2017 Anayasa Değişiklikleri Sonrası 1982 Anayasası’nda Yetki Ve Görev Olarak Yürütme

Yıl 2024, , 91 - 129, 23.07.2024

Muhammed Göçgün

https://doi.org/10.56701/shd.1397007

Öz

Yürütmenin Anayasa’nın 8. maddesi uyarınca bir görev olarak yerine getirilmesi, anayasa koyucunun doğrudan yürütme organına birtakım görevler vermesi şeklinde gerçekleşebilir. Diğer yandan yürütme görevi, idarenin kanuniliği ilkesi çerçevesinde kanun koyucu ya da Cumhurbaşkanı tarafından idareye verilen bir görevin ifa edilmesi ya da kanunların veya Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasına yönelik işlemler tesis edilmesi anlamına da gelebilir. Yürütmenin yetki olarak kullanılması ise Cumhurbaşkanının arada kanun koyucunun bir iradesi olmaksızın doğrudan Anayasa’dan aldığı aslî düzenleme yetkisi kapsamında işlemler tesis etme gücüne sahip olmasıdır. Yürütmenin yetki olarak kullanılmasının en bariz tezahürü olan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin uygulanmaya başlandığı 2017 anayasa değişikliklerinin ardından hukukumuza girmiştir. Anayasa’nın 104. maddesinin 17. fıkrasında düzenlenen Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma yetkisi, Cumhurbaşkanına, konu bakımından belirli sınırlar dahilinde ve belli ölçüde de olsa, kanunla düzenlenmemiş alanlarda aslî nitelikte kurallar koyarak yasama fonksiyonu kapsamında işlemler tesis edebilme gücünü kazandırmıştır. Böylelikle 1982 Anayasası’nda yetki ve görev olarak düzenlenmesine rağmen 2017 değişikliklerinden önce çok sınırlı şekilde somutlaşan yürütmenin yetki niteliği, 2017 değişiklikleri sonrasında Cumhurbaşkanlığı kararnameleri vasıtasıyla güçlendirilmiş ve belirgin hale getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Yürütme, Yetki, Görev, Aslî Düzenleme

Execution as a Power and Duty in the 1982 Constitution after the 2017 Constitutional Amendments

Öz

Fulfilling the executive as a duty in accordance with Article 8 of the Constitution can be realized by assigning certain duties directly to the executive body by the constitutional legislator. On the other hand, executive duty may also mean the execution of a task given to the administration by the legislator or the President within the framework of the principle of legality of the administration, or the making for administrative decisions about the implementation of laws or presidential decrees. The use of the executive authority is the President's power to take actions within the scope of his primary regulatory authority, which he has under the Constitution directly, without the will of the legislator. Presidential decrees, which are the most obvious manifestation of the use of the executive as a authority introduced into our legal system following the 2017 constitutional amendments, in which the Presidential government system began to be implemented and the President was determined as the only executive body. The authority to issue a presidential decree, which is regulated in the 17th paragraph of Article 104 of the Constitution, has given the President the power to making primary rules within the scope of the legislative function by taking decisions in matters not regulated by law, albeit within certain limits and to some extent. Thus, the authority nature of the executive branch, which was regulated as authority and duty in the 1982 Constitution but was concreted in a very limited way before the 2017 amendments, was strengthened and clarified by the Presidential decrees after the 2017 amendments.

