İdari Yargılama Hukukunda Yargılamanın Yenilenmesi Sebebi Olarak Anayasa Mahkemesinin Bireysel Başvuru Kararları

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 1-2, 39 - 64, 27.05.2021

Talha Erdoğmuş

Öz

Yargılamanın yenilenmesi, kesinleşen hükmün hak ihlali veya hukuka aykırılık taşıdığının sonradan tespit edilmesi halinde, kanunda sayılan durumlarda başvurulabilecek olağanüstü bir kanun yoludur. İdari yargılama hukuku bağlamında, yargılamanın yenilenmesi sebeplerinin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) m. 53’te sayılan durumlarla sınırlı olup olmadığı süregelen bir tartışmadır. Bu bağlamda, doktrinde ve yargı kararlarında, istisnaları bulunmakla beraber, yargılamanın yenilenmesi sebeplerinin sınırlılığı ve içtihat yoluyla genişletilemeyeceği
görüşü kabul görmektedir. Fakat 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunla Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru imkanı tanınmasıyla tartışma farklı bir boyut kazanmıştır. 6216 sayılı Kanunun m. 50/2 hükmüne göre, Anayasa Mahkemesinin
bireysel başvuru neticesinde ihlal kararı vermesi halinde, ihlal ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapmak üzere dosya ilgili mahkemeye gönderilebilmektedir. Burada önceki tartışmadan farklılaşan, İYUK m. 53 hükmünde sayılmayan sebebin, içtihat yoluyla
değil ayrı bir kanuni düzenlemeye dayanılarak yargılamanın yenilenmesi sebepleri arasına dahil edilip edilemeyeceği sorusudur. Bu durumda, 6216 sayılı Kanun m. 50/2’de yer alan “yeniden yargılama” ile kastedilenin teknik anlamda bir yargılamanın yenilenmesi olup olmadığı
tartışılmaktadır. Özellikle İYUK m. 53/1-ı’da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından bireysel başvuru neticesinde ihlal kararı verilmesinin bir yargılamanın yenilenmesi sebebi olarak sayılması karşısında, Anayasa Mahkemesine yapılan bireysel başvurular yönünden bu
soru daha anlamlı hale gelmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yargılamanın Yenilenmesi, Anayasa Mahkemesi, Bireysel Başvuru, Yeniden Yargılama, 2577 sayılı İYUK m.53, İdari Yargılama Hukuku

Kaynakça

• AKSOY RETORNAZ, Eylem; İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarının Uygulanması ve Ceza Yargılaması Hukukuna Yansımaları, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı 1, 2010, ss. 943-963.
• AKYILMAZ, Bahtiyar/SEZGİNER, Murat/KAYA, Cemil; Türk İdari Yargılama Hukuku, Savaş Kitabevi, Ankara, 2018.
• AKYÜREK, Güçlü; Yargılamanın Yenilenmesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
• ATAR, Yavuz; Türk Anayasa Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
• AYDIN, Hüseyin; Anayasa Mahkemesi Kararları Bağlamında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İhlal Kararının, Siyasi Parti Kapatma Davalarında Yargılamanın Yenilenmesi Sebebi Olması, Yasama Dergisi, Sayı 11, 2009, ss. 50-75.
• CANDAN, Turgut; Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• ÇAĞLAYAN, Ramazan; İdari Yargı Kararlarına Karşı Başvuru Yolları (Fransa-Türkiye: Mukayeseli Bir Deneme), Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• EKİNCİ, Hüseyin/SAĞLAM, Musa; 66 Soruda Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara, 2015.
• ERMENEK, İbrahim; Anayasa Mahkemesinin Bireysel Başvuru Üzerine Verdiği Kararların Medeni Yargılama Hukukuna Yansımaları ve Bu Alanda Ortaya Çıkan Bazı Özel Durumlar, Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku Dergisi, Cilt 9, Sayı 26, 2013, ss. 3-57.
• GÖZTEPE ÇELEBİ, Ece; Bireysel Başvuru Kararlarının Bağlayıcılığı ve İcrası Sorunu ile Kurumsallaşma İhtiyacı, Anayasa Yargısı, Sayı 33, 2016, ss. 93-118.
• GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref/TAN, Turgut;. İdare Hukuku (Cilt 2), Turhan Kitabevi, Ankara, 2017.
• GÜMÜŞAY, Ramazan; Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda İhlal Kararlarının İcrası, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Erzincan, 2018.
• HAMDEMİR, Berkan; Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
• KANADOĞLU, Korkut; Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru. On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• KARAMAN, Ebru; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Kararlarının Yerine Getirilmemesinden Doğan Sorumluluk, İ HFM, Cilt 72, Sayı 1, 2014, ss. 411-434.
• KURU, Baki; Hukuk Muhakemeleri Usulü (Cilt 5), Demir Demir Müşavirlik ve Yayıncılık, İstanbul, 2001.
• ONAR, Sıddık Sami; İdare Hukukunun Umumi Esasları (Cilt 3), İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1966.
• ÖZEN, Muharrem; Türk Ceza Muhakemesinde İstinaf, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 65, 2016, ss. 2331-2388.
• PEKCANITEZ, Hakan/ATALAY, Oğuz/ ZEKES, Muhammet; Medeni Usul Hukuku. On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• PEKCANITEZ, Hakan; Bireysel Başvuru Sonunda Verilen Kararların Medeni Yargıya Etkisi, Anayasa Yargısı, Sayı 35, 2018, ss. 73-104.
• SALDIRIM, Mustafa; Bireysel Başvuru Açısından Yüksek Mahkeme Kararlarının Uyumlaştırılması Sorunu, Anayasa Yargısı, Sayı 33, 2016, ss. 159-175.
• TANRIVER, Süha; Tabii Hakim İlkesi ve Medeni Yargı, TBB Dergisi, Sayı 104, 2013, ss. 11-35.
• TANSUĞ, Çağla; İdari Yargılama Hukukunda Yargılamanın Yenilenmesi, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• ÜNAL, Şeref; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının Türk İç Hukukuna Etkileri, Anayasa Yargısı, Sayı 17, 2000, ss. 63-85.
• ÜSTÜNDAĞ, Saim; Medeni Yargılama Hukuku, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 1997.
• YOKUŞ, Sevtap; Türkiye’de Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2015.
• Adalet İstatistikleri 2019, Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü, 2020, https://adlisicil.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/1092020162733adalet_ist-2019.pdf, (Erişim Tarihi: 26.04.2021).
• Anayasa Mahkemesi Başkanlığı Bireysel Başvuru İstatistikleri (23/9/2012-30/9/2020), https://www.anayasa.gov.tr/tr/yayinlar/istatistikler/bireysel-basvuru/, (Erişim Tarihi: 26.04.2021).