Some Thoughts on Contributory Negligence in Roman Law

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 949 - 971, 31.12.2023

Güzide Burcu Günveren

https://doi.org/10.56701/shd.1368165

Öz

As a rule in Roman law, a faulty behavior of a party suffering damage in the occurrence of a damage is accepted as a reason to eliminate the liability of the party causing damage to compensate the damage unless the offender acted with intent. This rule, which is based on the idea that "he who suffers a loss through his own fault is not considered damaged", brings along the principle of "compensatio culparum: exchange of negligence". Compensatio culparum, which is reflected in the concept expressed as "mutual fault, joint fault, fault of the damaged party" in today's law, is based on the principle of mutual negligence in case of negligence from both the party causing damage and the party suffering damage. Today, the fault of a party suffering damage is not an absolute reason that removes the liability of the party causing it. Moreover, Article 52 in the Turkish Code of Obligations points out to the practice of mutual fault for determining the scope of the benefit obligation.

Anahtar Kelimeler

Compensatio Culparum, Culpa, Causal Relation, Lex Aquilia

Roma Hukukunda Birlikte Kusur Üzerine Bazı Düşünceler

Öz

Roma Hukukunda zarar görenin zararın meydana gelmesindeki kusurlu davranışı, kural olarak zarar verenin, zararı giderme yükümlülüğünü ortadan kaldıran bir neden olarak kabul edilmiştir. Temelini “kendi kusuru ile zarara uğrayan, zarar görmüş sayılmaz” düşüncesinde bulan kural, “compensatio culparum: ihmallerin mahsubu” ilkesini de beraberinde getirmektedir. Günümüz hukukunda “birlikte kusur, müterafık kusur, zarar görenin kusuru” olarak ifade edilen kavramda yansımasını bulan compensatio culparum, hem zarar verenin hem zarar görenin ihmalinin bulunması durumunda karşılıklı ihmallerin birbirini götürmesi esasına dayanır.
Günümüzde zarar görenin birlikte kusuru, zarar verenin tazminat yükümlülüğünü mutlak surette ortadan kaldıran bir sebep değildir. Bununla beraber Türk Borçlar Kanunu’nun 52. maddesinin 1. fıkrası, haksız fiilden doğan borç ilişkilerinde tazminat yükümlülüğünün kapsamının belirlenmesinde birlikte kusurun uygulama alanına işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Compensatio Culparum, Culpa, Nedensellik Bağı, Lex Aquilia

