Türkiye'de Engelli İstihdamının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Değerlendirilmesi

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 65 - 84, 28.06.2019

İrfan Ertuğrul İbrahim Budak

https://doi.org/10.32331/sgd.582487

Cited By: 2

Öz

İstihdam,  zamanı verimli değerlendirme, sosyalleşme,
topluma katkıda bulunma gibi bireyin en temel ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik
faydalar sağlamaktadır.  Ekonominin canlı
veya dinamik bir şekilde sürdürülebilirliğinin korunması için engelli ve
engelsiz her bireyin istihdamının sağlanması gerekmektedir. Böylelikle, engelli
bireylere gerekli destek sağlandığında rahat ve etkin bir şekilde engelli
bireyler hem kamu hem de özel sektörde ekonomiye katkıda bulunabileceklerdir. Bu
çalışmada, Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) verileri dikkate alınarak Türkiye’de
yıllar bazında engelli istihdamının performans değerlendirmesi yapılmıştır. Bu
değerlendirme kapsamında, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden Gri
İlişkisel Analiz ve MAUT (Multi Attribute Utility Theory) kullanılarak Türkiye’de
engellilerin hangi yıllarında daha fazla istihdam yapıldığı araştırılmaktadır.
Araştırmada, 2009-2017 yılları alternatif olarak alınarak performans değerlendirmesi
yapılmıştır. Değerlendirme sonucunda, Gri İlişkisel Analiz yöntemine göre ilk
üç sırada 2012, 2017 ve 2014 yer alırken, MAUT yöntemine göre ilk üç sırada
2012, 2014 ve 2013 yılları yer almıştır. Son sırada ise her iki yönteme göre
2010 yılı yer almıştır.    

 

