Devamsızlık ve İşte Var Olamamayı Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesine Yönelik Bir Kavramsal Model Önerisi

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 299 - 318, 19.12.2019

Metin Bayram

https://doi.org/10.32331/sgd.658671

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın temel amacı literatür çalışmalarından yola çıkılarak sağlıksız ve güvensiz çalışma ortamları, çalışanların sağlık durumu, çalışan verimliliğinde azalma, çalışanların işte var olamaması ve işe devamsızlığı arasında ilişkileri tartışmak ve bunlar arasında ilişkileri ortaya koyan bir kavramsal bir model önerisinde bulunmaktır. Bunun için çalışmada öncelikle sağlıksız ve güvensiz çalışma ortamları, çalışanların sağlık durumu ve çalışan verimliliğinde azalma ve bunları etkileyen faktörler hakkında teorik bilgiler verilmiştir. Akabinde sağlıksız ve güvensiz çalışma ortamları, çalışanların sağlık durumu ve çalışan verimliliği, çalışanların işte var olamaması ve işe devamsızlığı aralarındaki karşılıklı ilişkileri ortaya koyan geçmiş yazarların çalışmalarından bahsedilmiştir. Daha sonra söz konusu ilişkileri ortaya koyan literatür çalışmaları çerçevesinde bir kavramsal model önerisinde bulunulmuştur. Bu çalışmayla sağlıklı ve güvenli çalışma ortamlarının örgütlerin ciddi verimlilik ve maliyet kayıplarına yol açan çalışanların işte var olamaması ve işe devamsızlığı üzerinde hem doğrudan etkisi olduğu, hem de sağlık durumunun aracılılık etmesiyle çalışanların işte var olamaması ve işe devamsızlığı üzerinde dolaylı etkisi olduğu açıklanmaya çalışılmıştır. Ayrıca, çalışanların işte var olamaması ve işe devamsızlığı davranışlarının birbirlerini nasıl etkilediği tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sağlıklı ve güvenli çalışma ortamları, çalışanların sağlık durumu, çalışan verimliliği, , işte var olamama, işe devamsızlık

Kaynakça

• Akpınar, T. ve Özyıldırım, K. (2016). Trakya Bölgesi’nde Tarımsal Faaliyette Bulunan Çiftçilerin İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi. Çalışma ve Toplum. 3. 1231-1270.
• Adler, D. A., Thomas M.D., McLaughlin, J., William, Sc.D., Rogers, H., Chang, Lapitsky, H., Debra Lerner M.P.H. (2006) Job Performance Deficits Due to Depression. American Journal of Psychiatry. 163(9).1569-1576.
• Allebeck. P. and Mastekaasa, A. (2004). Chapter 5. Risk Factors for Sick Leave – General Studies. Scandinavian Journal of Public Health. 32. (Suppl 63). 49-108. doi: 10.1080/14034950410021853
• Bayram, M. (2018). Önleyici İş Sağlığı ve Güvenliği Yaklaşımları ile İş Sağlığı ve Güvenliği Kazançları Arasındaki İlişki. Azmi Yalçın (Ed.) İktisadi ve İdari Bilimler. Cilt 3. S. 59-72. Ankara: Akademisyen Yayınevi.
• Beaton, D., Bombardier, C., Escorpizo, R., Zhang, W., Lacaille, D., Osborne, R.H., Anis, A.H., Strand, C.V. and Tugwell, P.S. (2009). Measuring Worker Productivity: Frameworks and Measures. The Journal of Rheumatology. 36(9). 2100-2109. doi:10.3899/jrheum.090366
• Bhatti, K.K. and Qureshi, T.M. (2007). Impact of Employee Participation on Job Satisfaction. Employee Commitment and Employee Productivity. International Review of Business Research Papers. 3(2). 54–68.
