Avatar Filmi Ya Da Batı’nın Keskin Eleştirisi

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 713 - 736, 30.12.2022

Mehmet Akif Etgü

https://doi.org/10.56701/shd.1191568

Öz

Avatar filmi sinema tarihinde önemli etkiler bırakmış bir eserdir. Filmin özgün tarafını; görselliği, müzikleri, kostümleri ve efektleri dışında senaryosunda ortaya koyduğu keskin eleştirisinde aramak gerekir. Gerçekten de Avatar Batı’nın yoğun bir eleştirisidir ve bu eleştiri film boyunca görsel olarak da desteklenmiştir. Avatar filmi kapitalist sömürgeci anlayışı eleştiren bir yapıttır. Filmin iddiasına göre bu anlayış tarihin tozlu sayfalarında kalmamıştır. Gelecekte de eğer imkan bulunabilirse, mümkün olan herhangi bir zamanda ve yerde uygulanmaya konulacağı üzerinde durulmaktadır. Filmin verdiği mesajın teorik ve tarihsel temelleri bulunmaktadır. Bu makalede sömürgecilik, film çerçevesinde ana hatları ile incelenmiştir. Sömürgeciliğin kapitalizme yol açtığı ve Batı’da düşünceden devlet anlayışına kadar pek çok alandaki fikirleri şekillendirdiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sömürgecilik, Medeniyet, Kapitalizm, Devlet teorisi, İnsan hakları

Destekleyen Kurum

yok

The Avatar Movie Or The Stark Criticism Of The West

Öz

Avatar is a production that has left a significant impact in the history of cinema. The original side of the movie; Apart from the visuals, music, costumes and effects, should be sought in its sharp criticism of its screenplay. Indeed, Avatar is an intense critique of the West, and this criticism is supported visually throughout the film. Avatar is a production that criticizes the capitalist colonialist understanding. According to the film's claim, this understanding has not remained in the ash heap of history. It is emphasized that it will be implemented in the future, if possible, whenever and wherever possible. The message of the film has theoretical and historical foundations. In this article, colonialism has been analizied in the framework of the film with its main lines. It was concluded that colonialism led to capitalism and shaped ideas in many areas from thought to the understanding of the state in the West.