Anahtar Kelimeler

Engelli, istihdam, çok kriterli karar verme, gri ilişkisel analiz, MAUT

Kaynakça

• Alp, İ., Öztel, A. ve Köse, M. S. (2015). Entropi tabanlı MAUT Yöntemi ile Kurumsal Sürdürülebilirlik Performansı Ölçümü: Bir Vaka Çalışması. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 11(2). 65-81.
• Altın, F. G., Karaatlı, M. ve Budak, İ. (2017). Avrupa’nın En Büyük 20 Havalimanının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Veri Zarflama Analizi ile Değerlendirilmesi. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences. 22(4).
• Bennett, C. A. ve Lumsdaine, A. A., (1975). Evaluation and Experiment. Some Critical Issues in Assessing Social Programs. Academic Press, Inc. New York, San Francisco. London.
• Canbolat, Y. B., Chelst, K. ve Garg, N. (2007). Combining Decision Tree and MAUT for Selecting a Country for a Global Manufacturing Facility. Omega. 35(3). 312-325. doi: 10.1016/j.omega.2005.07.002
• Chan, E. H., Suen, H. C. ve Chan, C. K. (2006). MAUT-based Dispute Resolution Selection Model Prototype for International Construction Projects. Journal of Construction Engineering and Management. 132(5). 444-451. doi: 10.1061/(asce)0733-9364(2006)132:5(444)
• Chan, J. W. ve Tong, T. K. (2007). Multi-Criteria Material Selections and End-Of-Life Product Strategy: Grey Relational Analysis Approach. Materials & Design. 28(5). 1539-1546. doi: 10.1016/j.matdes.2006.02.016
• Collins, T. R., Rossetti, M. D., Nachtmann, H. L. ve Oldham, J. R. (2006). The Use of Multi-Attribute Utility Theory to Determine The Overall Best-in-Class Performer in a Benchmarking Study. Benchmarking: An International Journal. 13(4). 431-446. doi: 10.1108/14635770610676281
• Çakır, S. ve Perçin, S. (2013). AB Ülkelerinde Bütünleşik Entropi Ağırlık- TOPSİS Yöntemiyle Ar-Ge Performansının Ölçülmesi. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 32(1). 77-95.
• Dean Ting, P. K., Zhang, C., Wang, B., Deshmukh, A. ve Dubrosky, B. (1999). Product and Process Cost Estimation with Fuzzy Multi-Attribute Utility Theory. The Engineering Economist. 44(4). 303-331. doi: 10.1080/00137919908967526.
• Deng, J., (1989). Introduction to Grey System Theory. The Journal of Grey System. 1(1). 1-24.
• Doyle, B. (1987). 3. Disabled Workers, Employment Vulnerability and Labour Law. Employee Relations. 9(5), 20-29. doi: 10.1108/eb055105.
• Elitaş, C., Eleren, A., Yıldız, F. ve Doğan, M. (2012). Gri İlişkisel Analiz ile Sigorta Şirketlerinin Performanslarının Belirlenmesi, 16.Finans Sempozyumu. 521-530.
• Hartati, S., Wardoyo, R. ve Harjoko, A. (2012). ELECTRE-Entropy Method in Group Decision Support System Modelto Gene Mutation Detection. International Journal of Advanced Research in Artificial Intelligence. 1(1). 58-63.
• Ji, Y., Huang, G. H. ve Sun, W. (2015). Risk Assessment of Hydropower Stations through an Integrated Fuzzy Entropy-Weight Multiple Criteria Decision Making Method: A Case Study of The Xiangxi River. Expert Systems with Applications. 42(12). 5380-5389. doi: 10.1016/j.eswa.2014.12.026.
• Kailiponi, P. (2010). Analyzing Evacuation Decisions Using Multi-Attribute Utility Theory (MAUT). Procedia Engineering. 3. 163-174. doi: 10.1016/j.proeng.2010.07.016.
• Karaatlı, M., Ömürbek, N., Budak, İ. ve Dag, O. (2015). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Yasanabilir İllerin Sıralanması/Ranking The Livable Cities Through Multi-Criteria Decision Making Methods. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (33). 215.
• Karami, A. ve Johansson, R. (2014). Utilization of Multi Attribute Decision Making Techniques to Integrate Automatic and Manual Ranking of Options. Journal of Information Science and Engineering. 30. 519-534.
• Kuo, Y., Yang, T., ve Huang, G. W. (2008). The Use of Grey Relational Analysis in Solving Multiple Attribute Decision-Making Problems. Computers & Industrial Engineering. 55(1). 80-93.
• Manouselis, N., Vuorikari, R. ve Van Assche, F. (2007, September). Simulated Analysis of MAUT Collaborative Filtering for Learning Object Recommendation. In Proceedings of the 1st Workshop on Social Information Retrieval for Technology Enhanced Learning. 27-35.
• Multi-Criteria Analysis: a Manual (2018). [https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/7612/1132618.pdf ] (Erişim: 24 Ağustos 2018).
• Ömürbek, N., Karaatlı, M. ve Balcı, H. F. (2016). Entropi Temelli MAUT ve SAW Yöntemleri ile Otomotiv Firmalarının Performans Değerlemesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 31(1).
• Şişman, A. G. B. ve Eleren, A. (2013). En uygun otomobilin Gri İlişkisel Analiz ve Electre Yöntemleri ile Seçimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 18(3).
• Triantaphyllou, E., Shu, B., Sanchez, S. N. ve Ray, T. (1998). Multi-Criteria Decision Making: an Operations Research Approach. Encyclopedia of Electrical and Electronics Engineering. 15(1998). 175-186.
• Türkiye İş Kurumu (2018). Yıllık İstatistik Bültenleri. [http://www.iskur.gov.tr/kurumsal-bilgi/istatistikler/]. (Erişim: 04 Ağustos 2018).
• Wu, H. H. (2002). A Comparative Study of Using Grey Relational Analysis in Multiple Attribute Decision Making Problems. Quality Engineering. 15(2). 209-217.
• Wu, J., Sun, J., Liang, L. ve Zha, Y. (2011). Determination of Weights for Ultimate Cross Efficiency Using Shannon Entropy. Expert Systems with Applications. 38(5). 5162-5165.
• Xu, L. ve Yang, J. B. (2001). Introduction to Multi-Criteria Decision Making and The Evidential Reasoning Approach (pp. 1-21). Manchester: Manchester School of Management.
• Yan, B. (2002). A Multi-Criteria Decision-Making Model and its Application in System Solution Engineering. Bell Labs Technical Journal. 7(1). 197-214. doi: 10.1002/bltj.25
• Zhai, L. Y., Khoo, L. P. ve Zhong, Z. W. (2009). Design Concept Evaluation in Product Development Using Rough Sets and Grey Relation Analysis. Expert Systems with Applications. 36(3). 7072-7079. doi: 10.1016/j.eswa.2008.08.068
• Zhang, H., Gu, C. L., Gu, L. W. ve Zhang, Y. (2011). The Evaluation of Tourism Destination Competitiveness By TOPSIS & Information Entropy–A Case In The Yangtze River Delta of China. Tourism Management. 32(2). 443-451. doi: 10.1016/j.tourman.2010.02.007.
• Zhe, C., Niaoqing, H., Fengshou, G. ve Guojun, Q. (2011). Pitting Damage Levels Estimation for Planetary Gear Sets Based on Model Simulation and Grey Relational Analysis. Transactions of the Canadian Society for Mechanical Engineering. 35(3). 403-417. doi: 10.1139/tcsme-2011-0023