Elektronik Seçimin Yasal ve Politik Boyutu: Uluslararası Uygulama Örnekleri

Yıl 2024, , 327 - 350, 23.07.2024

Meliha Naz Dağ , Eyüp Burak Ceyhan

https://doi.org/10.56701/shd.1451247

Öz

Dünya düzeni her geçen gün değişmektedir. Bu değişime pek çok etken destek olmakla birlikte en fazla katkıyı teknoloji sağlamıştır. Teknoloji, var olan düzen içerisinde kendisine gösterilen yeri doldurmaya çalışırken aynı zamanda sistemin değişimine de ön ayak olmuştur. Sistemin çarklarından biri olarak görev üstlenen kamuda da teknoloji sayesinde geleneksel yollar izleyerek yaptığı pek çok usul ve esastan oluşan işlemlerini dijital ortama taşıma şansı elde etmiştir. Bu dijitalleşme, yöneten konumda olan modern devletle yönetilen insan unsurunun karşılaşması olarak nitelendirebileceğimiz seçimlere de yön vermiştir. Küreselleşen dünyada modern devlet, demokratik atılımlarından biri olan seçimi gerçekleştirmekte zorlanmasıyla birlikte devletler kâğıt temelli oy pusula sisteminden yavaş yavaş vazgeçerek elektronik seçime adım atmaya başlamıştır. Bu çalışmada yeni düzende kullanılmakta olan ve kullanımı farklı ülkelerde de düşünülmekte olan elektronik seçim uygulamalarından bahsedilmektedir. Bu kapsamda konu ile ilgili yapılan çalışmaların bibliyometrik analizine yer verilmekte olup elektronik seçimin yasal ve politik boyutu ile uluslararası alanda elektronik seçim uygulamalarına çalışmada değinilmektedir. Çalışmanın sonunda sonuç ve öneriler aktarılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Elektronik Oylama, Elektronik Seçim, İnternetten Oylama, Dijital Dönüşüm, Blockchain, Güvenlik

Legal and Political Aspects of Electronic Elections: International Practice Examples

Öz

The world order is changing day by day. Although many factors supported this change, technology contributed the most. Technology, while trying to fill the place shown to it in the existing order, has also pioneered the change of the system. Thanks to technology, the public sector, which acts as one of the wheels of the system, has had the chance to transfer many of its procedures and principles, which it has done by following traditional methods, to the digital environment. This digitalization has also shaped the choices that we can define as the encounter between the modern state, which is in the governing position, and the human element that is governed. In the globalizing world, as the modern state has difficulty in realizing the election, which is one of its democratic breakthroughs, states have gradually abandoned the paper-based ballot system and started to step into electronic elections. In this study, electronic election practices that are being used in the new order and which are being considered in different countries are mentioned. In this context, bibliometric analysis of the studies on the subject is included, and the legal and political dimensions of electronic election and electronic election practices in the international arena are mentioned in the study. At the end of the study, conclusions and recommendations are presented.

Anahtar Kelimeler

Electronic Election, Electronic Voting, Online Voting, Digital Transformation, Blockchain, Security