Anahtar Kelimeler

Colonialism, Civilization, Capitalism, State theory, Human rights

Kaynakça

• 20th Century Studios. “Movies- Avatar (2009)”. Erişim 13 Ekim 2022. https://www.avatar.com/movies/avatar
• Ağaoğulları, Mehmet Ali. Kent Devletinden İmparatorluğa. Ankara: İmge Kitabevi, 6. Basım, 2009.
• Ahmet Rıza. Batının Doğu Politikasının Ahlaken İflası. çev. Ziyad Ebüzziya. İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1982.
• Akad, Mehmet vd. Genel Kamu Hukuku. İstanbul: Der Yayınları, 17. Basım, 2021.
• Akal, Cemal Bâli. İktidarın Üç Yüzü. İstanbul: Dost Kitabevi, 7. Basım, 2014.
• Akal, Cemal Bâli. Modern Düşüncenin Doğuşu: İspanyol Altın Çağı. İstanbul: Dost Kitabevi, 4. Basım, 2010.
• Akalın, Şükrü Halûk vd. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu, 11. Basım, 2011.
• Aktaş, Altan. “Başarısız Devletler Söyleminde Uluslararası Hiyerarşi Algısı”. The Turkish Yearbook of International Relations 50 (2019), 141-179.
• Anadolu Ajansı. “Batı'nın 'darbe' ile imtihanı” (20 Mayıs 2015), 1 https://www.aa.com.tr/tr/dunya/batinin-darbe-ile-imtihani/45437
• Aybay, Rona. Genel Kamu Hukuku: 18.-20. Yüzyıllarda Devlet Kuramlar ve Uygulamalar. İstanbul: Der Yayınları, 3. Basım, 2020.
• Aydın, Suavi. “Darwin Kavramlarının Yanlış ve Kötüye Kullanımları Üzerine ya da Darwin Sosyal Darwinist miydi?”. Darwin Devrimi: Evrim Cogito 60-61 (Güz-Kış 2009), 393-412.
• Balcı, Burcu. “Fütüristik Bir Modern Sömürge Öyküsü: Avatar”. Civilacademy Sosyal Bilimler Dergisi 8/2 (Bahar 2010), 23-42.
• Bashal, Adam Abu - Kavak, Gökhan. “Hollanda'nın utanç tarihi”. Anadolu Ajansı (26 Şubat 2018), 1. https://www.aa.com.tr
• Beriş, Hamit Emrah. Egemenlik: Bir Kavramın Geçmişi, Bugünü Ve Geleceği. İstanbul: Tezkire Yayınları, 2014.
• Blaut, J. M. Sömürgeciliğin Dünya Modeli: Coğrafi Yayılmacılık ve Avrupa-merkezci Tarih. çev. Serbun Behçet, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2. Basım, 2015.
• Bolay, Süleyman Hayri. Batı Aklına Karşı Türkiye, İstanbul: Ketebe Yayınları, 2018.
• Brunton, Bruce. “The East India Company: Agent of Empire in the Early Capitalist Era”. Social Education 77/2 (March-April 2013), 78-81 ve 98. https://www.socialstudies.org/system/files/publications/articles/se_77021378.pdf
• Bulut, Nihat. Feodaliteden Küreselleşmeye Ekonomik İktidar Siyasal İktidar İlişkisi. Ankara: Seçkin Yayınları, 2003.
• Bulut, Nihat. Sanayi Devriminden Küreselleşmeye Sosyal Haklar. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2009.
• Calvin, John. “Tefecilik Üzerine Mektup”. çev. Kapadokya MYO Çeviri ve Redaksiyon Ekibi. Batı’ya Yön Veren Metinler Rönesans: Protestan Reformu, Erken Modern Dönem (1570-1815), Bilim Çağı (1570-1815). drl. Alev Alatlı. 2/594-596. İstanbul: İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı Kapadokya MYO Yayını, 2010.
• Cameron, James. Avatar (Film, 2009). https://www.imdb.com/title/tt0499549/
• Casas, Bartolomé De Las. Kızılderililer Nasıl Yokedildi?. çev. Meryem Ural, İstanbul: Şule Yayınları, 2008.
• Develi, Erdem Selman. “Hollanda Ekonomisinin Yükselişi ve Düşüşü: 16. ve 18. Yüzyıllar Arasında Yaşanan Değişim”, Ekonomi, Finans ve İşletme Yönetimi Alanında Yaşanan Güncel Gelişmeler-II. ed. Alican Umut. 1-14. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler Yayını, 2021.
• Diamond, Jared. Tüfek, Mikrop ve Çelik. çev. Ülker İnce, İstanbul: Pegasus Yayınları, 2018.
• DİB. Diyanet İşleri Başkanlığı. “Kur’an-ı Kerim, Tefsir”. Erişim 01 Ekim 2022. el-Fîl Suresi 105/1-5. https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/sure/105-fil-suresi
• Donnelly, Jack. Teoride ve Uygulamada İnsan Hakları. çev. Mustafa Erdoğan - Levent Korkut. Ankara: Yetkin Yayınları, 1995.
• Dursun, Davut. “Siyaset ve Birey: Siyasal Katılma”. Siyaset Bilimi. ed. Davut Dursun - Mustafa Altunoğlu. 90-121. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, 3. Basım, 2015.
• Duverger, Maurice. Batı’nın İki Yüzü, çev. Cem Eroğul - Fazıl Sağlam. Ankara: Doğan Yayınevi, 1977.
• Emeklier, Bilgehan - Ergül, Nihal. “Petrolün Uluslararası İlişkilerdeki Yeri: Jeopolitik Teoriler ve Petropolitik”. Bilge Strateji, 2/3 (Güz 2010), 59-85.
