Osmanlı Devletinde Kadınların Devlet Yönetimine Etkileri

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 1001 - 1020, 31.12.2023

Abdullah İslamoğlu

https://doi.org/10.56701/shd.1384030

Öz

Osmanlı Devleti’nde kadınlar, devlet yönetiminde etkili olmuştur. Bu durumun bazı etkenleri vardır. Birincisi, padişahların seferlere katılmamasıdır. İkinci etken haremin etkinlik kazanmasıdır. Diğer bir etken hanedan politikasında yaşanan değişimdir. Politik statü elde edebilmek için padişah kadınlarının şeh¬zade validesi olması gibi bir zorunluluk vardı. Diğer bir etken paranın önem kazanmasıdır. Mevkilerin yetkileri arttıkça fiyatları da yükselmiş ve bu makamlar oldukça büyük rüşvetlerle satılır hale gelmişti. Kadınların devlet yönetimine etkileri özellikle 16. yüzyılda ve devamında artarak devam etmiştir. Kadınlar; yolsuzluk, rüşvet, adanı kayırma, mevki satma, alma, mansıp temin etme, hısım ve akrabayı mansıba kayırma gibi faaliyetlerde bulunmuş ve devlet işlerini ellerine geçirmişlerdir. Bu kadın idaresi ve hükümranlığı döneminde nüfuzlu sa¬ray kadınları, bir mansıptan daha fazla rüşvet almak ve daha fazla para kazanabilmek için Sancakbeylerini, Kadıları, Valileri bir yerden bir yere, bir mevkiden diğer mevkiye kaydırmışlardır. Kadınlar arasındaki iktidar çatışması devletin kaderini doğrudan etkilemiştir. Özellikle üç haseki Osmanlı devlet yönetiminde oldukça etkili olmuştur: Kösem Sultan, Safiye Sultan ve Hürrem Sultan.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Devlet Yönetimi, Kadınlar, Safiye Sultan, Kösem Sultan, Hürrem Sultan

THE EFFECTS OF WOMEN ON STATE ADMINISTRATION IN THE OTTOMAN EMPIRE

Öz

In the Ottoman Empire, women were influential in state administration. There are some factors to this situtaion.The first is that the sultans did not participate in the campaigns. The second factor is the effectiveness of the Harem. Another factor is the alteration in Ottoman's dynastic politics. In order to obtain political status, there was an obligation fort the sultan’s woman to be the princely mothers. Another factor is the importance of money. As the powers of the positions increased, their prices also increased and these positions became available for sale with very large douceurs. Women influence on state administration continued to increase, especially in the 16th century and beyond. Women engaged in activities such as corruption, bribery, favoritism, selling and buying positions, obtaining positions, favoring relatives and took over state affairs. During this period of female rule and sovereignty, influential palace women moved Sanjak Beys, Kadıs and Governors from one position to another in order to receive more bribes from a rank and earn more money. The power conflict between women directly affected the fate of the state. In particular, three haseki were very influential in the Ottoman State administration: Kösem Sultan, Safiye Sultan and Hürrem Sultan.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, State government, Women, Kosem Sultan, Safiye Sultan, Hurrem Sultan.

Kaynakça

• Akgündüz, Ahmet. Osmanlı’da Harem. İstanbul: OSAV Yayınları, 6. Basım, 2006.
• Akşit, İlhan. Osmanlı’nın Gizemi Harem. İstanbul: Akşit Kültür ve Turizm Yayınları, 2000.
• Altınay, Ahmet Refik. Kadınlar Saltanatı. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2. Basım, 2005.
• Altındal, Meral. Osmanlı’da Harem. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi, 1993.
• Bahadıroğlu, Yavuz. Osmanlı Sarayları, Saray Hayatı ve Harem. İstanbul: Paradoks Yayınları, 2012.
• Burak, Ertuğrul. Cariyeler Saltanatı. İstanbul: Manifesto Kitap, 2006.
• Finkel, Caroline F. Rüyadan İmparatorluğa Osmanlı: Osmanlı İmparatorluğunun Öyküsü 1300-1923. çev. Zülal Kılıç. İstanbul: Timaş Yayınları, 2007.
• De Lamartine, Alphonse. Osmanlı Tarihi. çev. Serhat Bayram. İstanbul: Toker Yayınları, 2. Basım, 1995.
• Fendoğlu, Hasan Tahsin. İslam ve Osmanlı Hukukunda Kölelik ve Cariyelik. İstanbul: Beyan Yayınları, 1996.
• Fendoğlu, Hasan Tahsin. Constitution and Human Rights. Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
• Goffman, Daniel. Osmanlı Dünyası ve Avrupa 1300-1700. çev. Ülkün Tansel. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2004.
• Gültepe, Necati. Türk Kadın Tarihine Giriş. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2008.
• Jorga, Nicolae. Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, 3. Cilt. İstanbul: Tedi, 2005.
• Kara, Yıldıray. Osmanlı’da Kadın Saltanatı. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2010.
• Karatepe, Şükrü. Osmanlı Dünyayı Nasıl Fethetti-Devlet Yönetimi. İstanbul: İz Yayıncılık, t.y.
• Mantran, Robert. Osmanlı İmparatorluğu Tarihi I. çev. Server Tanilli. İstanbul: Alkım Yayınları, 8. Basım, 2007.
• Ok, Sema. Köle Pazarından Saraya Cariyeler. İstanbul: Kamer Yayınları, 1996.
• Ok, Sema, Haremağaları. İstanbul: Kamer Yayınları, 1997.
• Öztuna, Yılmaz. Osmanlı Hareminde Üç Haseki Sultan. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2000.
• Peirce, Leslie P. Harem-i Hümayun (Osmanlı İmparatorluğu'nda Hükümranlık ve Kadınlar). çev. Ayşe Berktay. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.
• Shaw, Stanford. Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye. çev. Mehmet Harmancı. İstanbul: E Yayınları, 1982.
• Tektaş, Nazım. Haremden Taşanlar: Padişahların Bütün Kadınları. İstanbul: Çatı Kitapları Yay., 2004.
• Tektaş, Nazım. Osmanlı’da İkinci Adam Saltanatı Sadrazamlar, İstanbul: Çatı Kitapları Yayınları, 2009.
• Uluçay, Çağatay. Harem II. Ankara: TTK Yayınları, 1985.
• Uluçay, Çağatay. Padişahların Kadınları ve Kızları. Ankara: TTK Yayınları, 1992.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Devlet Teşkilatına Medhal. İstanbul: TTK Yayınları, 1939.
• Wheatcroft, Andrew. Osmanlılar, çev. Mehmet Harmancı. İstanbul: Altın Kitap¬ları Yayınevi, 1996.