• Blank, N. and Diderichsen, F. (1995). Short Term and Long Term Sick Leave in Sweden: Relationships with Social Circumstances, Working Conditions and Gender. Scandinavian Journal of Public Health. 23. 265–272
• Bottani, E. Monica, L. and Vignali, G. (2009). Safety Management Systems: Performance Differences between Adopters and non-adopters. Safety Science. 47.155–162. doi:10.1016/j.ssci.2008.05.001
• Burton, WN1, Chen, CY, Conti DJ, Schultz, AB. and Edington, DW. (2006). The Association between Health Risk Change and Presenteeism Change. Journal of Occupational Environmental Medicine. 48(3). 252-263.
• Cam, E. (2004). Çalışma Yaşamında Stres ve Kamu Kesiminde Kadın Çalışanlar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 1(1). 1-10.
• Camkurt, M.Z. (2007). İşyeri Çalışma Sistemi ve İşyeri Fiziksel Faktörlerinin İş Kazaları Üzerindeki Etkisi. TÜHİS İş Hukuk ve İktisat Dergisi. 20(6). 80–93.
• Canadian Centre for Occupational Health and Safety (2015). Basic OH&S Program Elements. [https://www.ccohs.ca/oshanswers/hsprograms/basic.html]. (Erişim: 10.03.2019)
• Cooper, C., Dewe, P. (2008). Well-being—absenteeism, presenteeism, costs and challenges. Occupational Medicine. 58. 522–524. doi:10.1093/occmed/kqn124
• Çamurcu, S. ve Seyhan, T. G. (2015). Tarım Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi. 3(3). 549-552.
• Coşkun, Ö. (2012). İki İşyerinde İşe Devamsızlık ve Kendini İşe Verememede Etkili Faktörlerin Değerlendirilmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İş Sağlığı Doktora Tezi.
• Cross, M. A. Employers Take Stock of Illness on the Clock. [https://www.managedcaremag.com/archives/2004/9/employers-take-stock-illness-clock]. (Erişim: 07.03.2019)
• Çetinkaya, F. ve Baykent, G. (2017). İşyeri Çalışma Ortamı Koşullarının Ergonomik Yönden İncelenmesi (Örnek: Şekerleme Firması). Uşak Üniversitesi Fen ve Doğa Bilimleri Dergisi. 15-31.
• Dalkılıç, E. Harmancı, S. ve Kandemir, A. (2018). İşte Var Olamama: Nedenleri ve Sonuçları. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi. 5(2). 123-131. doi: 10.5222/SHYD.2018.123
• Dew, K., Kefe, V. and Small, K. (2005). Choosing to Work When Sick: Workplace Presenteeism. Social Science & Medicine. 60. 2273-2282.
• Duran Sağocak, M. (2005). Ergonomik Tasarımda Renk. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 6(1). 77-83.
• Ercan, A. (2010). Türkiye’de Yapı Sektöründe İşçi Sağlığı ve Güvenliğinin Değerlendirilmesi. Politeknik Dergisi. 13(1). 49-53.
• Eti Aslan, F. ve Kan Öntürk, Z. (2011). Güvenli Ameliyathane Ortamı; Biyolojik, Kimyasal, Fiziksel ve Psikososyal Riskler, Etkileri ve Önlemler. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi. 4(1). 133-140.
• Fahim, M., Idris, M., Ali, R., Nugen, C., Kang, B., Huh, E.N. and Lee, S. (2014). ATHENA: A Personalized Platform to Promote an Active Lifestyle and Wellbeing Based on Physical. Mental and Social Health Primitives, Sensors.14. 9313-9329. doi:10.3390/s140509313
• Fassoulis, K. and Alexopoulos. N. (2015). The Workplace as a Factor of Job Satisfaction and Productivity. Journal of Facilities Management. 13. 332-349
• Fernández-Muñiz, B., Montes-Peón, J.M. and Vázquez-Ordás, C. J. (2012). Safety Climate in OHSAS 18001-Certified Organisations: Antecedents and Consequences of Safety Behaviour. Accident Analysis & Prevention. 45. 745–758. doi:10.1016/j.aap.2011.10.002.
• Fernando, M., Caputi, P. and Ashbury, F. (2017). Impact on Employee Productivity From Presenteeism and Absenteeism: Evidence From a Multinational Firm in Sri Lanka. Journal of Occupational and Environmental Medicine. 59(7). 1-23. doi: 10.1097/JOM.000000000000106
• Fişek, N. (1982). Sağlık Hizmetleri ve İşçi Sağlığı Ailelerinin Sağlık Sorunları. Modern Yönetim Semineri. Türk-İş Yayınları. No:144.