Kaynakça

• Alison, Futrell. The Roman Games Historical Sources in Translation. Malden: Wiley Blackwell Publishing 2010.
• Baysal, Başak. Zarar Görenin Kusuru (Müterafık Kusur). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık 2012.
• Buckland, William Warwick (Arnold McNair). Roman Law & Common Law. Cambridge: Cambridge University Press 1952.
• Carcopino, Jerome. Daily Life in Ancient Rome. Pelican: Yale University Press 1956.
• Dinçer Araz, Nilgün. “Roma Hukukunda Sözleşmesel Sorumluluk Ölçütlerinden Biri Olarak Özen Yükümü (Diligentia)”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 22/1, (2020) 171-218.
• Erdoğmuş Belgin. Roma Borçlar Hukuku Dersleri. İstanbul: Der Yayınları, 2019.
• Erdoğmuş Belgin. Hukukta Latince Teknik Terimler Özlü Sözler. İstanbul: Der Yayıncılık 2004.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 2021.
• Erişgin, Özlem Söğütlü, (Fatma Tülay Karakaş). “Tarihsel Açıdan Malvarlığı Zararı ve Bu Zararın Belirlenmesi”. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, XXIII/3 (2006), 157-183.
• Ertaş, Şeref- Petek, Hakan. Spor Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2005.
• Günal, Nadi. Roma Medeni Usul Hukukunda Yargılama Süreci ve İstinaf. Ankara: Yetkin Yayıncılık 2007. Güneş Peschke, Seldağ. “The Reflection of Volenti Non Fit Iniuria in Personality Rights in Modern Laws”.
• Antecedentes Históricos Y Horizonte Actual, (Koordinatör: Fernando Reinoso Barbero), Madrid, 2014, 869-876. Gürten, Kadir. “Roma Hukuku’nda Sportif Faaliyetlerden Kaynaklanan Yaralanmalar ve Ölümler Nedeniyle Hukuki Sorumluluk”. Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4/1 (2014), 175-186.
• Honig, Richard. Roma Hukuku. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1938.
• Kaser, Max. Roman Private Law (Çev. Rolf Dannenbring). Durban, 1965.
• Koschaker, Paul- Ayiter, Kudret. Modern Özel Hukuku Giriş Olarak Roma Özel Hukukunun Ana Hatları, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1983.
• Kurt, Leyla Müjde. “Zarar Görenin Zararı Azaltma Külfeti”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 64(3) (2015), 775-814.
• Nomer, Haluk Nami. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2023.
• Oğuzman, Kemal- Öz, Turgut Öz. Borçlar Hukuku Genel Hükümler C. II. İstanbul: Vedat Kitapçılık 2021.
• Rado, Türkan. Roma Hukuku Dersleri Borçlar Hukuku, İstanbul: Filiz Kitabevi, 2021.
• Savaş, Abdurrahman. "Roma Hukukunda Kusursuz Sorumluluğun Kusur Sorumluluğuna Dönüşüm Süreci ve Bu Dönüşümün Modern Hukuka Etkisi". İstanbul Hukuk Mecmuası 80 / 2 (Temmuz 2022): 537-582.
• Schwarz, Andreas Bertalan. Borçlar Hukuku Dersleri, C.I, (Çev. Davran, B.). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları 1943.
• Somer, Pervin. Roma Hukukunda Mala Verilen Zarar. İstanbul: Der Yayıncılık, 2008.
• Somer, Pervin. “Roma İmparatorluğunda Seçim Yolsuzlukları ve Ambitus”. Marmara Hukuk Araştırmaları Dergisi, 23/3 (2017), 33-54.
• Söğütlü Erişgin, Özlem. Roma Hukukunda Tarihsel Gelişimi İçerisinde Contractus (Sözleşme) Kavramı ve Sözleşmesel Sorumluluk Ölçütleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2016.
• Tahan Orhan, Duygu. Roma Hukukunda Sportif Faaliyetlerden Kaynaklanan Hukuki Sorumluluk ve Türk Hukukuna Yansımaları. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2019.
• Tahiroğlu, Bülent. Roma Borçlar Hukuku Dersleri. İstanbul: Der Yayınları 2020.
• Tahiroğlu, Bülent. Roma Hukukunda Iniuria. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1969.
• Tamer Güven, Diler. “Compensatio Culparum-Roma Hukukunda Birlikte Kusur”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 17/1-2 (1997), 251-260.
• Tamer Güven, Diler. Culpa in Eligendo Yardımcı Şahsı Seçmede Kusur Nedeniyle Sözleşmeden Doğan Sorumluluk. İstanbul: Der Yayınları, 2001.
• Tiftik, Mustafa. Akit Dışı Sorumlulukta Maddî Tazminatın Kapsamı. Ankara: Yetkin Yayınları, 1994.
• Topuz, Murat. İsviçre ve Türk Hukuku ile Karşılaştırmalı Olarak Roma Borçlar Hukukunda Maddi Zarar ve Bu Zararın Belirlenmesi. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2023.
• von TUHR, Andreas. Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı, C. 1-2 (Çev. EDEGE, C.). Ankara: Yargıtay Yayınları, 1983. Umur, Ziya. Roma Hukuku -Tarihi Giriş- Kaynaklar-Umumi Mefhumlar- Hakların Himayesi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1982.
• Umur, Ziya. Roma Hukuku Lügatı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1983.
• Wacke, Andreas, “Accidents In Sports And Games In Roman And Modern German Law”, Journal of Contemporary Roman-Dutch Law, C. 42, S. 1, Butterworths, 1979.
• Zimmermann, Reinhard. The Law of Obligations Roman Foundations of the Civilian Tradition. Oxford: Oxford University Press, 1996.
• The Digest of Iustinian, çev. Watson, A. (Latince metin: Mommsenn, T./Krüger, P.), Pennsylvania 1985.
• The Institutes of Gaius, çev. Gordon, W.M./ Robinson, O.F. (Latince metin: Seckel/Kruger) New York 1988.