• Engdahl, William. Petrol, Para, İktidar Anglo-Amerikan Petrol Politikası ve Yeni Dünya Düzeni. çev. Ertuğrul Bilal. İstanbul: Alfa Yayınları, 2008.
• Ereker, Fulya. “İlkçağlardan Günümüze Haklı Savaş Kavramı”. Uluslararası İlişkilerde Çatışmadan Güvenliğe, drl. Mustafa Aydın vd. 45-73. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2012.
• Fedayi, Cemal. Siyaset Biliminin Temel Kavramları, Ankara: Kadim Yayınları, 2021.
• Ferro, Marc. Sömürgecilik Tarihi: Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine 13. Yüzyıl-20. Yüzyıl. çev. Muna Cedden. Ankara: İmge Kitabevi, 3. Basım, 2017.
• Fish, Robert. “Apocalypto (Review)”. Wicazo Sa Review 23/2 (Fall 2008), 120-121.
• Gaur, Aakanksha vd. “East India Company”. Britannica. Aakanksha Gaur vd. Erişim 13 Ekim 2022. https://www.britannica.com/topic/East-India-Company
• Gemalmaz, H. Burak, “Sanal Mülkiyet”, HFSA Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi, Prof. Dr. Adnan Güriz Anısına. 23/194-200. İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları, 2010.
• Gemalmaz, Mehmet Semih. Devlet, Birey ve Özgürlük, İstanbul: Legal Yayınları, 2010.
• Gibson, Mel. Apocalypto. (Film 2006). https://www.imdb.com/title/tt0472043/
• Google. “Avatar tarafından kazanılan ödüller”. Erişim 13 Ekim 2022. https://www.google.com
• Göregen, Mustafa. “Batıda Oluşan ‘Öteki’ Anlayışının İnançla Olan İlişkisi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi 7/4 (Aralık 2018), 3156-3167. https://doi.org/10.15869/itobiad.479376
• Göze, Ayferi. Siyasal Düşünceler ve Yönetimler. İstanbul: Beta Yayınları, 11. Basım, 2007.
• Güneş, Burak. “Orta Doğu’da Devlet Dışı Aktör Olarak Özel Askeri ve Güvenlik Şirketleri”. International Journal of Social Inquiry 13/2 (2020), 543-583. https://doi.org/10.37093/ijsi.837711
• Heykel, Muhammed. 3. Petrol Savaşı Körfez Savaşının Perde Arkası. çev. N. Ahmed Asrar. İstanbul: Pınar Yayınları, 1993.
• Hobson, John M. Batı Medeniyetinin Doğulu Kökenleri. çev. Esra Ermert, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 7. Basım, 2020.
• Hürriyet. “Habeck’ten fahiş fiyat tepkisi: ‘Dostlarımız bile...”, (05 Ekim 2022), 1. https://www.hurriyet.com.tr/avrupa/habeckten-fahis-fiyat-tepkisi-dostlarimiz-bile-42148380
• İğneci Süzen, Rana. “Dijital Evrende Mimesisi Yeniden Düşünmek; Avatar Filmi”. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC 2/2 (April 2012), 22-31. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/138309
• İşçi, Metin. Siyasi Düşünceler Tarihi. İstanbul: Der Yayınları, 2004.
• Kalın, İbrahim. Barbar Modern Medeni: Medeniyet Üzerine Notlar. İstanbul: İnsan Yayınları, 2018.
• Kırmızıgül, Niyazi. Özel Askeri Şirketlerin Meşruiyet Sorunu. Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Kolomb, Kristof. Seyir Defterleri. çev. Sait Maden. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 3. Basım, 2018.
• Köse, Meryem - Küçük, Meryem. “Oryantalizm ve ‘Öteki’ Algısı”. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi 1/1 (2015), 107-127.
• Kuçuradi, İoanna. “Küreselleşme, Sosyal Adaletsizlik ve Sosyal Haklar”. Anayasal Sosyal Haklar (Avrupa Sosyal Şartı, Karşılaştırmalı Hukuk ve Türkiye). ed. İbrahim Ö. Kaboğlu. 45-51. İstanbul: Legal Yayıncılık, 2012.
• Locke, John. Uygar Yönetim Üzerine İkinci İnceleme Sivil Toplumda Devlet. çev. Serdar Taşçı - Hale Akman. İstanbul: Metropol Yayınları, 2002.
• Maden, Sait. “Sunuş”, Kristof Kolomb. Seyir Defterleri. çev. Sait Maden. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 3. Basım, 2018, s. 7-12.
• Madsen, Kenneth D. Blue Indians: Teaching the Political Geography of Imperialism With Fictional Film. Journal of Geography 113/2 (2014), 47-57. https://doi.org/10.1080/00221341.2012.759994
• Makepeace, Margaret. “A Brief History of the English East India Company 1600-1858”. Qatar Digital Library. Erişim 13 Ekim 2022. https://www.qdl.qa/en/brief-history-english-east-india-company-1600%e2%80%931858
• Mitchell, Timothy. Karbon Demokrasi Petrol Çağında Siyasal İktidar. çev. Fırat Berksun. İstanbul: Açılımkitap Yayınları, 2014.
• Mosca, Gaetano. Siyasi Doktrinler Tarihi: Eski Çağ’dan Zamanımıza Kadar. çev. Samih Tiryakioğlu. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayını, 2019.