• Gervais, R. L., Pawlowska, Z., Bojanowski, R., Kouvonen, A., Karanika-Murray, M., Van den Broek, K. and De Greef, M. (2009) Occupational Safety and Health and Economic Performance in Small and Medium-Sized Enterprises: a Review. European Agency for Safety and Health at Work, Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities.
• Gervais R. L. (2017). Presenteeism: An Overview. [https://oshwiki.eu/wiki/Presenteeism:_An_overview]. (Erişim: 21.02.2019).
• Güler, Ç. (1997). Ergonomiye Giriş. Ankara: Aydoğdu Ofset.
• Güney, S. (1995). İnsanın Psikolojik Yapısı ve Ergonomi. 1’nci Sistem Mühendisliği ve Savunma Uygulamaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Ankara. 12-13 Ekim 1995. Hesapro (2013). The Link Between Productivity and Health and Safety at Work. Background Research Paper. April 2013.
• İSGÜM, Meslek Hastalıkları ve İş ile İlgili Hastalıklar Tanı Rehberi. [http://www.isgum.gov.tr/rsm/file/isgdoc/isgip/isgip_saglik_tani_rehberi.pdf]. (Erişim:13.04.2019)
• Jacobson, J. M. and Sharar, D. (2011). Worker Productivity: Ways to Measure it and Demonstrate Value.[https://easna.org/wp-content/uploads/2012/07/Woirker_Productivity.pdf]. (Erişim: 11.03.2019)
• Karacan, E. (2018). İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarının Önlenmesinde Ergonomik Koşulların Etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 11(56). 792-798 doi: 0.17719/jisr.20185639048
• Karamık, S. Şeker, U. (2015). İşletmelerde İş Güvenliğinin Verimlilik Üzerine Etkilerinin Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. 3(4). 575-584. Kırtaş, N. (2014). İş Güvenliği Uzmanı Eğitim Kitabı. İstanbul: İkbal Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti.
• Kirsten, W. (2010). Making the Link between Health and Productivity at the Workplace, A Global Perspective. Industrial Health. 48. 251-255.
• Kocabaş, F., Aydın, U., Canbey Özgüler V., İlhan Mn. Demirkaya S., Ak N. ve Özbaş C. (2013) Çalışma Ortamında Psikososyal Risk Etmenlerinin İş Kazası, Meslek Hastalıkları ve İşle İlgili Hastalıklarla İlişkisi. Sosyal Güvence Dergisi. 7(14). 28-62. doi: 10.21441/sguz.2018.68
• Koçak, A. ve Yıldız, A. N. (2017). Absentizm. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi. Ekim-Kasım-Aralık. 40-46.
• Koçoğlu M. (2007). İşletmelerde Presenteeism Sorunu ve İnsan Kaynakları Yönetimi Çerçevesinde Mücadele Yöntemleri. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, İşletme Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Koopmanschap, M., Burdorf, A., Jacob, K., Meerding, W. J., Brouwer, W., Severens, H. (2005). Measuring Pproductivity Changes in Economic Evaluation: Setting the Research Agenda. Pharmacoeconomics. 23(1). 47-54.
• Lang, S. (2004). Economists Coin Term, 'Presenteeism,' for on-the-job Health Slowdowns. [http://cabenefits.com/wp-content/uploads/2009/06/economists-coin-term-presenteesism-for-on-the-job-health-slowdowns.pdf]. (Erişim:18.03.2019)
• Leineweber, C., Westerlund, H., Hagberg, J., Svedberg, P. and Alexanderson, K. (2012). Sickness Presenteeism is More than an Alternative to Sickness Absence: Results from the Population-Based SLOSH Study. International Archives of Occupational and Environmental Health. 85(8). 905-914.
• Leka, S., Cox, T. (2008). The Europian Framework for Psychosocial Risk Management: Prima-EF. UK, Nottingham: Institute of Work, Health and Organisations.