Kaynakça

• ACE, “ACE Electoral Knowledge Network, 2023”. Erişim Temmuz 2023. https://aceproject.org/
• Akın, Melda. “Elektronik Oy Verme Sistemlerinde Güvenlik, Deneyimler ve Türkiye İçin Öneriler”. Istanbul University Econometrics and Statistics e-Journal, sy 3 (2006), 32-47.
• Aydın, Nizamettin. Dünya’ da ve Türkiye’ de Seçimlerin Yönetimi ve Denetimi. 1. Baskı. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2015.
• Aydın, Nizamettin. “Klasik Oylama Yönteminin Elektronik Oylama Yöntemlerine Evrilmesi”. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 12/2 (2022), 711-744.
• Bilgin, Metin. “Biyometrik Tabanlı E-Seçim Sistemi”, 73-78. Antalya, 2013.
• Börekçi, Eşref Barış. “Oy Hakkının İnternetten Oy Kullanımı ile Dönüşümü”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (28 Mayıs 2021), 607-638. https://doi.org/10.33717/deuhfd.899918.
• Büyükbaskın, Latif Anıl. Blokzincir Tabanlı E-seçim Sistem Önerilerinin Güvenlik ve Mahremiyet Analizleri. İstanbul: İstanbul Şehir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019. https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/631369/yokAcikBilim_10288855.pdf?sequence=-1&isAllowed=y
• Can, Cansu. Seçim Hukuku Açısından Türkiye’de Cumhurbaşkanı’nın Seçimi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016. https://dergiler.ankara.edu.tr/xmlui;/bitstream/handle/20.500.12575/83776/446944.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Çabuk, Umut Can; Adıgüzel, Eylül ve Karaarslan, Enis. “A Survey on Feasibility and Suitability of Blockchain Techniques for the E-Voting Systems”. IJARCCE 7/3 (30 Mart 2018), 124-34. https://doi.org/10.17148/IJARCCE.2018.7324.
• Çetin, Sunay. Kamusal Karar Alma Sürecinde E-Demokrasi Uygulamaları ve Türkiye. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010. http://acikerisim.deu.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/20.500.12397/10649/265993.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Çetinkaya, Deniz- Çetinkaya, Orhan. “E-Seçim Uygulamaları için Gereksinimler ve Tasarım İlkeleri”, 113-123. Ankara, 2006.
• Demirbilek Ayyıldız, Selin. Güvenli Elektronik Seçim İçin Sır Paylaşım Şemalarının Uygulanması. Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021. https://dspace.trakya.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/trakya/5305/0179026.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Dinçer, Selçuk. E-Demokrasi Aracı Olarak E-Oylamanın Gelişimi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği Üzerine Bir Alan Araştırması. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020. https://acikerisim.erbakan.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12452/4699/634819.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Erol, Veysel. “Yönetim Bilişim Sisteminin Bir Örneği Olarak Türkiye’de Elektronik Seçim Sistemi”. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (2021), 427-440.
• Erzurumlu, Kerem- Koloğlu, Tevfik Fikret. “Türkiye’de E-Seçim Sisteminin Uygulanabilirliğiyle İlgili Çalışma ve Uygulama Geliştirme”, sy 1-7 (2019).
• Güler, Fatih. “3 Kasım 2020 Tarihinde Gerçekleşen Amerika Birleşik Devletleri Başkanlık Seçiminin Ardından Yaşanan Tartışmalar Işığında Mektupla Oy Verme ve Elektronik Oy Verme Usulleri”. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi 4/1 (2021), 212-218. https://doi.org/10.33712/mana.871029.
• Güngör, Süleyman. “Siyasetin @ Hali: Dijital Çağda Siyasal Katılım". Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 22/15 (2017), 2259-2273.
• Gürfidan, Remzi- Akçay, Zekeriya. “Blok Zincir Temelli Güvenli Elektronik Oylama Modeli”. International Journal of Engineering and Innovative Research 2/3 (30 Kasım 2020), 148-155. https://doi.org/10.47933/ijeir.746235.
• Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi (Kanun No. 4867). Resmî Gazete 25196 (11 Ağustos 2003). Erişim 2 Ağustos 2023. https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/2312020093321bm_05.pdf
• Mercuri, Rebecca. “A Better Ballot Box?” IEEE Spectrum 39/10 (Ekim 2002): 46-50. https://doi.org/10.1109/MSPEC.2002.1038569.
