Anayasayı Değiştirme İktidarının Sınırları ve Meşruluğu Sorunu: Türkiye Özelinde Bir İnceleme

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 1, 251 - 281, 29.07.2022

Semih Batur Kaya

Öz

Bu çalışmada hukukun ilkelerini ve iktidarın kaynağını yok sayan bir anlayışla şekil verilmiş kurucu iktidar
anlayışının tersine, demokratik bir hukuk devletinin gereği olarak halkın tasdikine dayanan bir meşruiyete sahip her hukuk metninin yine demokratik bir hukuk düzeni içerisinde gerçekleştirilmesinin mümkün
ve yerinde olduğu açıklanmaya çalışılmaktadır. Bu bağlamda kurucu iktidar-türev kurucu iktidar klasik
ayrımından hareketle anayasanın değiştirilmesi, yeniden yapılması ve mevcut anayasalardaki değiştirme
yasağı hususları çerçevesinde “kurucu iktidar” kavramı olması gereken hukuk bakımından ele alınmaktadır. Bu doğrultuda makalede önce kurucu iktidarın anayasacılık bakımından bir analizi sunulmaktadır.
Ardından bir hukuki fenomen olarak kurucu iktidar derinlemesine incelenmektedir. Son olarak Türkiye
için kurucu iktidar kavramı analitik bir yaklaşımla ele alınmaktadır. Böylece Türkiye özelinde çeşitli çıkarımlara ulaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kurucu İktidar, Değiştirilemez Hükümler, Yeni Anayasa Yapımı, Meşru Anayasa, Anayasa Yapma Sınırları

Kaynakça

• Anayurt Ömer, “Anayasada Değişmezlik Hükümleri ve Yeni Anayasa İçin Öneriler”, 2013, 9(50), Yeni Türkiye Dergisi, s. 575-585.
• Anayurt Ömer, Anayasa Hukuku Genel Kısım, Seçkin Yayınları, 4. Baskı, 2021.
• Aristoteles, “Keyfi Yönetim, Hukukun Üstünlüğü” Çev. Mete Tunçay in Micahel Rosen ve Jonathan Wolff (ed.), Siyasal Düşünce, Dost Kitabevi, 2006.
• Can Osman, “Anayasayı Değiştirme İktidarı ve Denetim Sorunu”, 2007, 62(3), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, s. 101-139.
• Çağlar, Bakır, Anayasa Bilimi, BFS Yayınları, 1989.
• Erdoğan Mustafa, Anayasa Hukuku, 6. Baskı, Orion Yayıncılık, 2011.
• Fortenbaugh William W., “Aristotle on Prior and Posterior, Correct and Mistaken Constitutions” in David Keyt ve Fred D. Miller (ed.), A Companion to Aristotle’s Politics, Blacwell, 1991.
• Gören Zafer, “Anayasa Koyan Erk ve Anayasa Değişikliklerinin Sınırları”, 2009, 8(16), İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, s. 1-15.
• Gözler Kemal, Kurucu İktidar, Ekin Yayınları, 1998.
• Gözler Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, Ekin Yayınları, 2010.
• Gözler Kemal, “Asli Kurucu İktidar-Tali Kurucu İktidar Ayrımı: TBMM Yeni Bir Anayasa Yapabilir Mi?” in Ece Göztepe ve A. Çelebi (ed.), Demokratik Anayasa: Görüşler ve Öneriler, Metis Yayınları, 2012.
• Grimm Dieter, Constitutionalism: Past, Present, and Future, Oxford University Press, 2016.
• Hamilton Alexander, The Federalist Papers, No: 9.
• Hekimoğlu Mehmet Merdan, “Bu Meclis Anayasa Yapabilir Mi?”, http://www.ekonomikyorumlar.com.tr/files/articles/1526374707_39.pdf, s. 8-11, Erişim Tarihi 7.03.2021.
• Herdegen Matthias, “Anayasa Yapımının Sınırları” Çev. Naim Demirel, in Otto Depenheuer ve Christoph Grabenwarter (ed.), Anayasa Teorisi, Lale Yayıncılık, 2014.
• Karagöz Kasım, “Yeni Anayasada Değiştirilemez Hükümler Sorunu”, 2013, (50), Yeni Türkiye Dergisi, s. 586-596.
• Kraut Richard, Aristotle: Political Philosophy, Oxford University Press, 2002.
• Küçük Adnan, “Yeni Anayasa Yapımı Eşiğinde: Demokratik İradenin ‘Anayasadaki Değiştirilmesi Yasak Hükümler’le Bağlanması”, in Murat Yanık, Hüseyin Özcan ve Ahmet Akcan (ed.), Uluslararası Anayasa Kongresi Metinler Kitabı 3, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2012, s. 204-238.
• Miller Fred D., “Aristotle on the Ideal Constitution” in David Keyt ve Fred D. Miller (ed.), A Companion to Aristotle’s Politics, Blacwell, 1991.
• Oder Bertil Emrah, “Anayasa Nedir? Anayasacılık Nedir?” in İbrahim Ö. Kaboğlu (ed.), Türkiye’nin Anayasa Gündemi, 3. Baskı, İletişim Yayınları, 2016.
• Onar Erdal, 1982 Anayasasında Anayasayı Değiştirme Sorunu, Yayınevi Yok, 1993.
• Özbudun Ergun, Türkiye’nin Anayasa Krizi, Liberte Yayınları, 2009.
• Özbudun Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 18. Baskı, Yetkin Yayınları, 2018.
• Parla Taha, “Anayasalar ve Kurucu Meclisler Üzerine Bazı Karşılaştırmalı Notlar”, 1984, 38(3-5), İktisat Fakültesi Mecmuası, s. 207-221.
• Shields Christopher J., Aristotle, Routledge, 2007.
• Tanör Bülent, İki Anayasa, Beta Yayınları, 1986.
• Teziç Erdoğan, Anayasa Hukuku, 7. Baskı, Beta Yayınları, 2001.