• Mawanza, W. (2017). The Effects of Stress on Employee Productivity: A Perspective of Zimbabwe’s Socio-Economic Dynamics of 2016. Journal of Economics and Behavioral Studies. 9(2). 22-32
• M, Shepell. (2011). EAP Improves Health Status and Productivity and Demonstrates a Positive ROI. [http://www.shepellfgi.com/pdf/Report_Impact_on_Health_and_Prod_EN.PDF]. (Erişim:10.03.2019)
• Ose, S. O. (2005). Working Conditions, Compensation and Absenteeism. Journal of Health Economics. 24. 161-18.
• Öğe, S. (2014). Postmodern İş Organizasyonlarına Ergonomi Perspektifinden Bakış ve Bir Değerlendirme. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 4(8). 139-161.
• Özmutaf, N. M. (2006). Örgütlerde İnsan Kaynakları ve Stress: Ampirik Bir Yaklaşım. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi. 23(1-2). 75-82.
• Öztürk, H., Babacan, E. ve Özdaş Anahar, E. (2012). Hastanede Çalışan Sağlık Personelinin İş Güvenliği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 1(4). 252-268.
• Parlar, S. (2008 Sağlık Çalışanlarında Göz Ardı Edilen Bir Durum: Sağlıklı Çalışma Ortamı TAF Preventive Medicine Bulletin. 7(6). 547-554
• Saraç, H. (2015). Yerel Yönetimlerde İş Sağlığı ve Güvenliğinde Fiziksel, Kimyasal ve Biyolojik Risk Etmenleri. İstanbul, Türkiye Belediyeler Birliği. Yerel Yönetimlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Sempozyumu.
• Shobe, K. (2018). Productivity Driven by Job Satisfaction, Physical Work Environment, Management Support and Job Autonomy. Business and Economics Journal. 9(2). 1-9. doi: 10.4172/2151-6219.1000351
• Schultz, A. B. and Edington, D. W. (2007). Employee Health and Presenteeism: A Systematic Review. Journal of Occupational Rehabilitation. 17(3). 547–579. doi: 10.1007/s10926-007-9096-x
• Slany, C., Schütte, S., Chastang, J. F., Parent-Thirion, A., Vermeylen, G. and Niedhammer, I. (2014). Psychosocial Work Factors and Long Sickness Absence in Europe. International Journal of Occupational and Environmental Health. 20(1). 16–25. doi:10.1179/2049396713Y.0000000048
• Smulders, P. and Nijhuis, F. (1999). The Job Demands-Job Control Model and Absence Behaviour: Results of a 3 Year Longitudinal Study. Work Stress.13.115–31.
• Somuncuoğlu, S. (1999). Kavramsal Açıdan Sağlık. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 4(1). 51-62.
• Şahin, F. (2012). İşe Devamsızlığın Nedenleri, Sonuçları ve Örgütler İçin Önemi. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi. 4(1). 24-39
• Theorell, T., Oxenstierna, G., Westerlund, H., Ferrie, J., Hagberg J.and Alfredsson, L. (2003). Downsizing of Staff is Associated with Lowered Medically Certified Sick Leave in Female Employees. Occupational and Environmental Medicine. 60(9). 1-5.
• Vatansever, Ç. (2014). Risk Değerlendirme’de Yeni Bir Boyut: Psikososyal Tehlikeler ve Riskler. Çalışma ve Toplum. 1. 117-138.
• Voss, M., Floderus, B. and Diderichsen, F. (2001). Physical, Psychosocial, and Organisational Factors Relative to Sickness Absence: a Study Based on Sweden Post. Occupational and Environmental Medicine. 8.178–184
• Westhuizen, C. V. D. (2006). Work Related Attitudes As Predictors of Employee Absenteeism. Unpublished Thesis. University of South Africa.
• Yavuz, C. I. ve Erdoğan, S. (2001). İşyerinde Kimyasallar. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi. Ekim. 33-39.
• Yılmaz, N., Doğanalp, S. ve Varol, Durmaz, T. (2016). Lisansüstü Öğrencilerde Tezden Kaytarma Davranışları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 25. 205-228.