• Nişanci, Şükrü- Özdemir, Abdülkadir. “Türkiye’ de ve Dünyada Seçim Kavramı ve Olgusunun Gelişimi”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sy 46 (2019): 73-96.
• Özdemir, Merve ve Nil Çokluk. “Demokrasi ve Siyasal Katılımda Yeni Bir Boyut: Elektronik Demokrasi ve Elektronik Seçimler”, 94-119. Bosna Hersek, 2020.
• Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Kamuda Kurumsal Yönetim ve Yenilikçilik, Ankara: T. C. Kalkınma Bakanlığı, 2018. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/KamudaKurumsalYonetim_ve_YenilikcilikOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf
• Risnanto, Slamet; Rahim, Yahaya Bin Abd- Herman, Nanna Suryana. “Success Implementation of E-Voting Technology In various Countries: A Review”. FoITIC, (2020), 150-155.
• Risnanto, Slamet; Rahim, Yahaya Bin Abd; Herman, Nanna Suryana- A Abdurrohman. “E-voting Readiness Mapping for General Election Implementation”. Journal of Theoretical and Applied Information Technology 98/20 (2020), 3280-3290.
• Risnanto, Slamet; Rahim, Yahaya Bin Abdul- Herman, Nanna Suryana. “Preparatory component for adoption E-voting”, 31-34. IEEE, 2019.
• Salman, Halis. Elektronik Seçim Sistemlerinde Güvenlik Amaçlı Algoritma Önerisi. İstanbul: Beykent Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016. https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/709604/yokAcikBilim_10095974.pdf?sequence=-1&isAllowed=y
• Salman, Hind; Hasan, Rehab- Gbashi, Ekhlas K. “Development of Electronic Elections Systems: A Review”. Webology 19/1 (2022), 1750-1762.
• Sözcü. “HAVELSAN’ dan elektronik seçim uygulaması”, Erişim 02 Ağustos 2023. https://www.sozcu.com.tr/2015/gundem/havelsandan-elektronik-secim-uygulamasi-824810/.
• Springall, Drew; Finkenauer, Travis; Durumeric, Zakir; Kitcat, Jason; Hursti, Harri; MacAlpine, Margaret- Halderman, J. Alex. “Security Analysis of the Estonian Internet Voting System”. Proceedings of the 2014 ACM SIGSAC Conference on Computer and Communications Security, 703-715. Scottsdale Arizona USA: ACM, 2014. https://doi.org/10.1145/2660267.2660315.
• Şahin, Murat. Elektronik Seçim Modellerinin Analizi ve Bir Model Önerisi. İstanbul: Beykent Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005. https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/709998/yokAcikBilim_200192.pdf?sequence=-1&isAllowed=y
• Tekin, Mustafa Tansel. Covıd-19 Sonrası Restoran Sektöründe Temassız Sipariş ve Ödeme Uygulamaları. İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2021. https://openaccess.maltepe.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12415/9166/10433190.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Telciler, Coşkun. “Elektronik Seçim Sistemleri, Sorunlar, Çözüm Önerileri”. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 5/2 (2017), 106-122.
• Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Bilgisayar Mühendisleri Odası. Her Yönüyle SEÇSİS Raporu Yayınlandı. Ankara: 2017. https://www.bmo.org.tr/wp-content/uploads/2017/04/BMO_RAPOR_v2-01-1.pdf
• Tokmakoğlu, Sadık. “Elektronik Seçim (E-Seçim) Sistemi Kullanan Ülkeler ve Türkiye’de Uygulama Önerisi”. TURAN-SAM 15/57 (2023), 162-174.
• TRT. “Türkiye elektronik seçime hazırlanıyor”, Erişim 28 Temmuz 2023. https://www.trthaber.com/haber/gundem/turkiye-elektronik-secime-hazirlaniyor-775533.html.
• Turan, İsa. “Demokrasi, Seçim ve Seçim Sistemleri”. Toplum Ekonomi ve Yönetim Dergisi 3/ 2 (2022), 94-120.
• Üstü, Rabia Bahar- Güzel, Berrin. “Referendums and E-voting in Turkey”. International Journal of Ebusiness and Egovernment Studies 3/1 (2011), 147-156.
• Valsamidis, Stavros; Kalampouka, Kalliopi; Kontogiannis, Sotirios- Theodosiou, Theodosios. “A Proposal for an E-Voting System and Its Legal Consequences”. Recent Researches in Law Science and Finances, (2013), 257-266.
• Vural Dinçkol, Bihterin- Güzel, Alper. “Katılımcı Demokrasi ve Online Karar Alma Bağlamında E-Oy ve Estonya Örneği”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 25/2 (2019), 716-726. https://doi.org/10.33433/maruhad.665428.