• Newitz, Annalee. When Will White People Stop Making Movies Like "Avatar"?. io9. Erişim 07 Ekim 2018. http://io9.com/5422666/when-will-white-people-stop-making-movies-like-avatar
• Ökten, Sadettin. “Modern Batı Medeniyeti Üzerine Bir Deneme”. Lale 5 (2022), 104-109.
• Özalp, Osman Nuri. “Özel Güvenlik ve Askeri Firmaların Uluslararası Hümaniter Hukuka Göre Statüsü ve Montreaux Dökümanı Bağlamında Yeni Arayışlar”. İÜHFM 67/1-2, (2009), 57-78.
• Özbek, Metin. “Dünden Bugüne Kızılderililer”. Prof. Dr. İbrahim Yasa’ya Armağan. 359-368. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, 1983.
• Özcan, Mehmet Tevfik. İlkel Toplumlarda Toplumsal Kontrol: Hukuk Dışı Mekanizmalar ve İlkel Hukuk. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2. Basım, 2012.
• Özdemir, Ali Murat vd. Genel Kamu Hukuku Kuramsal Yaklaşım. Ankara: İmge Kitabevi, 2019.
• Özkoç, Özge. “Otoriter Rejimin İnşası ve Sürekliliği: Mısır Ordusunun Siyasal Hayattaki Rolü Üzerine Bir Değerlendirme”. The Turkish Yearbook of International Relations, 51 (2020), 91-114.
• Pandorapedia. “The Na’vi”. Erişim 13 Ekim 2022. https://www.pandorapedia.com/navi/life_society/the_navi.html
• Parsa, Alev Fatoş - Edizler, Gaye. “Sinemasal Anlatıda Duygusal Zeka: Avatar (2009) Film Çözümlemesinde Olaylar ve Karakter Örüntüsü Üzerinde Duygusal Zeka Göstergelerinin Analizi”. E-Journal of New World Sciences Academy 6/3 (2011), 614-630.
• Rousseau, Jean-Jacques. Bilimler ve Sanatlar Üstüne Söylev. çev. Sabahattin Eyüboğlu. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2. Basım, 2009.
• Sarıca, Murat. 100 Soruda Siyasi Düşünce Tarihi. İstanbul: Gerçek Yayınevi, 6. Basım, 1993.
• Smith, Adam. Milletlerin Zenginliği. çev. Haldun Derin. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 3. Basım, 2009.
• Smith, Edmonds J. “Reporting and Interpreting Legal Violence in Asia: The East India Company’s Printed Accounts of Torture, 1603-24”. The Journal of Imperial and Commonwealth History 46/4 (2018), 603-626. https://doi.org/10.1080/03086534.2018.1452545
• Stern, Philip J. “Politics and Ideology in the Early East India Company-State: The Case of St Helena, 1673–1709”. The Journal of Imperial and Commonwealth History 35/1 (2007), 1-23. https://doi.org/10.1080/03086530601143362
• Şahin, Ayhan. ““Avatar” Filmi Özelinde Emperyalist Uygulamaların İncelenmesi”. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 10/10 (Summer 2015), 817-826. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8417
• Şaylan, Gencay. Değişim Küreselleşme ve Devletin Yeni İşlevi. Ankara: İmge Kitabevi, 3 Basım, 2016.
• Topcan, Özlem. “Batı Medeniyeti Gölgesinde Ötekilerin İnşası”. Türk Dünyası Araştırmaları 126/249 (Kasım - Aralık 2020), 347-368.
• Touchard, Jean. Siyasal Düşünceler Tarihi. çev. İsmail Yerguz, İstanbul: Islık Yayınları, 2015.
• Uygun, Oktay. Devlet Teorisi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2014.
• Weber, Max. Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu. çev. Milay Köktürk. Ankara: BilgeSu Yayınları, 3. Basım, 2017.
• Wilson, Thomas, “Tefecilik Üzerine Bir Vaaz”, çev. Kapadokya MYO Çeviri ve Redaksiyon Ekibi. Batı’ya Yön Veren Metinler Rönesans: Protestan Reformu, Erken Modern Dönem (1570-1815), Bilim Çağı (1570-1815). drl. Alev Alatlı. 2/597-598. İstanbul: İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı Kapadokya MYO Yayını, 2010.
• Yaslıkaya, Refik, “Ekolojik Paradigmada Bir Kavşak: Çevreci Sinema”, International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS), Special Issue 3 (July 2015), 410-428. Doi: 10.14486/IJSCS308
• Yergin, Daniel. Petrol Para ve Güç Çatışmasının Epik Öyküsü. çev. Kamuran Tuncay. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1995.
• Yıldırım, Mustafa. “Düşünce Özgürlüğü Üzerine”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 40/1 (1999), 189-193. Y ücel Dericiler, Özge. Sosyal Haklar ve İnsan Hakları Hukuku Çerçevesinde Devletin Yükümlülükleri: Refah Devletinin Krizi Ekseninde Bir İnceleme. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2014.
• Zinn, Howard vd. çev. Kemal Kutlu. Fatihler Yargılanıyor 500. Yılında Karşı-Amerika. drl. Veli Yılmaz. İstanbul: Tümzamanlar Yayıncılık, 1992.