küreselleşme, rekabet gibi dışsal koşulların etkisiyle daha fazla tartışılmaya başlanmıştır. Günümüzde başta Avrupa ülkelerinde olmak üzere, bu mekanizmaların kurumsal ve yasal olarak yeniden ele alınması gibi bir eğilim mevcuttur. Türkiye’de de benzer şekilde oldukça eski olan bu uygulamanın zaman zaman yeniden tasarlanması söz konusu olsa da, benzer eğilimler ile karşılaşılmamaktadır. Bu çalışma, Türkiye’de toplu iş uyuşmazlıklarında tanımlı arabuluculuk sürecine ilişkin 2000-2009 yılları arasında seçilmiş dört işkolundaki verilere dayanmaktadır. ÇSGB’nın resmi arabuluculuk raporları incelenerek oluşturulan veriler, sektörel etkiler, konfederasyonlar arası farklılıklar ve ücrete ilişkin uyuşmazlıkların varlığı gibi faktörler eşliğinde değerlendirilmiştir. Buna göre, Türkiye’de arabuluculuk sürecini etkileyen temel unsurların başında uyuşmazlığın boyutlarını gösteren madde sayısı gelmektedir. Uyuşmazlık madde sayısının fazla olması sürecin başarısını etkilemektedir. Başka önemli bir faktör de, tarafların süreci algılama biçimlerine ilişkin değişkenlerdir ve özellikle sendikaların bağlı olduğu konfederasyonların endüstri ilişkileri sistemine ilişkin eğilimlerinin, arabuluculuk mekanizmasının sonuçlarını etkilediği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Toplu iş uyuşmazlıkları, endüstri ilişkileri, arabuluculuk

Kaynakça

• Adaman, F., Buğra, A. ve İnsel A. (2009). Societal Context of Labor Union Strategy: The Case of Turkey. Labor Studies Journal. 34 (2). 168-188.
• ACAS (Advisory, Conciliation and Arbitration Service). [http://www.acas.org. uk/index.aspx?articleid=1400]. (Erişim: 10.09.2017).
• Akan, T. (2011). The Political Economy of Turkish Conservative Democracy as Governmental Strategy of Industrial Relations between Islamism, Neoliberalism and Social Democracy. Economic and Industrial Democracy. 33 (2). 317-349.
• Alemdar, P. (2009). Müzakere Biçimleri ve Müzakereye Hazırlık. [http://www. arabulucu.com/muzakere-ve-teknikleri /muzakere-bicimleri-ve-muzakereyehazirlik]. (Erişim: 01.02.2017).
• Bakır, E., Taşıran, A. C. ve Taymaz E. (2009). Quality of work and Employment, Industrial Relations, Restructuring in Turkey. European Foundation for the Improvement of Living and working Conditions Project Reports. [http://eprints. mdx.ac.uk/4532/1/EF0915EN.pdf]. (Erişim: 02.06.2017).
• Bedük, M. N. (2009). Toplu İş Hukukunda Resmi Arabuluculuk Uygulaması: Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi. 24 (6). 1347-1427.
• Benson, J. (2012). Alternative Dispute Resolution in Japan. International Journal of Human Resources Management. 23 (3). 511-527.
• Bingham, L. B. (2004). Employment Dispute Resolution: The Case of Mediation. Conflict Resolution Quarterly. 22 (1/2). 145-174.
• Blain, N., Goodman, J. and Lowenberg J. (1997). Mediation, Conciliation and Arbitration. International Labour Review. 126 (2). 179-198.
• Brown, W. (2000). Putting Partnership into Practice in Britain. British Journal of Industrial Relations. 38 (2). 299-316. Brown, W. (2004). Third Party Intervention Reconsidered: An International Perspective. The Journal of Industrial Relations. 46 (4). 448-458.
• Buğra, A., Adaman, F. ve İnsel Ahmet (2005). Çalışma Hayatındaki Yeni Gelişmeler ve Sendikaların Değişen Rolü. Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu Araştırma Raporu. [http://www.spf.boun.edu.tr/docs/sendika_ rapor%5B1%5D.pdf]. (Erişim: 11.04. 2009).
• Burawoy, M. (2008). The Public Turn: From Labor Process to Labor Movement. Work and Occupations. 35 (4), 371-387. Cam, E. (Çev. Ed.) (2016). İşyeri Uyuşmazlık Sistemleri Performans İyileştirme Rehberi. Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Yayınları.
• Canbolat, T. (2013). 6356 Sayılı Kanunda Barışçıl Çözüm Yolu olarak Arabuluculuk. Çalışma ve Toplum. 39, 247-273.
• Clark, N., Contrepois, S. and Jefferys S. (2012). Collective and Individual Alternative Dispute Resolution in France and Britian. International Journal of Human Resources Management 23 (3). 550-566.
• ÇSGB Strateji Geliştirme Başkanlığı, Stratejik Plan 2014-2018, [https://www. csgb.gov.tr/media/2037/stratejikplan_2014 _2018.pdf]. (Erişim: 01.09.2017).
• Türkiye’de Toplu İş Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Sisteminin Etkinliği Üzerine Bir Analiz 61 Çelik, N. (2004). İş Hukuku Dersleri. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Çöpoğlu, M. (2015). Belediyelerde İnsan Kaynakları Yönetimi ve Endüstri İlişkileri. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi. 10 (1). 163-182.
• Dabscheck, B. (2001). A Felt Need for Increased Efficiency: Industrial Relations at the End of the Millennium. Asia Pacific Journal of Human Resources. Vol. 39. No. 2. 4-30.
• Dilts, D. and A. Karim, A. (1990). The Effect of Mediator Qualities on Mediation Outcomes. Industrial Relations. 45(1). Disini, Domingo P. (2002). Labor Dispute Settlement in the Philippines. Dispute Resolution Mechanism in the Philippines. IDE Asian Law Series. No.18. Institute of Developing Economies. University of Philippines College of Law.