Anahtar Kelimeler

Presidential Decree, Executive, Authority, Duty, Primary Regulation

Kaynakça

• Açıl, Murat. “2017 Anayasa Değişiklikleri Çerçevesinde Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”. İstanbul Hukuk Mecmuası 76/2 (Nisan 2018), 725-756. https://doi.org/10.26650/mecmua.2018.76.2.0024.
• Akyılmaz, Bahtiyar vd. Türk İdare Hukuku, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 16. Baskı, 2023.
• Ardıçoğlu, Mehmet Artuk. “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”. Ankara Barosu Dergisi 3 (Ekim 2017), 19-51. https://doi.org/10.30915/abd.463699.
• Arıkan, Cengiz. Türk Anayasa Hukukunda Yasama Yetkisinin Devredilmezliği İlkesi. Ankara: Yetkin Yayıncılık, 2011.
• Aslan, Volkan. Karşılaştırmalı Anayasa Hukukunda ve Türkiye’de Devlet Başkanının Kararname Yetkisi. İstanbul: On İki Levha, 2020.
• Aslan, Volkan. “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Kanunlara Uygunluğunun Denetimi Ve Çeşitli Hususların Kararname İle Düzenleneceğinin Kanunlarda Belirtilmesi Üzerine”. Anayasa Yargısı 36/1 (Ağustos 2019), 139–161.
• Atar, Yavuz. Türk Anayasa Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 15. Baskı, 2022.
• Atar, Yavuz. “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Rejimi ve Anayasallık Denetimi”. Anayasa Yargısı Dergisi 39/1 (2019), 241-259.
• Atay, Ender Ethem. İdare Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi, 9. Baskı, 2023.
• Barın, Taylan. Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Rejimi ve Anayasallık Denetimi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2020.
• Başgil, Ali Fuad. “Türkiye Teşkilât Hukukunda Nizamname Mefhumu ve Nizamnamelerin Mahiyeti ve Tâbi Olduğu Hukuki Rejim”, Prof. Rektör Cemil Bilsel’e Armağan. İstanbul: İÜHF Yayınları, 1939, 19-99.
• Doğan, Bayram. “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Yasama Yetkisinin Devredilmezliği İlkesi Bağlamında Değerlendirilmesi”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 28/3 (Aralık 2020): 965-1003. https://doi.org/10.15337/suhfd.715113.
• Duran, Lûtfi. İdare Hukuku Ders Notları. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1982.
• Duran, Lûtfi. “Düzenleme Yetkisi Özerk Sayılabilir mi?”. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi 4/1-3 (1983), 33-42.
• Duran, Lûtfi. “İdare Alanının Düzenlenmesinde Teşrii ve Tanzimi Tasarrufların Sınırı”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 30/3-4 (1964), 466-492.
• Erdoğan, Mustafa. Anayasa Hukuku. Ankara: Orion Kitabevi, 8. Baskı, 2014.
• Eren, Abdurrahman. Anayasa Hukuku Ders Notları. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2018.
• Eren, Abdurrahman. “Anayasa Mahkemesi̇ni̇n Kanun Hükmünde Kararnamelere İli̇şki̇n İçti̇hadı Doğrultusunda Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri̇ni̇n Değerlendi̇ri̇lmesi̇”. Anayasa Yargısı 36/1 (2019), 1–72.
• Fendoğlu, Hasan Tahsin. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri Türkiye – Amerika Birleşik Devletleri Mukayesesi. Ankara: Yetkin Yayınları, 2022.
• Güller, Abdülsamet. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri Türkiye ve Fransa Mukayesesi. Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
• Güller, Abdülsamet. “2017 Anayasa Değişikliği Sonrası Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerine Ait Mahfuz Alan Meselesi”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 23/3 (Aralık 2021), 943-966. https://doi.org/10.26745/ahbvuibfd.1015455.
• Günday, Metin. İdare Hukuku. Ankara: İmaj Yayınevi, 2011.
• Gözler, Kemal. Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt 1. Bursa: Ekin Yayınevi, 2. Baskı, 2020.
• Gözler, Kemal. İdare Hukuku, Cilt 1. Bursa: Ekin Yayınevi, 2. Baskı, 2019.
• Gözler, Kemal. Türk Anayasa Hukuku. Bursa: Ekin Yayınevi, 3. Baskı, 2019.
• Güneş, Turan. Türk Pozitif Hukukunda Yürütme Organının Düzenleyici İşlemleri. Ankara: Sevinç Matbaası, 1965.
• Güran, Sait. İfade Hürriyeti Üzerinde İdarenin Yetkileri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 1337, Cezaevi Matbaası, 1969.
• Kanadoğlu, Korkut. “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2 (Aralık 2018), 637 - 650.
• Kıratlı, Metin. “1924 ve 1961 Anayasalarında İdarenin Kuruluşu (Bir Karşılaştırma)”, Türk İdare Dergisi 44/341 (Mart-Nisan 1973), 3-28.
• Özbudun, Ergun. Türk Anayasa Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 19. Baskı, 2019.
• Özdemir, Halit Eyüp. “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Çerçevesi”. İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 6 (Nisan 2019), 265-282.
• Söyler, Yasin. Yeni Başkanlık Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. Ankara: Seçkin Yayınları, 2018.
• Şirin, Tolga. Karşılaştırmalı Anayasa Hukukunda Kanun Kavramı. İstanbul: On İki Levha Yayınları, 2019.
• Tanör, Bülent – Yüzbaşıoğlu Necmi. 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku. İstanbul: Beta Yayınları, 19. Baskı, 2019.
• Taşdöğen, Salih. “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 65 (Eylül 2016), 937-966. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001827.
• Teziç, Erdoğan. Anayasa Hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık, 18. Baskı, 2014.
• Tekinsoy, M. Ayhan “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Yürütmenin Mahfuz Düzenleme Yetkisi Açısından Değerlendirilmesi”, Kamu Hukukçuları Platformu Tam Metin Bildiri Kitabı, ed. Oktay Uygun, Egemen Esen, İstanbul: On İki Levha Yayınları, 2020, 389-413.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (Gerekçeli). Ankara: Anayasa Mahkemesi Yayınları, 2021.
• Ulusoy, Ali D. “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri̇: Varoluşsal, Yapısal ve Hukuksal Bi̇r Değerlendi̇rme”. Anayasa Yargısı 37/2 (2020), 31–66.
• Ustabulut, Batuhan. ABD ve Türkiye’de Yasama ve Yürütme Fonksiyonları Çerçevesinde Yürütmenin Düzenleyici İşlem Yapma Yetkisi. Ankara: Adalet Yayınevi, 2023.
• Ülgen, Özen. “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Niteliği ve Türleri”. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1 (Haziran 2018), 3-39.
• Yasin, Melikşah. “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Türk İdari Teşkilat Hukukuna Etkileri”. Anayasa Yargısı, 36/1 (2019), 315-333.
• Yeniay, Lokman-Yeniay, Gülden. “Türk Hukukunda Yürütme Organının Düzenleme Yetkisi̇ Ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi̇”. Anayasa Yargısı 36/1 (2019), 105-138.
• Yıldırım, Turan. “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 23/ 2 (Aralık 2017), 13-28.
• Yıldırım, Turan (Ed.). İdare Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 8. Baskı, 2020.
• Yılmaz, Halit. “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Konu Bakımından Yetki Sınırları”. İstanbul Hukuk Mecmuası 78 (Mart 2020), 225-263. https://doi.org/10.26650/mecmua.2020.78.1.0008.
• Yüzbaşıoğlu, Necmi. 1982 Anayasası ve Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre Türkiye’de Kanun Hükmünde Kararnameler Rejimi. İstanbul: Beta Yayınları, 1996.